”FEESTJE” OP MAILIEVELD, RUZIETIE ROND PIETITIE
zondag 27 oktober 2013
Gezellig was het op het Malieveld, waar afgelopen zaterdag meerdere honderden mensen betoogden, voor Zwarte Piet als deel van het Sinterklaasfeest, en tegen de VN. Gezellig was het, als je de gangbare berichtgeving accepteert tenminste. In werkelijkheid werd de actie gekenmerkt door hatelijkheid en een ondertoon van agressie. Als dit de manier is om voor de traditie van een ‘onschuldig kinderfeest’ op te komen, staat ons nog wat te wachten.
“Op het veld is de sfeer gemoedelijk” schreef de NRC. Er waren vijfhonderd mensen, volgens de organisatie waren het er zelfs tussen de acht- en negenhonderd mensen. Veel ervan vermomd als de Zwarte Piet wiens deel in het feest zo onaantastbaar werd geacht. De Volkskrant schreef: “Volgens de politie was de pietendemonstratie een ‘feest’ en is het in goede sfeer gelopen, “natuurlijk zonder geweld”. Je moet maar durven.
Dezelfde Volkskrant meldt in hetzelfde stuk ook: “De camera van Novum Nieuws legtde een demonstrante vast die door de politie werd afgevoerd. Ze was verkleed als Zwarte Piet maar is tegen de viering van het feest.” Bijna triomfantelijk zette het blad bij het stuk : “Feesje op Malieveld, slechts één demonstrant afgevoerd”. Ja, de Volkskrant is gewend dat er bij demonstraties méér mensen worden ‘afgevoerd’, gearresteerd, geslagen ook. Dan valt één iemand die wordt afgevoerd inderdaad nog mee.
Het verhaal over die ‘tegendemonstrante’ is schokkend. Het betrof een zwarte vrouw, en ze was géén tegendemonstrante. Fotograaf Gerrit de Heus was er bij en schreef: “Ze demonstreert tegen Indonesië dat West-pa Papua annexeerde (…) En ze demonstreert d tegen de VN”, net als de Zwarte Pieten-verdedigers dus, zij het om andere reden. Ze had een Papua-vlag bij zich.
Zwarte Piet-betogers zagen haar, en werden agressief, ook nadat ze duidelijk maakte dat ze geen tegendemonstratie beoogde. “De vrouw stamelt dat ze niet tegen Zwarte Piet is maar juist ook tegen de VN.” Even later was ze omringd door dreigende betogers: “De kleine vrouw wordt ingesloten als een prooi door Hyena’s. In de blauwe ogen van de zwartgeschminkte gezichten lijkt de haat zichtbaar. De ogen van de vrouw verraden niets dan angst.” Ze verdedigde haar vlag tegen mensen die haar daarvan wilden beroven. Ze vluchtte, maar werd achtervolgd. Iemand pakte haar vast en werd er door weer een ander maar amper van weerhouden haar fysiek aan te vallen. Ze werd wederom omsingeld. Toen greep de politie in – en voerde de vrouw af, “voor uw veiligheid, mevrouw”, zo citeert de fotograaf de politie. Ze is uiteindelijk “niet geslagen, ze werd ‘slechts’ bedreigd, geïntimideerd, uitgescholden en vriendelijk verzocht op te rotten naar ‘haar eigen land’”.
Tot zover de weergave van de fotograaf, die nogal haaks staat op wat de Volkskrant schreef – tenzij het over verschillende mensen gaat maar dan zouden er twee mensen zijn ‘afgevoerd’ en niet slechts één. Trouw heeft het verhaal van De Heus intussen – in de loop van zondag – ook onder de aandacht gebracht en voorzien van een NOS-videofilmpje. Waarom werd deze vrouw agressief bejegend? Vanwege haar vlag? Ik denk niet dat betogers daar de betekenis van zagen. Omdat ze tegen de betoging was? Nee, ze gebruikte de betoging enkel om een eigen punt de te maken en probeerde duidelijk te maken dat van haar Zwarte Piet niet weg hoefde. Waarom dan de agressie? Zou een willekeurige witte persoon met vlag in de nabijheid van de demonstratie net zo agressief zijn bejegend als deze zwarte vrouw? Zit ik er ver naast dat haar huidskleur betogers onmiddellijk tot de conclusie verleidde ‘O, die vrouw zal wel tegen onze Zwarte Piet-traditie zijn’? Was dit wezenlijk iets anders dan platte racistische boosheid?
De agressie tegen deze zwarte mevrouw was niet de enige wanklank op de betoging. Anti Fascistische Actie (AFA) vertelde in haar artikel over de betoging: “Onder de manifestanten bevonden zich zo’n 30 neonazi ‘s”, noemde een paar van de aanwezige fascisten bij naam en toonde hun aanwezigheid met foto’s aan. Zo ver zijn we dus vandaag de dag: het ‘onschuldige kinderfeestje’ wordt verdedigd door fascisten en door mensen die zulke bruinhemderij kennelijk geen reden vinden om afstand te nemen of te houden.
Gezien dit alles was het nauwelijks verbazend dat ook de PVV in beeld was. Die had al eerder steun betuigd aan de Pietenmanifestatie. PVV-Kamerlid Joram van Klaveren was er en “nam een petitie in ontvangst voor het behoud van zwarte piet”. Het ging om steunbetuigingen aan de Pietitie, de Facebookpagina voor het behoud van Sinterklaas plús Zwarte Piet. Het laat zien hoe uiterst rechts aan de haal gaat met de agressieve verdediging van een racistische traditie.
Maar het vervolg laat ook zien dat precies dáár een zwakke plek zit van die verdediging. Nogal wat mensen konden het helemaal niet waarderen dat de PVV zo ‘n hoofdrol toebedeeld kreeg op het Malieveld. Er zijn al mensen die daarin aanleiding vonden om de Pietitie te Unliken! Goed zo. Ook de twee mensen achter de Pietitie zijn niet blij, ze zeggen dat het overhandigen van steunbetuiningen aan de PVV-er “buiten hun medeweten om is gebeurd”.
Ruzie dus in het pro-Pietenkamp, tussen degenen die écht gewoon een onschuldig feestje zoeken – maar daarbij de racistische aspecten die ermee gepaard gaan niet kunnen of willen erkennen – en degenen die de zaak echt gebruiken voor een extreemrechtse operatie. De hele Zwarte Pietenhype van het moment biedt de laatsten een enorm gunstig speelveld. Het is positief dat binnen dat speelveld de weerzin tegen de PVV opspeelt en mensen doet terugdeinzen. Maar dát de PVV met het thema zo aan de haal kon gaan, illustreert wel de racistische ondertoon die het hele Zwarte Piet-verschijnsel nu eenmaal met zich mee draagt. Daarom blijft stellingnemen tegen dat verschijnsel een antiracistische noodzaak.
Peter Storm