[6]
”Ook op andere manieren wist Bouterse de kiezer voor zich te winnen. Een 72-jarige Hindostaanse vrouw, die op de Centrale Markt tayerblad en andere bladgroente verkoopt, vertelt in geuren en kleuren hoe de partij van Bouterse haar geregeld cadeaus bracht. ‘Afgelopen week nog zijn ze gekomen. Ze hebben een mooi tasje achtergelaten met een kerstbrood en een potje pindakaas.’ Met veelbetekende blik: ‘Wat heeft de huidige president voor mij gedaan? Ik verdien hier 200 Surinaamse dollars (omgerekend 5,50 euro, red.) per dag. Wij armen hebben hulp nodig.’
Bouterse was een charismatische man die omkeek naar de armen, klinkt het op veel plekken. ”
…….
……..
…….
……..
”
Hij heeft mensen vermoord’
Toch zijn er ook genoeg mensen die van Bouterse niets moeten hebben. Een van hen is Suradj Budha (53), die bij zijn kraampje aandachtig kleine tomaatjes uitstalt. Hij was zelf jong toen Bouterse de macht greep, maar de periode heeft een onuitwisbare indruk bij hem achtergelaten. ‘Hij heeft mensen vermoord. Op zo iemand kan ik nooit stemmen.’ Bouterse heeft de straten weliswaar wat opgeknapt, ‘maar hoeveel kinderen heeft hij vernietigd met drugs? Hoeveel criminaliteit is er ontstaan?’”
VOLKSKRANT
IN PARAMARIBO IS BOUTERSE’S BETOVERING NOG NIET
UITGEWERKT:”ZO IEMAND GAAN WE NOOIT MEER KRIJGEN”
29 DECEMBER 2024
De liefde voor Desi Bouterse zit diep bij vele Surinamers, blijkt op het partijkantoor waar rouwenden zijn condoleanceregister komen tekenen. Elders in Paramaribo klinken andere geluiden. ‘Een verschrikkelijke tijd.’
De 76-jarige Lesley Valies had zich voorgenomen om flink te zijn. Het is zaterdagmiddag en hij staat op het punt om het condoleanceregister te tekenen voor Desi Bouterse, veertig jaar lang een van de meest invloedrijke mannen van Suriname. Maar nu het moment daar is, houdt Valies het niet droog. Zijn handen beginnen te bibberen, dikke tranen biggelen over zijn wangen.
Valies wenkt een aanwezige vrijwilliger, die de pen overneemt en hem vragend aankijkt. ‘Vader van dit land’, dicteert hij, zachtjes snikkend. ‘Altijd groot, zelfs na de dood. Kijk naar boven en je ziet hem in elke wolk. De geest van dit Surinaamse volk.’
Valies is een van de vele Surinamers die zijn afgereisd naar Ocer, het hoofdkantoor van de NDP, de politieke partij van Bouterse. Het is een vrijstaand gebouwencomplex, waar auto’s af en aan rijden. Het is zaterdagmiddag in Paramaribo en druk in de stad. Veel Surinamers hebben sinds de kerstdagen vrij.
Hier wordt gerouwd om Desiré Delano Bouterse, de meervoudig president van Suriname die afgelopen week op 79-jarige leeftijd overleed. Hij kwam in 1980 aan de macht na een staatsgreep. Onder zijn bewind werden in 1982 vijftien journalisten, advocaten en andere critici gemarteld en geëxecuteerd. De moordpartij, die later de Decembermoorden is gaan heten, bleek een politieke comeback niet in de weg te zitten. Bouterse werd tweemaal verkozen en was tussen 2010 en 2020 president.
Je geloofde hem, je vertrouwde hem’
Voor sommige buitenstaanders is zijn immense populariteit moeilijk te begrijpen. Bouterse was als hoogste militair verantwoordelijk voor gruweldaden. Daarna mengde hij zich in de cocaïnehandel. Als president liet hij het land berooid achter.
Die mensen hebben Bouterse nooit horen spreken, vermoedt Kalisda Pinas (47). Ook zij heeft net het register getekend en zit nu in de grote congreshal, achter het partijkantoor. De ruimte met plek voor tweeduizend toeschouwers doet denken aan een sportarena.
Pinas heeft hier talloze malen gestaan. Ze zag dan hoe Bouterse de zaal binnenkwam. Kinderen omhelsde. Danste. Zong. ‘Als hij sprak, dan kon je ademloos luisteren. Je geloofde hem, je vertrouwde hem. Het was betoverend.’
Ze hoeft haar ogen maar te sluiten en ze hoort nog hoe Bouterse Sinatra’s My Way zong. Dus toen ze woensdagochtend via de tamtam hoorde dat hij was overleden, reed ze in het donker naar zijn huis.
Pas toen ze die ochtend met eigen ogen het wit weggetrokken lijk zag dat lag opgebaard in zijn huis, kon ze het geloven. Nu wendt ze haar ogen af en kijkt naar een banner met een foto van Bouterse, naast foto’s van andere Zuid-Amerikaanse leiders als Che Guevera, Hugo Chávez en Fidel Castro. ‘Bouta was een volkspresident. Zo iemand gaan we nooit meer krijgen.’
‘We moeten elkaar ook vergeven’
Ook elders in de stad heeft Bouterse nog een grote aanhang. Neem de 46-jarige Ray Gennip, die zondagochtend om 08.30 uur op de Saoenah-markt handenwrijvend staat te wachten op een warme bakabana. ‘Vers uit de pan’, jubelt hij.
Gennip is, net als Eddi (63) en Saartje (59) die de bakabana’s staan te frituren, een fan van Bouterse. Vooral omdat Bouterse ‘écht voor een multiculturele samenleving stond’. Suriname bestaat uit een mengelmoes van etniciteiten: afstammelingen uit onder meer Afrika (creolen), India (Hindostanen) en Indonesië (Javanen). De NDP zegt een multi-etnische partij te willen zijn, en dat spreekt aan. ‘Voor Bouterse was iedereen een Surinamer.’
Aan de Decembermoorden heeft Gennip niet zo’n boodschap. ‘Ik ben van de generatie die daar niet bij was. We moeten elkaar ook vergeven. Je kunt niet blijven doorsukkelen over zoiets uit het verleden.’
Ook op andere manieren wist Bouterse de kiezer voor zich te winnen. Een 72-jarige Hindostaanse vrouw, die op de Centrale Markt tayerblad en andere bladgroente verkoopt, vertelt in geuren en kleuren hoe de partij van Bouterse haar geregeld cadeaus bracht. ‘Afgelopen week nog zijn ze gekomen. Ze hebben een mooi tasje achtergelaten met een kerstbrood en een potje pindakaas.’ Met veelbetekende blik: ‘Wat heeft de huidige president voor mij gedaan? Ik verdien hier 200 Surinaamse dollars (omgerekend 5,50 euro, red.) per dag. Wij armen hebben hulp nodig.’
Bouterse was een charismatische man die omkeek naar de armen, klinkt het op veel plekken. Daarmee heeft hij het land ook diep in de schulden gestoken. De huidige regering trekt de broekriem aan en bouwt subsidies en toeslagen af. Maar ‘het gras groeit terwijl het paard sterft’, zegt een Javaanse bezoeker op de markt.
‘Hij heeft mensen vermoord’
Toch zijn er ook genoeg mensen die van Bouterse niets moeten hebben. Een van hen is Suradj Budha (53), die bij zijn kraampje aandachtig kleine tomaatjes uitstalt. Hij was zelf jong toen Bouterse de macht greep, maar de periode heeft een onuitwisbare indruk bij hem achtergelaten. ‘Hij heeft mensen vermoord. Op zo iemand kan ik nooit stemmen.’ Bouterse heeft de straten weliswaar wat opgeknapt, ‘maar hoeveel kinderen heeft hij vernietigd met drugs? Hoeveel criminaliteit is er ontstaan?’
Kraamhouder Mientje (59), die zwijgend naast hem heeft zitten luisteren, knikt. Ze was zwanger toen hij als militair de macht greep. ‘Ik herinner me nog goed hoe ik uren in de rij stond om spijsolie te kopen. Ik kwam aan de beurt en toen was het op.’ Hoofdschuddend: ‘Een verschrikkelijke tijd.’
Over de erfenis van Bouterse zal nog lang worden getwist. Ondertussen zal de komende periode ook langzaam maar zeker iets meer duidelijk worden over waar Bouterse zich de afgelopen twaalf maanden heeft schuilgehouden. Op straat en in de pers wordt driftig gespeculeerd, maar feiten zijn er nog niet.
Vaststaat dat Bouterse vanwege zijn veroordeling geen staatsbegrafenis zal ontvangen. De Surinaamse veiligheidsdiensten vrezen dat dit in de komende dagen tot onrust zal leiden, maar de rouwende Kalisda Pinas bezweert op het partijkantoor dat dat niet zal gebeuren. ‘Bouterse zou niet hebben gewild dat er rotzooi wordt getrapt. Hij wilde het land bijeenbrengen. Niet iedereen hield van hem, maar hij hield van alle Surinamers.’
Vrijdagavond zal het hier in Ocer vollopen met ‘vele duizenden mensen’ die hun laatste eer willen bewijzen, verwacht de NDP. Die nacht zal er een wake worden gehouden, de zogenoemde singi neti, een feestelijke bijeenkomst waarbij wordt gedronken en gezongen. Na de doorwaakte nacht zullen zijn aanhangers met het lichaam door de stad rijden.
Natuurlijk vindt Pinas het jammer dat er geen staatsbegrafenis volgt. Toch maakt ze zich niet druk. Paramaribo zal getuige zijn van een ‘geweldige mensenmassa’, die Bouterse een ‘grootser afscheid zal geven dan de staat hem had kunnen geven’. ‘Het zal de geschiedenisboeken ingaan.’
EINDE
[7]
”Ook elders in de stad heeft Bouterse nog een grote aanhang. Neem de 46-jarige Ray Gennip, die zondagochtend om 08.30 uur op de Saoenah-markt handenwrijvend staat te wachten op een warme bakabana. ‘Vers uit de pan’, jubelt hij.
Gennip is, net als Eddi (63) en Saartje (59) die de bakabana’s staan te frituren, een fan van Bouterse. Vooral omdat Bouterse ‘écht voor een multiculturele samenleving stond’. Suriname bestaat uit een mengelmoes van etniciteiten: afstammelingen uit onder meer Afrika (creolen), India (Hindostanen) en Indonesië (Javanen). De NDP zegt een multi-etnische partij te willen zijn, en dat spreekt aan. ‘Voor Bouterse was iedereen een Surinamer.’
Aan de Decembermoorden heeft Gennip niet zo’n boodschap. ‘Ik ben van de generatie die daar niet bij was. We moeten elkaar ook vergeven. Je kunt niet blijven doorsukkelen over zoiets uit het verleden.’
VOLKSKRANT
IN PARAMARIBO IS BOUTERSE’S BETOVERING NOG NIET
UITGEWERKT:”ZO IEMAND GAAN WE NOOIT MEER KRIJGEN”
29 DECEMBER 2024
ZIE VOOR GEHELE ARTIKEL, NOOT 6