[32]
NOS
VAN ”OPT-OUT” TOT ”UITZONDERINGSBEPALING”:
ASIELPLANNEN VAN HET KABINET UITGELEGD
Het nieuwe kabinet presenteerde vorige week de uitgewerkte plannen voor het “strengste migratiebeleid ooit”. In de Algemene Politieke Beschouwingen van de afgelopen dagen vlogen termen als ‘asielcrisis’, ‘opt-out’ en ‘uitzonderingsbepaling’ ons om de oren. Maar wat is nu het verschil tussen het uitroepen van een asielcrisis en het invoeren van een asielcrisiswet? De plannen op een rijtje.
1. Asielcrisis
De eerste alinea in het hoofdstuk ‘Asielmigratie’ in het regeerprogramma luidt: “Activeren van de uitzonderingsbepaling van de Vreemdelingenwet 2000”. In die wet staat dat er in “buitengewone omstandigheden” mag worden afgeweken van de regels.
Minister Faber (PVV) wil daar een beroep op doen door de asielsituatie in Nederland als crisis te bestempelen. Net als tijdens de coronacrisis kan het kabinet dan maatregelen nemen zonder die eerst langs de Tweede Kamer te sturen. De Kamer krijgt dan pas later de mogelijkheid om erover te praten.
Het is de vraag of dit juridisch standhoudt. Toenmalig staatssecretaris Van der Burg (VVD) onderzocht in 2022 al of hij aanspraak kon maken op de crisisbepaling uit de Vreemdelingenwet. Zijn conclusie: een beroep doen op buitengewone omstandigheden kan alleen onder strikte voorwaarden, bijvoorbeeld bij een oorlog of ramp. “Er is geen sprake van een buitengewone omstandigheid die de toepassing van het staatsnoodrecht rechtvaardigt”, schreef hij aan de Kamer.
Gisteren en eergisteren debatteerde de Kamer over de voornemens van het kabinet en met name dit plan werd fel bediscussieerd. Oppositiepartijen noemden het ondemocratisch om de Tweede Kamer buitenspel te zetten.
Gisteren vroeg de Kamer stukken op over het advies van ambtenaren over het plan. Uit die stukken blijkt dat ambtenaren hebben afgeraden een beroep te doen op een crisistoestand om het asielbeleid door te voeren. “Er is geen sprake van een urgente noodsituatie, maar van een probleem dat al langer speelt. Dat kan ook met gewone wetgeving”, luidt het advies.
Een motie van een deel van de oppositie om af te zien van de geplande noodwetgeving en te kiezen voor een ‘gewone’ spoedwet, haalde het niet. 56 Kamerleden stemden voor, 90 tegen. Een gewone spoedwet moet door beide Kamers worden aangenomen.
De Raad van State, het belangrijkste adviesorgaan van het kabinet, moet nog een oordeel vellen het plan om een beroep te doen op buitengewone omstandigheden. Premier Schoof benadrukte gisteren verschillende keren dat het kabinet er nog een definitief besluit over moet nemen. Van de coalitiepartijen zet vooral NSC vraagtekens bij het voornemen om de Vreemdelingenwet deels buiten werking te stellen. Waarnemend fractievoorzitter Van Vroonhoven zei gisteren er een “hard hoofd” in te hebben dat het doorgaat. “Maar laten we het proberen, we gaan het zien.”
PVV-leider Wilders hecht juist sterk aan het plan en ook Faber zei vanochtend dat ze ervan overtuigd is dat er een crisis is. Het kabinet zal er zich de komende tijd over buigen. Mogelijk wordt dan ook het alternatief van een ‘gewone’ spoedwet besproken.
2. Asielcrisiswet
Of de situatie in Nederland nu wel of niet een asielcrisis mag heten, het kabinet wil hoe dan ook een tijdelijke asielcrisiswet invoeren. Met die wet, die maximaal twee jaar moet gelden kan het kabinet de behandeling van asielaanvragen stopzetten, de opvang verder versoberen en de Spreidingswet intrekken. Via die wet moeten asielzoekers evenwichtiger worden verspreid over gemeenten in het land.
Ook over de invoering van de asielcrisiswet moet de Raad van State nog een advies geven. Adviezen van de Raad van State kan het kabinet overigens naast zich neerleggen.
3. Opt-out voor het Europees asiel- en migratiebeleid
De derde stap van het asielbeleid is de veelbesproken opt-out van het Europese asiel- en migratiebeleid. Oftewel: Nederland moet een uitzonderingspositie krijgen op Europese asielregels. Deze week heeft minister Faber een brief gestuurd aan de Europese Commissie om die te informeren over het opt-outverzoek.
Het kabinet ziet dit als een politiek signaal en realiseert zich dat dit een traject van de lange adem is. “Ik wil ook proberen andere lidstaten mee te krijgen om beweging te krijgen in het migratiedossier”, aldus Faber. Hongarije heeft al gezegd Nederland te volgen met het vragen van een opt-out.
Een woordvoerder van de Europese Commissie reageerde dezelfde dag dat de regels voor asiel en migratie “bindend blijven voor Nederland” en dat een wijziging van het Europees verdrag nu niet aan de orde is.
EINDE
” Minister Faber van Asiel en Migratie wil snel een asielcrisis uitroepen en die moet volgens haar één of twee jaar duren, zo zei ze vanavond na afloop van een asieldebat. “Mensen ervaren een asielcrisis, de systemen lopen vast op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting”, aldus de PVV-minister.”
NOS
KABINET WIL ASIELINSTROOM SNEL BEPERKEN,
TREKT DEEL ASIELWET IN
12 SEPTEMBER 2024
Het kabinet wil snel een deel van de Vreemdelingenwet buiten werking stellen. Daarmee zijn er direct meer maatregelen mogelijk om de asielinstroom te beperken en de Tweede en Eerste Kamer hoeven er niet eerst mee akkoord te gaan. Dit staat in het regeerprogramma dat premier Schoof morgen presenteert, zo melden betrokkenen aan de NOS.
Gedacht wordt aan het onmiddellijk beperken van gezinshereniging van meerderjarige kinderen en het inperken van het indienen van meerdere asielverzoeken, wat stapelen wordt genoemd.
Asielcrisis
Minister Faber van Asiel en Migratie wil snel een asielcrisis uitroepen en die moet volgens haar één of twee jaar duren, zo zei ze vanavond na afloop van een asieldebat. “Mensen ervaren een asielcrisis, de systemen lopen vast op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting”, aldus de PVV-minister. Ze vindt dat de regering zijn grondwettelijke taak niet meer kan vervullen.
‘Opt-out’
Ook stuurt het kabinet volgende week een officieel verzoek naar Brussel om voor Nederland op asielgebied een uitzondering te maken. Dit heet ‘opt-out’ en betekent dat Nederland zich niet aan Europese asielregels hoeft te houden.
In het regeerprogramma van het kabinet-Schoof worden de in mei opgeschreven afspraken van PVV, VVD, NSC en BBB concreet uitgewerkt. De vier coalitiepartijen willen een veel strenger asielbeleid en spraken in hun zogenoemde hoofdlijnenakkoord over het strengste asielbeleid “ooit”.
‘Uitzonderlijke omstandigheden’
Een van de belangrijkste maatregelen van het kabinet is nu dus de activering van de uitzonderingsbepaling van de Vreemdelingenwet 2000, zoals dat officieel heet. Als er sprake is van “uitzonderlijke omstandigheden” mag het kabinet dit doen via een zogenoemde algemene maatregel van bestuur (AMvB), waardoor er niet meteen goedkeuring van het parlement nodig is.
Het kabinet vindt dat nu sprake is van uitzonderlijke omstandigheden, omdat er volgens het kabinet een crisis is in de opvang. Bij het aanmeldcentrum Ter Apel komen nog steeds te veel asielzoekers binnen voor de 2000 opvangplekken en andere asielcentra kampen ook met een tekort aan bedden.
Coronacrisis
In de coronacrisis is de AMvB ook gebruikt om meteen allerlei ingrijpende maatregelen te nemen om het virus in te dammen. De Kamer heeft daar pas achteraf goedkeuring voor gegeven en dat moet nu ook gebeuren.
Oppositiepartijen zoals GroenLinks-PvdA, SP en Denk zijn ontstemd dat het kabinet het parlement buitenspel wil zetten. Maar minister Faber benadrukte in het debat over de asielinstroom dat wettelijk is vastgelegd dat een kabinet dit kan doen, als er sprake is van een “noodsituatie”. “Ik hou me aan wet- en regelgeving”, aldus de minister. “Ik kleur binnen de lijntjes en ik mag dit instrument inzetten.”
Oordeel Hof van Justitie
Het is ook de vraag of het Europees Hof van Justitie deze route van het kabinet goedkeurt, maar in Den Haag leeft het idee dat er dan in de tussentijd in elk geval stappen gezet kunnen worden met het inperken van de instroom van asielzoekers.
Over de opt-out op Europees asielbeleid zal Nederland de komende jaren moeten onderhandelen. Het is onzeker wanneer en of dat lukt, maar het kabinet wil er in elk geval mee beginnen.
Minister Faber gaat verder met de Asielcrisiswet, waarin nog meer instroombeperkende maatregelen worden vastgelegd, zo is afgesproken in het hoofdlijnenakkoord van de coalitie.
EINDE