[68]
PREMIER SCHOOF MOET VAN KAMER STUKKEN ASIELBELEID
GEVEN: CRISISTOESTAND GAAT NIET OP VOOR ASIELBELEID
19 SEPTEMBER 2024
De heer Timmermans(GroenLinks-PvdA):
De minister-president heeft ons een brief gestuurd waarin hij zegt dat hij ons niet de onderliggende stukken zal sturen die hebben geleid tot het besluit om staatsnoodrecht in te roepen. Dat besluit ligt vast in het hoofdlijnenakkoord. Dat besluit ligt ook vast in het regeerprogramma. Er is dus een besluit. De Kamer heeft een aantal jaar geleden, na heel hard vechten door Pieter Omtzigt, de volgende afspraak gemaakt met het kabinet. De toezegging van het kabinet was: we zullen bij elk stuk dat aan het parlement wordt gestuurd de onderliggende departementale nota’s die de bewindspersonen hebben gebruikt voor besluitvorming, actief openbaar maken op rijksoverheid.nl en op termijn via PLOOI. Er is dus een besluit. Minister Faber heeft gezegd dat het is onderbouwd met adviezen door juristen. Dat zullen geen mondelinge adviezen zijn geweest. Er zijn dus stukken. Ik vraag aan het kabinet, aan de minister-president, om te voldoen aan de afspraak die gemaakt is met de Kamer en om de stukken onverwijld — dan bedoel ik niet “onverwijld” in de zin van de noodwet — meteen, vanochtend, naar de Kamer te sturen, zodat we daar kennis van kunnen nemen en weten waar we het over hebben. Ik vind dat we niet kunnen beginnen met dit debat zolang die stukken er niet zijn.
Mevrouw Bikker(ChristenUnie):
Gisteravond vroegen we al om de stukken. Er is ook in het debat de suggestie gewekt dat er stukken zijn. Minister Faber heeft aangegeven dat ze meer tijd nodig heeft. Voor zo’n belangrijk besluit kan het niet anders dan dat datgene wat juristen hebben geadviseerd, openbaar kan worden gemaakt. Dit gaat over het staatsnoodrecht. Ik ben ook benieuwd wat de minister van Justitie aan onderliggende stukken heeft, want hij gaat over het staatsnoodrecht. Het is een ernstige zaak. Het moet goed gedocumenteerd worden op het moment dat je dat inzet. Hetzelfde geldt voor de minister van Binnenlandse Zaken. Ik deel de overweging van collega Timmermans. Dit was gisteren een essentieel onderdeel van het debat. Het is dan heel ongemakkelijk dat er nog steeds niks ligt vanuit het kabinet.
Minister Schoof:
Voorzitter. Het maken van wetgeving als besluit is niet het besluit dat je het doet. Het besluit van de ministerraad over de artikelen 110 en 111, de AMvB en de voortduringswet met een dragende motivering moet nog in de ministerraad worden genomen. Wij baseren ons in de tekst van het regeerprogramma op datgene wat ook in het hoofdlijnenakkoord is afgesproken. Tegen de heer Timmermans zeg ik: ik heb dat besluit met het hoofdlijnenakkoord natuurlijk niet zelf genomen; dat hebben de vier fractievoorzitters in de formatie met elkaar gedaan onder leiding van de informateur.
Daarmee zit ik een beetje in een klem, zeg ik u heel eerlijk. Want alles wat er rondom het hoofdlijnenakkoord beschikbaar is, is aan uw Kamer beschikbaar gesteld. In het regeerprogramma hebben wij inderdaad gezegd dat we wetgeving willen maken op al die punten. Dat is volledig terecht; daar heeft de heer Jetten gelijk in. Maar het besluit hebben we nog steeds niet genomen. In het regeerprogramma hebben we aangegeven waar we aan denken bij de AMvB met een aantal van die bullets; dat kunt u zich misschien herinneren. Maar het is nog steeds niet een besluit van de ministerraad dat het dat gaat worden. Dat gaan we de komende weken doen. Zodra dat besluit er is, ben ik natuurlijk bereid om alle stukken die daaraan ten grondslag hebben gelegen aan uw Kamer ter beschikking te stellen.
Als na de schorsing voor de lunch, dat is na 15 uur de door de Kamer afgedwongen stukken komen blijken ze grotendeels zwartgelakt. Uit datgene dat overblijft en wel leesbaar is blijkt dat adviserende ambtenaren van Binnenlandse Zaken stelden dat geen beroep op kan doen op een noodtoestand om maatregelen te nemen op het asielbeleid
EINDE
NOS
KAMER IN DE BAN VAN AMBTELIJK ADVIES OVER NOODWET VOOR ASIEL
19 SEPTEMBER 2024
Op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen spelen ambtelijke adviezen over het uitroepen van een crisistoestand om harde asielmaatregelen mogelijk te maken een grote rol. De oppositie dwong vanochtend af dat de ambtelijke adviezen openbaar gemaakt werden, maar was ontevreden toen bleek dat de stukken van het ministerie van Justitie grotendeels zwartgelakt waren.
Premier Schoof zegde daarop toe dat de ongelakte stukken alsnog naar de Kamer gaan. Na de schorsing voor het avondeten kan de Kamer daarmee waarschijnlijk aan de slag.
De stukken van het ministerie van Binnenlandse Zaken waren al wel goed leesbaar. Uit die stukken blijkt dat ambtenaren van dit ministerie schrijven dat het kabinet geen beroep kan doen op buitengewone omstandigheden. De ambtenaren raden het hun minister, Judith Uitermark (NSC) af.
“Volgens Binnenlandse Zaken is er geen sprake van een noodsituatie die de activering van artikel 110 en artikel 111 Vreemdelingenwet rechtvaardigt”, is te lezen in de stukken van de ambtenaren. “Inwerkingstelling daarvan zou dan ook uit het regeerprogramma moeten worden gehaald.” Onder “de huidige omstandigheden” kan het kabinet zich niet beroepen op een noodsituatie, schrijven de adviseurs.
Hoeden van de Grondwet
In een memo wordt de minister van Binnenlandse Zaken gewezen op haar “bijzondere verantwoordelijkheid voor het hoeden van de Grondwet en het rechtsstatelijk handelen van het bestuur”. Even verderop staat dat ambtenaren de “stellige overtuiging” hebben dat regelgeving “hierover met succes zal worden aangevochten bij de rechter”.
Ook schrijven ze dat “buiten het parlement om werken” alleen kan “in urgente noodsituaties”. “De motivering hiervoor ontbreekt. Dan is inzet van staatsnoodrecht democratisch en rechtstatelijk niet aanvaardbaar.”
Ook ambtenaren van het ministerie van Justitie twijfelen en wijzen er “met nadruk op dat het niet makkelijk zal zijn om tot een juridisch houdbare onderbouwing” te komen van de noodgreep. “Omdat het twijfelachtig is dat thans sprake is van buitengewone omstandigheden die noodzaken tot activering”.
In een ander stuk adviseren ambtenaren spoedwetgeving in te zetten in plaats van de noodgreep die het kabinet nu voorstaat. In het stuk schrijven adviseurs, onduidelijk van welk ministerie, dat voor de rechtvaardiging “onvoorspelbare, niet te beïnvloeden en externe factoren of gebeurtenissen” nodig zijn.
“Ontwikkelingen die al jaren aan de gang zijn en waarbij zich dit jaar geen onverwachte grote nieuwe ontwikkelingen hebben voorgedaan, zijn over het algemeen geen argumenten voor de inzet van noodbevoegdheden maar eerder voor gewone beleidswijzigingen”, is te lezen.
Het kabinet wil een deel van de Vreemdelingenwet buiten werking stellen door een crisis uit te roepen. Het wil dan komen met noodwetgeving, zonder die in eerste instantie voor te leggen aan het parlement. Eerder zei minister Faber van Asiel en Migratie, die over het asielbeleid gaat, dat de maatregelen “juridisch getoetst” zijn.
Debat op scherp
Gisteren leidde het voornemen van noodwetging tot veel kritiek van oppositiepartijen, die vinden dat de Tweede Kamer dan buitenspel wordt gezet, omdat er alleen nog achteraf iets aan gedaan kan worden. Dat de ambtenaren, als adviseurs van het kabinet, dat ook blijken te vinden, zet het debat op scherp.
De tijdelijk fractievoorzitter van coalitiepartij NSC Van Vroonhoven werd in de eerste helft van het Miljoenennota-debat gisteren al flink onder vuur genomen vanwege haar steun aan het voornemen, dat volgens de oppositie niet past bij de rechtsstatelijkheid die haar partij hoog in het vaandel heeft staan.
EINDE
[69]
”Mevrouw Bikker(ChristenUnie):
Gisteravond vroegen we al om de stukken. Er is ook in het debat de suggestie gewekt dat er stukken zijn. Minister Faber heeft aangegeven dat ze meer tijd nodig heeft. Voor zo’n belangrijk besluit kan het niet anders dan dat datgene wat juristen hebben geadviseerd, openbaar kan worden gemaakt. Dit gaat over het staatsnoodrecht. Ik ben ook benieuwd wat de minister van Justitie aan onderliggende stukken heeft, want hij gaat over het staatsnoodrecht. Het is een ernstige zaak. Het moet goed gedocumenteerd worden op het moment dat je dat inzet. Hetzelfde geldt voor de minister van Binnenlandse Zaken. Ik deel de overweging van collega Timmermans. Dit was gisteren een essentieel onderdeel van het debat. Het is dan heel ongemakkelijk dat er nog steeds niks ligt vanuit het kabinet.”
PREMIER SCHOOF MOET VAN KAMER STUKKEN ASIELBELEID
GEVEN: CRISISTOESTAND GAAT NIET OP VOOR ASIELBELEID
19 SEPTEMBER 2024
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 68
[70]
METRONIEUWS
TWEEDE KAMER WIL STUKKEN CRISISMAATREGELEN ASIEL ZIEN,
SCHOOF WEIGERT
19 SEPTEMBER 2024
De Tweede Kamer eist toch de adviezen op van ambtenaren en juristen aan het kabinet over de voorgenomen crisismaatregelen om het asielbeleid aan te scherpen. Premier Dick Schoof weigerde die te delen omdat er nog geen besluit over zou zijn gevallen, maar de Kamer legt zich daar niet bij neer. Ook regeringspartij NSC steunde het herhaalde verzoek. Het grote debat over de Prinsjesdag-plannen moet daarom even wachten totdat het kabinet op het verzoek is ingegaan.
Vrijwel de hele oppositie wilde niet aan de zogeheten Algemene Beschouwingen beginnen zonder de kabinetsstukken. Zo zou de Kamer niet goed kunnen oordelen en dus met de premier kunnen debatteren over de plannen voor de crisismaatregelen, waarbij de vreemdelingenwet deels buiten werking wordt gesteld. NSC viel de oppositie bij en wees erop dat de grondwet het kabinet verplicht om een Kamerlid te informeren als het daarom vraagt.
Oppositiepartijen waren niet onder de indruk van het argument van Schoof dat het besluit nog niet is genomen in de ministerraad waarvan de onderliggende stukken gedeeld kunnen worden. Rob Jetten van D66 haalde aan dat de ministerraad heeft ingestemd met het regeerprogramma en daarin ook melding wordt gemaakt van het voornemen voor de crisismaatregelen. „Daar moet dus een stuk onder liggen dat leidt tot dit besluit. Of u heeft het daar zitten bedenken in het luchtledige”, aldus de politicus.
Schoof hield vol dat het besluit nog niet is genomen en verwachtte hier „twee tot vier weken” voor nodig te hebben. „Maar we hebben dus in het kabinet nog niet hierover gesproken.” De premier had weinig begrip voor het aandringen van de Kamer. „Tsjongejongejonge, werkelijk niet te geloven dit”, verzuchtte hij voor de nog open microfoon.
EINDE
[71]
WIKIPEDIA
NICOLIEN VAN VROONHOVEN-KOK
NOS
”RECHTERHAND” VAN VROONHOVEN VERVANGT OMTZIGT:
”IS MAAR TIJDELIJK”
11 SEPTEMBER 2024
NSC-Kamerlid Nicolien van Vroonhoven, die voorlopig de zieke Pieter Omtzigt vervangt, is ervan overtuigd dat haar partijleider over een tijdje weer terug kan komen. “Het is maar tijdelijk hè”, hield ze de verzamelde pers in de Tweede Kamer voor.
Volgens Van Vroonhoven zit Omtzigt “op doktersadvies” thuis. Wat hem precies mankeert wilde ze niet zeggen, maar “we hebben een bizar jaar gehad”, daarbij wijzend op het oprichten van de partij, de campagne en de formatie. “Op een gegeven moment is de beker een beetje leeg. Dus hij neemt even een beetje gas terug.”
Als Omtzigt terugkeert, moet hij zijn werk misschien wel anders gaan indelen, denkt de vicefractievoorzitter. “Hij werkt als een dolle. Ook ’s avonds zit hij hier echt nog heel lang te werken. Misschien dat we zo’n gesprek nog met hem kunnen voeren.”
Ook al is het niet de eerste keer dat Omtzigt met burn-outklachten kampt, Van Vroonhoven wil niets weten van twijfels over zijn geschiktheid als partijleider. “Die twijfels zijn er intern niet. We kennen hem allemaal als een ongelooflijk bevlogen man die vecht voor de zaak.” Nadenken over een definitieve vervanging noemt ze “niet aan de orde”.
Omtzigt heeft op X bekendgemaakt dat hij om gezondheidsredenen de komende weken even een stap terug doet. Van Vroonhoven zal daarom volgende week de Algemene Politieke Beschouwingen doen, het belangrijke debat over de miljoenennota direct na Prinsjesdag.
Ook zal ze namens NSC het overleg met de andere coalitiepartijen voeren. “Ik ben net toegevoegd aan de appgroep.”
EINDE
[72]
”Nicolien van Vroonhoven verbaasde de Tweede Kamer toen ze zich vorige week tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) schaarde achter een verzoek van de oppositie aan het kabinet. “Ik heb twee woorden. Artikel 68 van de grondwet”, zei ze, daarmee doelend op het recht op informatie van de Kamer.”
NOS
NSC, EEN ”ONTHOOFDE” PARTIJ IN EEN COMPLEXE COALITIE
Het gaat niet zo goed met NSC. De man om wie alles draait, Pieter Omtzigt, zit oververmoeid thuis, terwijl de partij intussen met aanzienlijke tegenzin vastzit in een complexe coalitie. En het recente optreden van interim-fractievoorzitter Van Vroonhoven in het belangrijkste debat van het jaar lokte kritiek uit.
Nicolien van Vroonhoven verbaasde de Tweede Kamer toen ze zich vorige week tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) schaarde achter een verzoek van de oppositie aan het kabinet. “Ik heb twee woorden. Artikel 68 van de grondwet”, zei ze, daarmee doelend op het recht op informatie van de Kamer.
De oppositie was blij verrast, de andere coalitiepartijen waren boos en de premier was geïrriteerd. Er waren ook verbaasde blikken bij de eigen fractieleden. Van Vroonhovens steun aan de oppositie was “een spontane actie” van haar, klinkt het in de partij. Maar de actie heeft de verhoudingen met PVV, VVD en BBB verder op scherp gezet. Voor de APB hadden ze afgesproken elkaar niet te verrassen.
Geen groot fan
De steun van Van Vroonhoven voor het informatieverzoek bepaalde het verdere verloop van het debat, dat bijna alleen nog ging over al dan niet zwartgelakte documenten. Daarin was te lezen dat ambtenaren de inzet van noodrecht om de komst van asielzoekers in te perken geen goed idee vinden.
Het is geen geheim dat NSC (de partij van goed bestuur en rechtsstatelijkheid) geen groot fan is van het inzetten van noodrecht, omdat het parlement daarmee buiten spel wordt gezet. Dat de documenten openbaar werden, kwam de partij (en NSC-minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark) dus niet slecht uit. Maar de fractie heeft deze noodrechtroute wel zo afgesproken in het coalitieakkoord.
In het eerste coalitieoverleg vanochtend tussen de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB werd Van Vroonhoven beschuldigd van een vooropgezet plan. Met haar Artikel-68-opmerking zou ze de asielafspraak hebben willen torpederen. Zelf ontkent ze dat. Van Vroonhoven zou er in het overleg op hebben gewezen dat de anderen haar eerder in het debat juist niet te hulp schoten toen ze over het noodrecht onder vuur werd genomen.
NSC lijkt voor te sorteren op het niet inzetten van noodrecht, tot irritatie vooral van PVV-leider Wilders. Die wil de noodrechtroute helemaal uitspelen, al was het maar om te laten zien dat hij alles op alles zet om het asielprobleem zo snel mogelijk aan te pakken.
Klem
De kwestie toont de klem waarin NSC zich bevindt. Omtzigt vond dat de verkiezingsuitslag hem haast verplichtte in een coalitie met de PVV te stappen. Maar er leven principiële bezwaren in zijn partij (bij hemzelf, maar nog meer bij Van Vroonhoven).
En hoewel de twintig NSC-parlementariërs allemaal hebben getekend voor het coalitieakkoord, is de fractie nog steeds verdeeld over die samenwerking en valt regelmatig het woord “buikpijn”.
Onthoofd
PVV, VVD en BBB beschouwen NSC als de minst stabiele factor van de coalitie. Zo klinkt het dat er geen afspraken te maken zijn met de partij, dat Omtzigt nog aan de knoppen zit, en dat hij de oppositie zou hebben ‘gevoed’ met informatie bij de APB. Ook wordt bij de coalitiepartijen openlijk gespeculeerd over een breuk in de fractie en welke NSC-Kamerleden dan eventueel in het coalitiekamp zouden blijven.
Hoewel een Kamerlid de partij “onthoofd” noemt na het tijdelijke vertrek van Omtzigt, zijn er geen signalen dat de fractie op instorten staat. Maar dat met zoiets in de coalitie rekening wordt gehouden, zegt iets over het onderlinge vertrouwen.
Wat de sfeer bij NSC niet ten goede komt, is een recente peiling van EenVandaag. Drie zetels blijven er daarin over van de twintig die de partij nu heeft in de Tweede Kamer (in de vorige peiling van een maand geleden waren dat er nog 9). Opvallend: van die virtuele NSC-kiezers wil iets meer dan de helft dat Pieter Omtzigt na zijn ziekte terugkeert als fractievoorzitter. Iets minder dan helft wil dat dus niet, terwijl oprichter Omtzigt het gezicht van de partij is.
Wanneer Omtzigt weer terugkomt, is niet bekend. “De komende weken” in ieder geval niet, zei de partijleider twee weken terug. Voorlopig lijken de problemen dus vooral op het bordje van Van Vroonhoven te liggen.
EINDE
DE NEDERLANDSE GRONDWET
ARTIKEL 68
INLICHTINGENPLICHT
MINISTERS, STAATSSECRETARISSEN:
INTERPELLATIE
De ministers en de staatssecretarissen geven de kamers elk afzonderlijk en in verenigde vergadering mondeling of schriftelijk de door een of meer leden verlangde inlichtingen waarvan het verstrekken niet in strijd is met het belang van de staat.
[73]
ZWARTGELAKTE STUKKEN WAARMEE SCHOOF AANVANKELIJK KWAM
AANZETTEN
RIJKSOVERHEID
AMBTELIJKE STUKKEN OVER TOEPASSING ARTIKELEN 110 EN 111 VREEMDELINGENWET 2000
Publicatie | 19-09-2024
Stukken van het kabinet over de toepassing van de artikelen 110 en 111 van de Vreemdelingenwet 2000.
Ambtelijke stukken over toepassing artikelen 110 en 111 Vreemdelingenwet 2000
Dit document is een bijlage bij
Zie ook
- AsielbeleidOnderwerp