[19]
”Pieter Omtzigt blijft erbij dat hij niet met de PVV in een regering wil. In het tv-programma Buitenhof zei hij dat de standpunten van die partij “aan de rechtsstaat raken” en dat hij daar grote moeite mee heeft.”
NOS
OMTZIGT WIL NIET MET PVV REGEREN: ALLEEN MET
PARTIJEN, DIE DE RECHTSSTAAT HEEL HOUDEN
17 SEPTEMBER 2023
Omtzigt wil niet met PVV regeren, ‘alleen met partijen die rechtsstaat heel houden’
Pieter Omtzigt blijft erbij dat hij niet met de PVV in een regering wil. In het tv-programma Buitenhof zei hij dat de standpunten van die partij “aan de rechtsstaat raken” en dat hij daar grote moeite mee heeft.
Omtzigt zei dat hij met zijn partij Nieuw Sociaal Contract wil regeren “juist met partijen die die rechtsstaat heel laten” en daar hoort de PVV wat hem betreft niet bij. “Dat heb ik de afgelopen jaren niet bepaald gezien.”
Dat partijleider Geert Wilders gisteren in De Telegraaf zei dat de “scherpe kantjes” er bij de PVV vanaf zijn, verandert daar wat hem betreft niets aan. Ook niet dat de PVV-leider in het artikel een “groot beroep” op Omtzigt deed om hem niet uit te sluiten.
Omtzigt wilde niet met zoveel woorden zeggen of hij de PVV echt uitsluit, maar hij maakte dus wel duidelijk dat hij er weinig zin in heeft om met Wilders in zee te gaan.
Hij noemde als mogelijkheid om te gaan regeren ook een minderheidscoalitie, omdat er dan geen dichtgetimmerd regeerakkoord nodig is. Daardoor komt er dan meer ruimte voor discussie in het parlement.
‘Minimumloon niet naar 18 euro’
Omtzigt maakte een maand geleden bekend dat hij met zijn eigen partij wil meedoen aan de verkiezingen. In de peilingen komt Nieuw Sociaal Contract in één klap als grootste partij uit de bus.
Rond 1 oktober zal hij de kandidatenlijst naar buiten brengen en eind oktober volgt het verkiezingsprogramma, zei hij in Buitenhof. Daarin zal bijvoorbeeld staan dat het minimumloon verhoogd wordt, “maar niet onmiddellijk naar 18 euro”, zoals de ChristenUnie wil.
Omtzigt benadrukt dat een verhoging van het minimumloon niet het enige is wat er gedaan moet worden om de bestaanszekerheid te vergroten. Hij vindt dat alle voorzieningen die mensen nodig hebben, zoals voedsel, wonen en energie, “betaalbaar en bereikbaar” moeten blijven.
Om dat te bereiken wil hij onder meer met de bezem door “een hele serie belastingkortingen die nergens op slaat”. Hij noemde als voorbeeld een forse belastingkorting voor expats. “Dat verknalt de huurmarkt volledig in Amsterdam, want een ander kan veel minder betalen.”EINDE BERICHT
”NSC-leider Pieter Omtzigt vindt samenwerken in een regering met PVV-leider Geert Wilders niet mogelijk omdat die partij de vrijheid van godsdienst niet respecteert in zijn verkiezingsprogramma. “Dat is het obstakel voor samenwerking in de regering”, zegt Omtzigt tegen RTL Nieuws. ”
RTL NIEUWS
EEN RECHTS KABINET? PIETER OMTZIGT HOUDT DE DEUR VOOR PVV DICHT
15 NOVEMBER 2023
NSC-leider Pieter Omtzigt vindt samenwerken in een regering met PVV-leider Geert Wilders niet mogelijk omdat die partij de vrijheid van godsdienst niet respecteert in zijn verkiezingsprogramma. “Dat is het obstakel voor samenwerking in de regering”, zegt Omtzigt tegen RTL Nieuws. Rechtse partijen hebben op dit moment in de peilingen een Kamermeerderheid.
In de I&O-zetelpeiling van vanavond hebben de VVD (27 zetels), NSC (25), BBB (8) plus de PVV (20) samen 80 zetels.
Geen samenwerking
Maar Omtzigt voelt nog steeds niets voor samenwerking met de PVV, zegt hij vandaag tegen RTL Nieuws. Want in het PVV-verkiezingsprogramma staat dat de partij tegen islamitische scholen, moskeeën en de Koran is. Omtzigt wijst erop dat dat in strijd is met de vrijheid van godsdienst, die in de grondwet staat. De PVV zou zich daarom niet aan de grondrechten houden.
“Je kan als partij alleen een regering vormen met partijen die zich houden aan de klassieke grondrechten”, zegt Omtzigt. En dus gaat samenwerking in één regering met Omtzigt niet. Samenwerken in de Tweede Kamer kan overigens wel, vindt de NSC-leider:
Wilders zei gisteravond in Nieuwsuur dat hij wil deelnemen aan een volgend kabinet. Hij is bereid concessies te doen, mocht het zover komen – ook wat zijn standpunten over de islam betreft.
Ook vorige week zei Wilders in de serie De lijsttrekkers dat hij staat te popelen om in een nieuw kabinet plaats te nemen. Hij zei toen te hopen dat Omtzigt nog tot inkeer komt.
Politiek commentator Fons Lambie zegt dat Wilders ‘zo aantrekkelijk mogelijk probeert over te komen’ als potentiële regeringspartij. Bekijk zijn commentaar in deze video:
“Het zijn peilingen, maar je gaat toch kijken welk kabinet mogelijk is”, zegt Lambie. “Een kabinet met rechtse partijen telt op tot een meerderheid. VVD, NSC, BBB, maar ook de PVV van Geert Wilders. En Wilders probeert deze campagne zo aantrekkelijk mogelijk over te komen als potentiële regeringspartij. Hij werd jarenlang uitgesloten, maar omdat hij nu een kans maakt heeft hij zijn islam-standpunt zelfs uit de etalage gehaald.”
Maar Omtzigt houdt de deur dicht, stelt Lambie vast. “Als CDA-Kamerlid had hij destijds heel veel moeite met de PVV-samenwerking in 2010. En VVD is nog niet zover, maar in die partij zijn ze in hun nopjes met de constructieve Wilders.”
EINDE
”Met de belofte van redelijkheid en matiging voert de PVV-leider ook de druk op Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt op.
Omtzigt beraadt zich nog op samenwerking met de PVV, de NSC-fractie sprak er vorige week meermaals over, dat gesprek gaat komende week verder. Dat duidt op verdeeldheid, maar een woordvoerder spreekt van een ‘net gesprek’. Dinsdag gaat Omtzigt langs bij de verkenner, waarschijnlijk pas na afloop deelt de NSC-leider zijn ideeën met het publiek.”
AD
VERKENNING PVV COALITIE BEGINT ONDER
HOOGSPANNING: WILDERS GETERGD, YESILGOZ EN
OMTZIGT ONDER DRUK
26 NOVEMBER 2023
De verkenning van een rechtse regering begint onder hoogspanning. Wilders voert de druk op VVD en NSC op, binnen de VVD wordt gemopperd op Yesilgöz, Omtzigt beraadt zich nog. En de PVV-verkenner Van Strien zelf lag ook onder vuur, maar blijft aan.
Dat VVD-leider Dilan Yesilgöz liever gedoogt dan meeregeert, valt verkeerd bij PVV-leider Geert Wilders én bij de rechterflank van de VVD. Partijprominenten Halbe Zijlstra en Hans Hoogervorst vinden dat hun partij ‘de volledige verantwoordelijkheid moet nemen’. ,,De VVD heeft terecht het kabinet op immigratie laten vallen. De verkiezingsuitslag is een noodkreet van de kiezer hier iets aan te doen”, schrijven ze in een ingezonden brief in De Telegraaf. „We mogen het niet laten afweten.”
PVV-leider Wilders haalde via X, voorheen Twitter uit, naar de VVD-leider, zonder haar bij naam te noemen. ‘Nog steeds snappen sommige politici het niet en gaat de politieke trukendoos open’. Wilders belooft ‘positief en redelijk te blijven. Ik zal me blijven matigen. En er voor iedereen zijn. De PVV zal Nederland mee gaan besturen en ik zal premier worden’.
Met de belofte van redelijkheid en matiging voert de PVV-leider ook de druk op Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt op.
Omtzigt beraadt zich nog op samenwerking met de PVV, de NSC-fractie sprak er vorige week meermaals over, dat gesprek gaat komende week verder. Dat duidt op verdeeldheid, maar een woordvoerder spreekt van een ‘net gesprek’. Dinsdag gaat Omtzigt langs bij de verkenner, waarschijnlijk pas na afloop deelt de NSC-leider zijn ideeën met het publiek.
Partijvoorzitter Bert van Boggelen van NSC toonde zich uiterst sceptisch en zei dat de grondwet ‘pijler nummer één voor de partij is’. ,,Als je daar aan knaagt, ben je weg.” Omtzigt zelf vindt wel dat grote partijen ‘met 20 of 24 zetels’ (NSC en VVD dus) op zijn minst ‘wel in gesprek moeten gaan’ over een regering, vertelt hij zondag in De Volkskrant. ,,Partijen met veel stemmen zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen.”
Ondertussen kent de PVV-verkenner Gom van Strien een valse start. Vrijdag werd de PVV-senator gevraagd om de verkenning te begeleiden, zaterdag onthulde NRC dat Van Strien van fraude wordt beticht. De PVV’er ontkent de beschuldigingen, stelt dat hij heeft ‘voldaan aan alle wet- en regelgeving’ en blijft dus aan als verkenner, meldt hij zondagmiddag in een persbericht.
Maandag begint Van Strien zijn reeks gesprekken met alle partijleiders. Eerst komen Wilders (PVV), Timmermans (GL-PvdA), Yesilgöz (VVD) en Jetten (D66) langs. Dinsdag is het onder anderen de beurt aan Omtzigt (NSC).
Na Yesilgöz weigering om mee te regeren, ligt de sleutel bij een coalitie over rechts nu bij Omtzigt.
[21]
NOS
NIEUWE VOORLOPIGE PROGNOSE: PVV OP 37 ZETELS, GL-PVDA
OP 25 EN VVD OP 24
De PVV haalt in de nieuwe voorlopige prognose van het ANP 37 zetels. De prognose is op basis van bijna 94 procent van de stemmen. GroenLinks-PvdA komt uit op 25 zetels, de VVD op 24 en NSC op 20 zetels.
Daarna volgen D66 met 9 zetels en BBB met 7 zetels. Het CDA en de SP komen uit op 5 zetels.
Forum voor Democratie en de Partij voor de Dieren halen volgens deze voorlopige prognose 3 zetels, net als de ChristenUnie, SGP en Denk. Volt komt uit op 2, en JA21 op 1. 50Plus stond in de exitpoll nog op 1 zetel, maar raakte die in deze prognose kwijt. Ook BVNL en BIJ1 behalen geen zetels.
“Voorlopige” prognoses van ANP zijn gebaseerd op daadwerkelijke uitslagen. Daarom zijn ze nauwkeuriger dan de exitpoll die onderzoeksbureau Ipsos heeft gehouden in opdracht van de NOS en RTL. In deze exitpoll stond de PVV op 35 zetels.
Politiek verslaggever Xander van der Wulp:
“We kunnen dit wel een historische avond noemen. Geen van ons hier aan tafel heeft ooit meegemaakt dat niet één van de traditionele partijen (VVD, PvdA of CDA) de verkiezingen wint.
Er is de laatste dagen natuurlijk van alles gebeurd onder de kiezers. Er waren veel zwevende kiezers, er waren strategische kiezers. Uit onderzoeken blijkt ook dat de PVV voor het eerst aantrekkelijk werd voor zwevende kiezers. En dat potentieel hebben ze wel echt benut.
Ook GroenLinks-PvdA heeft geprofiteerd van strategische kiezers, maar wat te zien is bij alle locaties waar nu uitslagenavonden zijn, is dat ze allemaal geschrokken zijn van de overwinning van de PVV.”
De verkiezingsresultaten vind je hier
NOS UITSLAGEN TWEEDE KAMER 2023
[22]
LEIDSCH DAGBLAD
BBB STAAT OPEN VOOR COALITIE MET GROTE WINNAAR
PVV
22 NOVEMBER 2023
De Boer Burger Beweging (BBB) staat open voor samenwerking in een coalitie met de PVV, zeggen lijsttrekker Caroline van der Plas en nummer twee Mona Keijzer. “We doen gewoon mee met 7 zetels. We gaan gewoon de coalitieonderhandelingen in. Ik heb er 100 procent vertrouwen in dat wij ook in een coalitie zullen komen,” zei Van der Plas in een eerste reactie op de exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS en RTL.
Of de partij met de PVV, die in de exitpoll de grootste wordt met 35 zetels, in een kabinet zal stappen hangt volgens Van der Plas af van de houding van PVV-leider Geert Wilders. “De 2,5 miljoen mensen die op de PVV hebben gestemd kunnen we niet negeren. Daar gaan we serieus mee om. Hij heeft zich milder opgesteld, heeft een aantal dingen beloofd. Het hangt ervan af of hij een aantal dingen wil inleveren. Hij wil de Koran verbieden, dat is een hellend vlak, dan kunnen we ook de Bijbel gaan verbieden.”
Keijzer is heel benieuwd wat de andere partijen gaan doen na de winst van PVV. “Het zou wel buitengewoon arrogant zijn om zo’n overduidelijke winnaar buiten te sluiten bij onderhandelingen. Wij doen dat niet, al zijn er dingen die de PVV wil, die echt niet kunnen. Dat moeten we bespreken.” Keijzer ziet een coalitie van PVV, NSC en BBB wel zitten. “Dan hebben we samen al 63 zetels”, zei zij woensdagavond.
Eerste Kamer
De partij die sinds 2019 bestaat, behaalde bij de vorige landelijke verkiezingen 1 zetel, maar zit nu toch met 4 zetels in de Tweede Kamer. Dat komt doordat Nicki Pouw-Verweij (JA21), Derk Jan Eppink (JA21) en Lilian Helder (PVV) zich in september aansloten bij BBB.
De partij van Caroline van der Plas was bij de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen de grote winnaar, en kwam daardoor met 16 zetels de Eerste Kamer binnen. De partij kan door deze positie mogelijk een rol gaan spelen bij de vorming van een nieuwe regering.
[23]
BBB
VAN NIEUWKOMER TOT STABIELE FACTOR IN
DE NEDERLANDSE POLITIEK
22 NOVEMBER 2023
De BoerBurgerBeweging (BBB) is blij met de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen. Volgens de laatste exitpoll krijgt BBB 7 zetels in de Tweede Kamer. Een stijging van 6 zetels sinds de verkiezingen van maart 2021. Daarmee is BBB een stabiele factor geworden in het politieke landschap rechts van het midden. Het geeft ons de mogelijkheid om de partij verder op te bouwen en samen met andere partijen verantwoordelijkheid te nemen voor een Iedere Dag BBBeter Nederland.
“Na een spannende verkiezingscampagne, waarin enorm veel werk is verzet door al onze vrijwilligers en medewerkers, zijn we blij met de ontknoping van vandaag”, zegt Caroline van der Plas. “Bij de oprichting van BBB was ons doel om binnen tien jaar te komen tot 4 à 5 zetels. En kijk eens waar we nu staan!
De verpletterende overwinning in alle provincies bij de Provinciale Statenverkiezingen legde de lat heel hoog voor deze vervroegde Tweede Kamer verkiezingen. Dat we slechts vier jaar na onze oprichting al op 7 zetels staan, overstijgt al onze verwachtingen. Dit is een duidelijk signaal dat Nederland klaar is voor verandering en voor een Iedere dag BBBeter Nederland.”
Verantwoordelijkheid nemen
Met BBB in het bestuur in 10 van de 12 provincies en 16 van de 21 waterschappen, met 137 Provinciale Statenleden, 19 gedeputeerden, 118 waterschapsbestuurders en 16 Eerste Kamerleden leveren we een positieve bijdrage en bouwen we dagelijks aan een BBBeter Nederland. We laten zien dat we verantwoordelijkheid nemen en bieden perspectief voor boeren, burgers en ondernemers en de regio’s in Nederland. De regio’s waarvoor BBB altijd de frontstrijder is geweest en zal blijven.
Samen aan de slag voor een BBBeter Nederland
Nu de resultaten van de Tweede Kamer verkiezingen bekend zijn, is het tijd om aan de slag te gaan! BBB is vastberaden om te werken aan speerpunten zoals het verminderen van immigratie, het verbeteren van bestaanszekerheid en het realiseren van meer woningen. Maar bovenal de menselijk maat, in de politiek en bij de overheid, weer bovenaan te zetten.
Het echte werk gaat vandaag beginnen! We nemen graag deel aan coalitiegesprekken voor een nieuwe regering, waarbij wij geen kiezers en daarmee geen enkele partij uitsluiten.
[24]
AD
NIEUWE VVD LEIDER ZET DE DEUR VOOR PVV OP
EEN KIER: ”EERST IS KIEZER AAN ZET”
18 AUGUSTUS 2023
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 4
”Eerder zei Yesilgöz niet te willen uitsluiten dat haar partij na de verkiezingen met de PVV samenwerkt. Maar de kans daarop is heel klein, liet ze vrijdag merken. “Ik zie niets in dit programma.” Tijdens het debat verweten PVV-leider Geert Wilders en Yesilgöz elkaar ‘Nederland kapot te maken’.
HET PAROOL
VVD LEIDER YESILGOZ NEEMT AFSTAND
VAN PVV TIJDENS RADIO 1-LIJSTTREKKERSDEBAT
3 NOVEMBER 2023
VVD-leider Dilan Yesilgöz neemt afstand van de PVV. Ze zegt ‘niets te zien’ in het verkiezingsprogramma van de PVV. ‘Het is lang zoeken naar een overeenkomst,’ zei ze vrijdag tijdens het lijsttrekkersdebat op Radio 1.
Eerder zei Yesilgöz niet te willen uitsluiten dat haar partij na de verkiezingen met de PVV samenwerkt. Maar de kans daarop is heel klein, liet ze vrijdag merken. “Ik zie niets in dit programma.” Tijdens het debat verweten PVV-leider Geert Wilders en Yesilgöz elkaar ‘Nederland kapot te maken’.
Wilders verweet de VVD de afgelopen dertien jaar niets gedaan te hebben om het aantal asielzoekers naar beneden te brengen. Yesilgöz verweet Wilders op haar beurt dat hij ‘al 25 jaar met plannen komt die niet kunnen’. “Als we de grenzen sluiten, gaan bedrijven kapot.”
Volgens CDA-leider Henri Bontenbal doen de twee partijleiders aan ‘een wedstrijdje verplassen wie het meest rechts is’. Hij verweet de VVD deze zomer het kabinet te hebben laten vallen. De regeringspartijen probeerden het al maanden eens te worden over maatregelen om de migratie aan banden te leggen.
Bontenbal: “Er lag een vergaand migratiepakket. Als de VVD echt iets had willen bereiken, had ze de stekker er niet uit getrokken.” Volgens Yesilgöz lagen er alleen ‘halfbakken oplossingen’ die niets zouden hebben veranderd.
Kinderopvang
In het debat noemde D66-leider Rob Jetten het ‘zorgelijk’ dat partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) de kinderopvang niet gratis wil maken. “Laten we niet vergeten dat de kinderopvangaffaire hier is begonnen.”
NSC-leider Pieter Omtzigt was een van de Kamerleden die de misstanden blootlegde bij de manier waarop de Belastingdienst fraude met de kinderopvangtoeslag probeerde tegen te gaan. Daarbij werden burgers ongenadig hard getroffen. Een van de ideeën achter het kabinetsplan om de kinderopvang gratis te maken, is dat zo de kinderopvangtoeslag kan worden afgeschaft.
NSC staat in de peilingen op grote winst. De partij kan bij de verkiezingen op 22 november de grootste worden. Omtzigt (die als enige lijsttrekker niet meedeed aan het debat) zei bij de presentatie van zijn verkiezingsprogramma dat het onverstandig is de kinderopvang gratis te maken.
Probleem is volgens hem dat dan meer ouders hun kinderen naar de crèche zullen brengen, terwijl er nu al een enorm personeelstekort is in de kinderopvang. Dat is ook de reden waarom het kabinet het plan heeft uitgesteld.
Opvolger Rutte
Het radiodebat was een van de weinige debatten waaraan ook de lijsttrekkers van kleinere partijen konden meedoen. In de peilingen gaan NSC en VVD op kop, op de voet gevolgd door GroenLinks-PvdA. Veel andere partijen staan op fors verlies, zoals de huidige regeringspartijen D66 en CDA.
Andere partijen, zoals Bij1, 50Plus en Belang van Nederland, keren volgens de peilingen niet terug in de Tweede Kamer na de verkiezingen. Dat maakt de versplintering van de Kamer echter niet kleiner, want in geen enkele peiling haalt de grootste partij nu meer dan dertig zetels.
Volgens Yesilgöz gaat de opvolger van Mark Rutte als premier het dan ook ‘heel moeilijk krijgen’ om alle verschillende partijen met elkaar te verbinden. “Deze campagne gaat over verschillen tussen partijen. Maar het is ook belangrijk dat een premier kan verbinden. Rutte is daar ontzettend goed in. Dat wordt een uitdaging voor wie er ook straks op die stoel komt te zitten.”
[25]
AD
VVD GAAT NIET HET KABINET IN, WIL WEL GEDOGEN: YESILGOZ
LEGT DE BAL BIJ WILDERS EN OMTZIGT
24 NOVEMBER 2023
De VVD zal niet deelnemen aan een nieuw kabinet. De partij wil wel een rechts minderheidskabinet van PVV en NSC mogelijk maken. Dat zei partijleider Dilan Yesilgöz voorafgaand aan een bijeenkomst met alle fractievoorzitters over hoe het nu verder moet met de formatie van een nieuw kabinet.
Volgens Yesilgöz heeft de kiezer duidelijk gesproken. ,,Wij zijn een derde van onze zetels kwijt geraakt. Dan past het ons niet om te zeggen dat wij wel weer ministers of staatssecretarissen leveren. De grote winnaars van de verkiezingen zijn PVV en NSC, daar ligt het initiatief. Voor ons betekent dat dat wij een andere rol gaan pakken. Dat wij niet in het kabinet gaan zitten.’’
Wel wil de VVD een kabinet van PVV en NSC gedogen, met PVV-leider Geert Wilders als premier. Dat zou betekenen dat het een minderheidskabinet steunt op bepaalde standpunten, zonder zelf in het kabinet te zitten. ,,Daarmee willen we ook recht doen aan de anderhalf miljoen mensen die op ons gestemd hebben. Wij blokkeren een nieuw kabinet niet, wij willen een rechts kabinet mogelijk maken’’, aldus Yesilgöz.
De VVD blijft dus in de Tweede Kamer. Het omgekeerde gebeurde in 2010 toen de VVD de premier leverde en de PVV dat minderheidskabinet van VVD en CDA op punten aan een meerderheid hielp in de Tweede Kamer.
Verkenner
De PVV mocht vrijdag als winnaar van de verkiezingen een verkenner aanwijzen die de eerste gesprekken met partijen in de Tweede Kamer voert over wat voor soort kabinet er straks moet komen. Dat wordt PVV-senator Gom van Strien.
Door de opstelling van de VVD is het waarschijnlijk dat Van Strien zal adviseren om een minderheidskabinet van PVV en NSC te onderzoeken, mogelijk aangevuld met de BBB. NSC-leider Pieter Omtzigt heeft immers ook de hele campagne gezegd dat hij een minderheidskabinet wil. De nieuwe Tweede Kamer zal op 7 december debatteren over de bevindingen van Van Strien.
De opstelling van de VVD komt niet als een verrassing. ,,Tijdens de campagne hebben meerdere partijen gezegd dat de VVD na dertien jaar regeringsverantwoordelijkheid maar eens een stap opzij moet doen’’, bracht Yesilgöz in herinnering.
Verantwoordelijkheidsvakantie
Wilders reageert teleurgesteld op de opstelling van de VVD en verwijt de partij ‘verantwoordelijkheidsvakantie’. ,,Wat de PVV-kiezer had verwacht en gewild, was dat er een centrumrechts meerderheidskabinet kwam.’’ En dat geldt volgens hem óók voor de VVD-kiezer. ,,Ik zie peilingen waarin VVD-kiezers zeggen dat hun partij in weerwil van het verlies toch in een kabinet met de PVV moet stappen. Yesilgöz laat haar kiezers nu in de steek. Er is nog niet eens gepraat.’’ Toch sluit hij niet uit dat een gedoogconstructie zou kunnen werken.
NSC-leider Pieter Omtzigt hield zich op de vlakte. Hij wil nog niet zeggen welk kabinet zijn voorkeur heeft en of hij daaraan wil meedoen. ,,Dat ga ik rustig aan de verkenner vertellen. Stap voor stap.” Hoewel hij eerder een minderheidskabinet bepleitte, noemt Omtzigt de opstelling van de VVD nu ‘een bijzondere move’. ,,De VVD heeft het kabinet laten vallen over migratie. Nu krijgen ze de kans om daarover te praten met Wilders en dan zeggen ze: gaan we niet doen.’’
BBB-leider Caroline van der Plas noemt de opstelling van Yesilgöz ‘heel bizar’. ,,Dit nu al te zeggen, zonder een gesprek te hebben gevoerd! Het land vraagt juist van ons: ga bij elkaar zitten en los dingen op. Er zijn grote problemen met de woningbouw en de zorg. Die moeten we oplossen.’’
Minderheidskabinet
Door nu al te zeggen dat de VVD niet deelneemt aan het nieuwe kabinet, legt de partij de bal deze formatie bij Geert Wilders en Pieter Omtzigt. De laatst genoemde komt nu in de positie dat hij een kabinet met Wilders als premier mogelijk kan maken of niet. Omtzigt twijfelt daar hard over. Voor de verkiezingen zei hij dat hij niet met de PVV wilde samenwerken, op de verkiezingsavond suggereerde hij daar op terug te komen om daarna weer te zeggen dat hij verkeerd begrepen was. Samenwerking met de PVV ligt gevoelig binnen Omtzigts nieuwe partij, niet alle nieuwe Kamerleden zijn daar voor.
Tegelijkertijd heeft Omtzigt deze campagne voortdurend geroepen ‘een minderheidskabinet beter te vinden, omdat zo en kabinet minder speelruimte heeft’. Door de weigering in een kabinet te gaan zitten, geeft de VVD aan Omtzigt de boodschap af: ga je gang, als je denkt dat dat beter is.
Als het minderheidskabinet er inderdaad komt, moet de PVV meer ministersposten leveren. Dat zal Wilders hoofdbrekens opleveren, want de partij heeft wel veel ervaren Kamerleden, maar geen ervaren bestuurders.
[26]
”De VVD, bij de vorige verkiezingen veruit de grootste partij, zakt flink terug naar 24 zetels.”
BNR NIEUWS
PVV VERUIT DE GROOTSTE PARTIJ: VVD VERLIEST FORS, VOLGENS EXITPOLL
De PVV zal waarschijnlijk met de meeste zetels in de Tweede Kamer komen. Volgens de exitpoll komt de partij met 35 zetels in de Kamer terecht. Dat blijkt uit de exitpoll van Ipsos, in opdracht van de NOS en RTL Nieuws. Volgens die exitpoll krijgt GL-PvdA 25 zetels en zal Nieuw Sociaal Contract met 20 zetels nieuw in de Kamer komen. De VVD, bij de vorige verkiezingen veruit de grootste partij, zakt flink terug naar 24 zetels.
Volgens de exitpoll zakt D66 weg naar 10 zetels, BBB stijgt van 1 zetel naar 7 en het CDA houdt nog maar 5 zetels over, net zoals de SP. De Partij voor de Dieren houdt 3 zetels over en Forum voor Democratie gaat met 3 zetels door in de Kamer. Daarna volgen ChristenUnie (3), SGP (3), Volt (2) en Denk (3). 50Plus en JA21 zijn de enige twee partijen die één zetel zouden krijgen.
De exitpoll van Ipsos is een verwachting van de verkiezingsuitslag. Onderzoekers van Ipsos doen de inschatting op basis van gesprekken met kiezers bij zestig stembureaus in heel Nederland. Er is daarbij specifiek gekeken naar stembureaus die bij eerdere verkiezingen een representatieve uitslag meegaven. Wel is er sprake van een foutmarge, daardoor kan de exitpoll soms één à twee zetels afwijken per partij ten opzichte van de uiteindelijke uitslag.
Hoe gaat het verder?
Donderdag zullen de verschillende partijen met hun gekozen fracties bij elkaar komen om de verkiezingen na te bespreken en eventueel de winst te vieren. Vrijdag begint direct de kabinetsformatie, wat mogelijk een lange tijd kan duren. De huidige voorzitter van de oude Tweede Kamer, Vera Bergkamp (D66), zal dan met de beoogde fractievoorzitters spreken. Uit die gesprekken moet duidelijk worden welke verkenner met de net gekozen fractieleiders moet pogen een coalitie te vormen.
Ook zal er binnen één week nog een debat in de Tweede Kamer plaatsvinden om de verkiezingsuitslag te bespreken. Daaruit komt ook een zogeheten informatieopdracht en wordt er een informateur aangewezen. Die moet kijken welke partijen met elkaar een mogelijke coalitie willen volgen. Later zal er nog een formateur worden aangewezen. Dan wordt de kabinetsformatie gerealiseerd.
[27]
EENVANDAAG
PVV KRIJGT ER 10 ZETELS BIJ EN DOET BOVEBNIN MEE IN DE LAATSTE
ZETELPEILING, NSC ZAKT WEG
21 NOVEMBER 2023
De PVV krijgt er in de slotpeiling in één klap 10 zetels bij. De partij komt op 27 zetels en staat daarmee vrijwel op gelijke hoogte met de VVD, die 29 (+1) zetels noteert. NSC verliest flink en staat op 19 zetels (-7). GroenLinks-PvdA staat op 24 (+1).
Dat blijkt uit de slotpeiling van EenVandaag en Ipsos. Omdat er rekening moet worden gehouden met onzekerheidsmarges, is niet te zeggen welke partij in de peiling de grootste is.
PVV en VVD
De afgelopen maanden stond de partij van Geert Wilders stabiel rond de 17 zetels. Daar komen er in de laatste week voor de verkiezingen dus in één klap 10 bij. De partij trekt – naast mensen die eerder ook PVV stemden – vooral kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen in 2021 nog thuis bleven. De, in de ogen van kiezers, mildere toon van Wilders en de opstelling van andere partijen trekt mensen aan. Sommigen stemmen strategisch op de PVV in de hoop op een rechts kabinet. Ook is migratie voor veel kiezers een belangrijk thema.
De VVD blijft in vergelijking met vorige week ongeveer gelijk en noteert nu 29 zetels. De meeste mensen die nu op de VVD willen stemmen, deden dat bij de vorige verkiezingen ook al. De partij staat vergeleken met toen wel op wat verlies: in 2021 haalde de partij nog 34 zetels.
NSC en GL-PvdA
Nieuw Sociaal Contract (NSC) verliest deze week juist flink. De partij van Pieter Omtzigt zakt 7 zetels en staat nu op 19. Daarmee doen ze in deze peiling niet langer bovenin mee. GroenLinks-PvdA wel, de partij van Frans Timmermans stijgt de afgelopen weken gestaag en staat nu op 24 (+1).
Naast NSC heeft ook BBB last van de populariteit van de PVV. De partij van Caroline van der Plas verliest opnieuw 3 zetels en komt een dag voor de verkiezingen uit op 6.
D66 en CDA
D66 stijgt juist iets en staat op 11 (+2). Dat zijn er nog altijd een stuk minder dan de 24 zetels die de partij nu in de Tweede Kamer heeft. Ook het CDA staat nog steeds op flink verlies, die partij blijft op 4.
De Partij voor de Dieren zakt 2 zetels en staat nu, net als de SP, op 5. 50PLUS haalt in deze peiling geen zetels.
46 procent zeker van keuze
Een dag voor de verkiezingen weet 46 procent van de stemgerechtigden al zeker dat ze gaan stemmen, en waarop. Een week geleden was dat nog 40 procent. Het aantal mensen dat is ‘geland’, is in de laatste week dus iets gestegen, maar nog altijd zijn er veel twijfelende kiezers die pas op het laatste moment hun definitieve keuze maken.
Vlak na de verkiezingen van 2021 zei 10 procent pas op de verkiezingsdag of zelfs in het stemhokje de keuze te hebben gemaakt. Zaken als het slotdebat, strategisch stemgedrag en wie wel en niet gaan stemmen, kunnen nog invloed hebben op de verkiezingsuitslag. Deze peiling is daarom geen voorspelling van de uitslag, maar geeft een beeld van de politieke verhoudingen op dit moment.
Over het onderzoek
De zetelverdeling is gebaseerd op onderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 2.260 stemgerechtigde Nederlanders. De gegevens zijn verzameld van zondagochtend 19 november tot en met dinsdagochtend 21 november 2023. De zetelpeiling is geen voorspelling van de verkiezingsuitslag.
Het onderzoek is gewogen op leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen. Voor de zetels gelden statistische marges van +/- 1 procent bij de kleine partijen en +/- 2,5 procent bij de grootste partijen.
28]
NA HET VERKIEZINGSDRAMA: AAN DE SLAG TEGEN RECHTS!
PETER STORM
23 NOVEMBER 2023
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 3A