[10]
””Budgetinstituut Nibud is bezorgd over het verdwijnen van de energietoeslag en noemt dat een aderlating voor de laagste inkomens. Volgens eigen berekeningen van het Nibud gaat een alleenstaande in de bijstand er 4,3 procent op achteruit, wat neerkomt op 72 euro per maand.
“Een alleenstaande in de bijstand kon dit jaar met alle tijdelijke maatregelen en zonder tegenslagen rondkomen”, zegt directeur Arjan Vliegenthart. “Maar als je volgend jaar 72 euro minder kunt besteden, kom je elke maand tekort.”
NOS
CPB: KOOPKRACHT MEESTE HUISHOUDENS STIJGT: ARMOEDEPAKKET HELPT
19 SEPTEMBER 2023
Dankzij de kabinetsmaatregelen tegen armoede gaat de laagste inkomensgroep er volgend jaar toch nog in koopkracht op vooruit. Dat verwacht het Centraal Planbureau in de macro-economische verkenning voor Prinsjesdag. In augustus verwachtte het CPB nog dat de koopkracht van de laagste inkomens zonder nieuw beleid zou dalen en de armoede zou toenemen.
Om die lagere inkomensgroepen te steunen, verhoogt het kabinet onder meer de huurtoeslag en het kindgebonden budget. De koopkracht van de hogere inkomens gaat er vergeleken met de raming in augustus juist wat minder op vooruit, want de steun voor lagere inkomens wordt deels betaald door hogere inkomens wat meer belasting te laten betalen.
Gemiddeld huishouden
Door de maatregelen verwacht het CPB dat de koopkrachtstijging voor het gemiddelde huishouden net ietsje lager uitkomt dan in augustus geraamd: een plus van 1,8 procent in plaats van 1,9 procent.
De energietoeslag van 1300 euro voor mensen met een lager inkomen verdwijnt volgend jaar. En daardoor dreigde de koopkracht van deze groep achteruit te gaan.
Maar het kabinet repareert dat nu dus met andere inkomensmaatregelen. Een van de belangrijkste daarvan is de huurtoeslag die omhoog gaat. De maximale huurtoeslag is volgend jaar 416 euro hoger dan dit jaar. En het kindgebonden budget wordt verhoogd: voor het eerste kind stijgt het maximale bedrag met 750 euro per jaar en voor het tweede kind met 883 euro.
Daardoor wordt een dreigende stijging van de armoede onder kinderen voorkomen. Het CPB verwacht nu een daling van het percentage kinderen in armoede van 6,2 procent dit jaar naar 5,1 procent volgend jaar. Zonder maatregelen zou dat 7 procent zijn.
Hoge belastingschijf eerder
De maatregelen worden deels betaald doordat het kabinet de tweede belastingschijf eerder laat ingaan. Vanaf een bruto inkomen van 75.625 euro ga je 49,5% belasting betalen. Dat zou oorspronkelijk pas bij 80.263 euro zijn.
Al met al gaan de meeste groepen er in koopkracht op vooruit. Toch zijn er volgens berekeningen van het ministerie van Sociale Zaken ook mensen van wie de koopkracht juist licht daalt volgend jaar. De koopkracht van alleenstaanden met alleen AOW daalt bijvoorbeeld met 0,3 procent.
En die van een alleenstaande op het sociaal minimum zonder kinderen daalt met 0,4 procent. Want zonder kinderen profiteer je natuurlijk niet van het hogere kindgebonden budget.
Nibud: verdwijnen energietoeslag is aderlating
Budgetinstituut Nibud is bezorgd over het verdwijnen van de energietoeslag en noemt dat een aderlating voor de laagste inkomens. Volgens eigen berekeningen van het Nibud gaat een alleenstaande in de bijstand er 4,3 procent op achteruit, wat neerkomt op 72 euro per maand.
“Een alleenstaande in de bijstand kon dit jaar met alle tijdelijke maatregelen en zonder tegenslagen rondkomen”, zegt directeur Arjan Vliegenthart. “Maar als je volgend jaar 72 euro minder kunt besteden, kom je elke maand tekort.”
Het Nibud heeft voor ruim 100 voorbeeldgezinnen berekend hoeveel euro zij erbij of juist minder krijgen. Ook in deze verwachting gaan de meeste groepen erop vooruit.
Komt de CPB-voorspelling uit?
De koopkrachtberekeningen van het CPB zijn vooral handig om te laten zien wat het effect is van kabinetsmaatregelen voor verschillende groepen. Het bureau baseert zijn ramingen verder op de verwachte loonstijging en inflatie volgend jaar, maar die kunnen in de praktijk natuurlijk anders uitpakken.
Stijgen de lonen bijvoorbeeld harder dan verwacht, dan zal de koopkracht voor veel groepen ook hoger uitkomen. Maar als alles veel duurder wordt dan gedacht en de inflatie dus harder stijgt, valt de koopkracht juist lager uit.
En dan raamt het CPB ook nog eens alleen de zogeheten statische koopkracht, waarbij wordt aangenomen dat iedereen in dezelfde situatie blijft. Dus je krijgt geen promotie op werk, verandert niet van baan en verhuist en scheidt ook niet, terwijl je koopkracht juist flink kan veranderen door dat soort ontwikkelingen in je leven.
Het CPB heeft ook geraamd hoe het verder met de economie gaat. De eerste helft van dit jaar kromp de economie, maar het CPB verwacht dat er over 2023 als geheel toch groei is en volgend jaar ook.
Door de koopkrachtmaatregelen blijft de armoede stabiel, eerder dreigde die nog toe te nemen in 2024. De werkloosheid stijgt volgend jaar wel licht, maar is in historisch perspectief nog altijd erg laag.
EINDE
[11]
”Budgetinstituut Nibud is bezorgd over het verdwijnen van de energietoeslag en noemt dat een aderlating voor de laagste inkomens. Volgens eigen berekeningen van het Nibud gaat een alleenstaande in de bijstand er 4,3 procent op achteruit, wat neerkomt op 72 euro per maand.
“Een alleenstaande in de bijstand kon dit jaar met alle tijdelijke maatregelen en zonder tegenslagen rondkomen”, zegt directeur Arjan Vliegenthart. “Maar als je volgend jaar 72 euro minder kunt besteden, kom je elke maand tekort.”
NOS
CPB: KOOPKRACHT MEESTE HUISHOUDENS STIJGT: ARMOEDEPAKKET HELPT
19 SEPTEMBER 2023
ZIE VOOR GEHELE ARTIKEL, NOOT 10
[12]
NIBUD:
VERDWIJNEN ENERGIETOESLAG ADERLATING VOOR
LAAGSTE INKOMENS
19 SEPTEMBER 2023
De meeste Nederlandse huishoudens hebben dankzij loonstijgingen en verhoging van de bijstand en het minimumloon volgend jaar meer te besteden dan dit jaar. Het verdwijnen van de energietoeslag betekent echter een koopkrachtdaling voor de huishoudens met de laagste inkomens.
Een alleenstaande in de bijstand zou er in 2024 € 36 per maand op vooruitgaan, maar door het verdwijnen van de energietoeslag slaat dat om naar een achteruitgang van ruim € 70 per maand. Gezinnen met meerdere kinderen hebben onder meer profijt van de wijzigingen in het kindgebonden budget. Hun koopkracht stijgt met bedragen tussen de € 50 en € 370. Dat blijkt uit berekeningen die het Nibud maakte op basis van de Miljoenennota.
‘We zien dat het kabinet de adviezen van de Commissie Sociaal minimum ter harte heeft genomen, gezinnen met kinderen worden beter ondersteund’, zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. ‘Maar aan het onderliggende patroon – dat de basis te weinig is om van rond te komen – is nog niets veranderd.’
- Tip: Met de Koopkrachtberekenaar kun je per huishoudtype eenvoudig zien hoeveel deze groep erop voor- of achteruit gaat.
Afhankelijkheid toeslagen te groot
Het Centraal Planbureau (CPB) waarschuwde het kabinet in augustus dat de armoede verder zou toenemen als er niet opnieuw maatregelen zouden worden genomen om de laagste inkomens te ondersteunen. De ingrepen in de huurtoeslag en het kindgebonden budget zorgen ervoor dat hun koopkracht in 2024 hier en daar een bescheiden plusje kent. Het Nibud ziet echter ook dat de koopkracht voor een alleenstaande met bijstand in 2024 daalt met 4,3 procent.
‘Deze regering is geconfronteerd met allerlei onverwachte gebeurtenissen zoals de oorlog in Oekraïne en een torenhoge inflatie. Desondanks hebben ze veel gedaan om huishoudens met lage inkomens te helpen. Dat neemt niet weg dat uit deze berekeningen blijkt dat de afhankelijkheid van (tijdelijke) toeslagen eigenlijk te groot is’, stelt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. ‘Een alleenstaande in de bijstand kon dit jaar met alle tijdelijke maatregelen en zonder tegenslagen rondkomen, maar als je volgend jaar € 72 minder kunt besteden, kom je elke maand te kort.’
| Huishoudtype | Koopkrachtverandering in procente 2023-2024 | Netto bedrag per maand in euro’s |
|---|---|---|
| Alleenstaand bijstand | -4,3% | -72 |
| Eenouder 1 kind bijstand | -2,3% | -54 |
| Eenouder 2 kinderen bijstand | 1,9% | +50 |
| Alleenstaand € 20.000 uitkering | -4,0% | -70 |
| Alleenstaand AOW + € 7500 | 3,1% | +70 |
| Alleenstaand werkend € 35.000 | 2,9% | +72 |
| Eenouder 1 kind werkend € 35.000 | 3,6% | +120 |
| Paar zonder kinderen € 35.000 en € 35.000 | 3,5% | +169 |
| Paar 3 kinderen € 90.000 en € 45.000 | 4,7% | +371 |
| Alleenstaand zelfstandig € 40.000 | -1,6% | -53 |
Kindgebonden budget voor meeste huishoudens omhoog
De veranderingen in het kindgebonden budget pakken met name voor huishoudens met meerdere kinderen goed uit. Nu is het nog zo dat de bedragen voor het 1ste kind en de volgende kinderen verschillen. Vanaf volgend jaar krijgen ouders voor ieder kind een even hoog bedrag. De bedragen voor de oudere kinderen gaan daarnaast extra omhoog.
Doordat de bedragen flink zijn opgehoogd, heeft bijvoorbeeld een tweeverdienershuishouden met 3 kinderen en een inkomen van € 135.000 ook nog recht op kindgebonden budget. ‘Je kunt je afvragen of dat wenselijk is,’ zegt Vliegenthart. ‘Maar uiteraard adviseren wij huishoudens met hogere inkomens wel om te checken of zij komend jaar ook aanspraak kunnen maken op het kindgebonden budget. Laat het geld vooral niet liggen.’
Huurtoeslag omhoog en zorgtoeslag omlaag
Huurders die recht hebben op huurtoeslag merken in 2024 dat de maximale huurtoeslag omhoog gaat. Het kabinet wil hiermee kwetsbare groepen extra ondersteunen.
De tijdelijke verhoging van de zorgtoeslag die dit jaar gold, vervalt volgend jaar. Hierdoor daalt de zorgtoeslag voor huishoudens met een laag inkomen met € 30 tot 50 per maand. Arjan Vliegenthart: ‘We zien binnen de toeslagen grotere verschuivingen dan in andere jaren. Bij de ene toeslag komt er wat bij, de andere wordt juist lager. Het is goed om daar rekening mee te houden.’
- Tip: Hier vind je de belangrijkste veranderingen in beleid, prijzen en lonen voor 2024 op een rij.
Lonen stijgen harder dan inflatie
De verwachte inflatie zal volgend jaar 3,6 procent zijn. De lonen stijgen naar verwachting met gemiddeld 5,2 procent. Dit betekent voor meerdere huishoudens een koopkrachtstijging. Het Nibud waarschuwt echter voor een al te rooskleurige voorspelling van de inflatie. De afgelopen jaren hebben laten zien dat de prijsstijgingen veel hoger kunnen uitpakken dan verwacht.
Huishoudens kunnen er op basis van deze voorspelling in de huidige tijd dan ook niet vanuit gaan dat de inflatie niet hoger zal worden dan het voorspelde percentage. Is de inflatie hoger, dan zal de koopkrachtstijging lager zijn dan we nu verwachten. Ook gaat het hierbij om een gemiddelde loonstijging. Is de loonstijging in een bepaalde cao minder dan het gemiddelde, dan valt de koopkrachtstijging ook tegen. Omgekeerd kunnen werknemers in bedrijfstakken met hogere loonstijgingen dan gemiddeld er juist beter vanaf komen.
Download de koopkrachtberekeningen
- Koopkracht 2024 voor 117 voorbeelden[PDF, 109,41 KB]
- Koopkrachtveranderingen 2024 voor 10 uitgewerkte voorbeelden[PDF, 167,58 KB]
Achtergronden bij de berekeningen
De term koopkrachtontwikkeling staat voor de hoeveelheid goederen en diensten die met het netto-inkomen kunnen worden gekocht in vergelijking met het vorige jaar. Alle inkomsten en uitgaven die op een jaar betrekking hebben, zijn omgerekend naar gemiddelde maandbedragen. Het percentage voor 2024 is ten opzichte van het besteedbaar inkomen in 2023 van het voorbeeldhuishouden. Fiscale voordelen, vakantiegeld, kinderbijslag en dergelijke zijn al bij het netto maandbedrag geteld.
Bij de berekeningen is het Nibud uitgegaan van een inflatie van 3,6 procent, het percentage dat het CPB verwacht in de laatste ramingen. Ook is rekening gehouden met een stijging van de ziektekostenpremie. Verder gaat het Nibud uit van de brutoloonstijging van 5,2 procent die het CPB verwacht voor mensen in loondienst. Bij de voorbeeldberekeningen voor zelfstandigen zijn we ervan uitgegaan dat zij hun tarieven ook met 5,2 procent verhogen. Alle fiscale regelingen van 2023 en 2024 die relevant zijn voor de 117 huishoudtypen zijn gebruikt.
Daarnaast is het Nibud bij de berekeningen ervan uitgegaan dat huishoudens alle toeslagen en inkomensondersteuning hebben aangevraagd. Er is geen rekening gehouden met wijzigingen in de bijzondere bijstand of gezondheidssituatie. De hier genoemde huishoudens zijn slechts voorbeelden, waarbij de situatie simpel is gehouden. Er is ook geen rekening gehouden met specifieke aftrekposten of bijtellingen. In de voorbeelden zijn alleen standaard-ziektekosten (zorgpremie en eigen risico) meegenomen.
In werkelijkheid gebeurt er natuurlijk veel meer in een huishouden. Promotie, veranderen van baan, (gedeeltelijk) stoppen met werken, werkloos raken, scheiden, gezinsuitbreiding, enz., zijn gebeurtenissen die veel meer van invloed zijn op het besteedbare inkomen van een huishouden. Als gevolg hiervan zullen huishoudens zich nooit helemaal herkennen in de hier gegeven voorbeelden.
EINDE