[23]
NOS
NPO-DIRECTEUR LEEFLANG OVER DWDD: ”HOE HEEFT DIT 15 JAAR LANG
ZO KUNNEN GAAN?”
NPO-directeur Leeflang over DWDD: ‘Hoe heeft dit 15 jaar lang zo kunnen gaan?’
NPO-voorzitter Frederieke Leeflang maakt zich zorgen over het huidige werkklimaat bij de publieke omroep. Naar aanleiding van de onthullingen van de Volkskrant over misstanden bij de De Wereld Draait Door vraagt ze zich af: “Hoe heeft dit vijftien jaar lang zo kunnen bestaan?” Leeflang vindt dat er nog veel vragen zijn, en wil dan ook onderzocht hebben waar het is misgegaan.
Volgens Leeflang geven de publicaties van de Volkskrant aanleiding om de zaak dieper uit te zoeken. “Ik denk juist in dit soort situaties dat je altijd moet kijken naar meerdere kanten, daarom is onderzoek van belang. Je kijkt niet alleen naar wat er met de betrokken medewerkers is gebeurd, maar ook: hoe heeft het zover kunnen komen dat een presentator dit gedrag heeft kunnen vertonen.”
Eerder vandaag werd duidelijk dat de NPO een onderzoek instelt naar het grensoverschrijdende gedrag bij het programma van Matthijs van Nieuwkerk.
Volgens Leeflang was zij niet eerder op de hoogte van de het werkklimaat omdat zij pas sinds januari van dit jaar voorzitter van de publieke omroep is. Ze stelt vast dat er destijds niet adequaat is gehandeld. “Ik vraag me af waarom het zolang door heeft kunnen gaan want er zijn zeker signalen geweest, lees ik in de Volkskrant.”
Wie daarvoor verantwoordelijk is, kan Leeflang naar eigen zeggen nog niet zeggen. “Daar is het nu echt te vroeg voor. We moeten heel goed kijken wat er daadwerkelijk is gebeurd, en wat we anders hadden kunnen doen.”
The Voice
Afgelopen juni trok de Raad voor Cultuur nog aan de bel over grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector. In een rapport omschreef het orgaan zulk gedrag als “een hardnekkig en urgent probleem” in de sector. “Het oplopend aantal meldingen van de afgelopen tijd laat alleen het topje van de ijsberg zien”, aldus de Raad.
Het adviesorgaan onderstreepte nadrukkelijk dat grensoverschrijdend gedrag niet alleen over seksueel gedrag gaat, maar ook over pestgedrag, racisme en seksisme. “Dit is kennelijk de tijd waarin onthullingen naar boven komen”, aldus Leeflang, die verwijst naar DWDD, maar ook naar misstanden bij The Voice of Holland.
Over mogelijke consequenties wil zij niets kwijt. De NPO-voorzitter wil eerst weten wat er “daadwerkelijk is gebeurd”. Dat geldt voor de rol van Van Nieuwkerk, maar ook voor de top van de omroep en de NPO. Daaronder valt onder meer de huidig directeur video van de NPO, Frans Klein. Hij was als mediadirecteur van de VARA jarenlang verantwoordelijk voor DWDD. Leeflang: “Dat dit speelde, had ik van hem wel willen weten ja.”
‘Blijft een mooi programma’
Van Nieuwkerk was lange tijd de enige presentator van het populaire programma, dat werd uitgezonden van 2005 tot 2020. In de beginperiode was Vera Keur voorzitter van de VARA (1995 tot 2009). Later ging die omroep samen met BNN. Keur zegt niet van de omvang van de misstanden te hebben geweten, zij denkt dat ze vooral na 2011 plaatsvonden.
Volgens Keur had omroepbaas Klein destijds veel contact met de eindredacteur van het programma, Dieuwke Wynia. Zij leidde de redactie vanaf 2008. “Hij zei dat er productieproblemen waren en dat Matthijs niet de makkelijkste presentator was. Maar daar was hij niet de enige in. Wij wisten dat als presentatoren onder druk staan, het moeilijk voor ze is om zich altijd goed te gedragen.”
Cees Korvinus, oud-directeur van BNNVARA (2009-2011), ontkent de signalen eerder gehoord te hebben. “In mijn tijd heb ik er niets over gehoord. Als ik dat toen geweten had en klachten of meldingen had gehoord, dan was er zeker met Matthijs gesproken.”
“Er zijn situaties geweest die echt niet konden”, zegt Korvinus nu op basis van de berichtgeving in de Volkskrant. “Aan de andere kant: DWDD heeft ook echt wat neergezet. De Wereld Draait Door blijft een heel mooi programma. Dat moeten we niet vergeten.”
Dat het programma destijds niet is gestopt, zegt Korvinus wel te snappen. “Het gebeurt niet zo snel dat je een gouden programma stopt. Er hangt veel van zo’n programma af.”
Onderzoek en actieplan
Volgens Janke Dekker van meldpunt Mores bestaat er geen twijfel over: de leiding van BNNVARA is destijds tekortgeschoten. Maar het besluit om eerst het verdere onderzoek af te wachten, noemt voorzitter Janke Dekker verstandig. “Het gaat om een programma dat allang gestopt is, als je erachter wil komen hoe dit kon ontstaan, moet je een cultuuronderzoek opzetten. Iedereen die met zulk gedrag in aanraking is gekomen, moet de kans krijgen om z’n verhaal te doen. Pas dan kun je conclusies trekken over wat je ervan kunt leren.”
Een ‘actieplan’ moet in de toekomst voorkomen dat misstanden bij de publieke omroep vaker plaatsvinden. NPO-voorzitter Leeflang en staatssecretaris Gunay Uslu hebben daarover afspraken gemaakt, werd eerder vandaag duidelijk.
In zo’n plan moet een aantal zaken terugkomen, zegt Dekker. Om te beginnen moet worden omschreven hoe een cultuuromslag op een werkvloer kan plaatsvinden. “Het moet van zwijgcultuur naar aanspreekcultuur gaan. En dat betekent bijvoorbeeld ook: niet raar doen als iemand aangeeft dat hij of zij iets niet prettig vindt.”
Ook hamert Dekker erop dat het belangrijk is dat de arbeidsmarktpositie van werknemers onder de loep wordt genomen. In de omroepcao is vastgelegd dat werknemers tot maximaal zes tijdelijke contracten mogen krijgen. Na vier jaar moeten zij in dienst genomen worden. Dekker: “Mensen zijn heel kwetsbaar met zo’n tijdelijk contract. Ze komen dan minder snel voor zichzelf op, want ze moeten toch een hypotheek betalen.”
“Het programma ging altijd voor het welzijn van de werknemers”, stelt Dekker. “Dat de leiding niet heeft opgetreden, vind ik van de situatie het meest verwerpelijk.”
[24]
WIKIPEDIA
GUNAY USLU
[25]
“Het raakt me dat medewerkers zich zo onveilig hebben gevoeld en heel naar zijn behandeld.”
NOS
KABINET VERBOLGEN OVER MISSTANDEN BIJ DWDD, NPO STELT
ONDERZOEK IN
Kabinet verbolgen over misstanden bij DWDD, NPO stelt onderzoek in
De NPO stelt een onderzoek in naar het grensoverschrijdende gedrag bij De Wereld Draait Door door presentator Matthijs van Nieuwkerk en eindredacteuren. Ook moet er een actieplan komen om “dergelijke zaken in de toekomst te voorkomen”.
De verklaring volgt op overleg tussen NPO-voorzitter Frederieke Leeflang en staatssecretaris Gunay Uslu. Aanleiding is het Volkskrant-artikel over de kwestie dat gebaseerd is op getuigenissen van tientallen voormalige medewerkers van De Wereld Draait Door.
“Bij de publieke omroepen zijn we allemaal enorm geschrokken van het grote aantal medewerkers die negatieve en angstige ervaringen hebben opgedaan tijdens hun werk bij het programma DWDD. Dit had nooit mogen gebeuren”, zegt Leeflang.
De NPO laat weten al langer in gesprek te zijn met andere media, waaronder RTL, Talpa en ITV Nederland, over een gezamenlijke aanpak tegen grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer.
Naar aanleiding van de berichtgeving heeft de NTR de opnames van de Top 2000 Quiz met Van Nieuwkerk vanochtend stilgelegd.
Staatssecretaris Uslu had de NPO gevraagd met een actieplan te komen met daarin concrete stappen om grensoverschrijdend gedrag in de toekomst te voorkomen. Ze benadrukt dat de publieke omroep, dus ook BNNVARA, een veilige werkplek moet garanderen voor iedereen, ook als de werkdruk hoog is. “Het raakt me dat medewerkers zich zo onveilig hebben gevoeld en heel naar zijn behandeld.”
NPO en Frans Klein
Huidig NPO-directeur Video Frans Klein was jarenlang als mediadirecteur van de VARA verantwoordelijk voor DWDD. Tegen de Volkskrant zei hij onder meer dat hij zag dat het heftig was. “Natuurlijk liepen we het risico dat mensen iets te veel vermalen raakten in deze situatie. Daar hebben we op onze manier aandacht aan proberen te besteden. In retrospectief misschien onvoldoende.”
Een NPO-woordvoerder zegt dat het te vroeg is om te kijken naar de rol van Klein. “Het maakt nu geen onderdeel uit van het onderzoek, onze focus is eerst op de medewerkers, en op wat er is gebeurd.”
Niet passend
De NTR noemt het in een verklaring niet passend om vandaag een feestelijke quiz op te nemen, na de dynamiek die is ontstaan door het verschijnen van het Volkskrant-artikel. De beslissing is volgens de NTR genomen in overleg met Van Nieuwkerk en de NPO.
Gisteren zijn er twee afleveringen opgenomen, vandaag zijn er twee afgezegd, zegt de NTR. “We gaan nu bedenken hoe we moeten omgaan met deze ongewone situatie. Dit uiteraard in samenspraak met de NPO die over de uitzendingen gaat.”
Of de opnames later alsnog plaatsvinden, is niet duidelijk. Het is de bedoeling dat het programma volgende maand wordt uitgezonden, in de aanloop naar de jaarlijkse Top 2000 van NPO Radio 2 en de Top 2000 a gogo op televisie.
De NTR zegt geen meldingen over grensoverschrijdend gedrag bij de programma’s over de Top 2000 te hebben ontvangen. “Een artikel zoals in de Volkskrant laat zien dat het belangrijk is om er scherp op te blijven.”
‘Spijt’ maar artikel ook ‘draconische karikatuur’
Ruim vijftig voormalige medewerkers van DWDD deden tegen de Volkskrant hun verhaal over grensoverschrijdend gedrag bij dat programma. Het ging volgens hen om “extreme woede-uitbarstingen en publieke vernederingen”. Tientallen werknemers vielen ziek uit vanwege de werkomstandigheden.
Van Nieuwkerk wilde de Volkskrant niet te woord staan; ook op schriftelijke vragen wilde hij geen antwoord geven. Gisteren kwam hij wel met een verklaring: “Dat we kennelijk toch niet iedereen een veilig en prettig gevoel hebben kunnen geven en dat het zelfs collega’s ziek heeft gemaakt, dat spijt me enorm.”
Het artikel in de Volkskrant noemt hij “een draconische karikatuur van vijftien jaar DWDD”. Hij stelt verder: “Ik ben nu gemakshalve teruggevouwen tot een Eeuwige Driftbui.”
[26]
NOS
KABINET VERBOLGEN OVER MISSTANDEN BIJ DWDD, NPO STELT
ONDERZOEK IN
ZIE VOOR GEHELE TEKST, NOOT 25
[27]
DE ZAAK WIJENBERG/GRUNBERG/TWEEDE EN LAATSTE RAPPEL
INZAKE DE AANGETEKENDE BRIEFAAN DE STAATSSECRETARIS VAN
CULTUUR EN MEDIA, VERZONDEN OP 23 MAART 2022
ASTRID ESSED
[COPIE AANGETEKENDE BRIEF EN VERZENDINGSBEWIJS IS IN HET
PERSOONLIJK ARCHIEF VAN DE SCHRIJFSTER, ASTRID ESSED]