”“The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,”
Rights activists criticise the president’s comments, say they are intended to ‘create an imaginary enemy’.
President Kais Saied has alleged that undocumented immigration from sub-Saharan African countries is aimed at changing Tunisia’s demographic composition, drawing criticism from human rights activists.
His comments during a meeting of the National Security Council on Tuesday followed the arrests of dozens of migrants this month in a crackdown.
“The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,” Saied said, adding that the influx of irregular migrants must quickly be ended.
He added that unnamed parties had over the past decade settled African migrants in Tunisia in return for money, according to comments published by the presidency online.
Activists, who had this week already condemned what they call hate speech directed at African migrants, said the president’s comments were racist.
“It is a racist approach just like the campaigns in Europe,” Romdhane Ben Amor, spokesperson for the Tunisian Forum for Economic and Social Rights, was quoted as saying by Reuters news agency.
“The presidential campaign aims to create an imaginary enemy for Tunisians to distract them from their basic problems.”
Heavily indebted Tunisia is in the grip of a long-running economic crisis, with thousands of trade unionists last week protesting across the country over worsening economic woes and the arrest of a top union official.
The president is also engaged in an escalating confrontation with critics who accuse him of a coup for shutting down parliament and seizing most powers in 2021, and police have this month detained many leading opposition figures.
Saied has said his actions were legal and necessary to save Tunisia from chaos.
Tunisia is a major transit point for migrants and refugees seeking to cross the Mediterranean to Europe, including growing numbers of both Tunisians and people from other African countries.
Black Tunisians have a long history in the country, making up 10 percent to 15 percent of the population, and rights groups have said the country has not done enough to address racism.
EINDE ARTIKEL
Reacties uitgeschakeld voor Noot 52/Astrid Essed klaagt aan
”Volgens de theorie van “de Grote Vervanging” van de Franse schrijver Renaud Camus, wordt de Franse bevolking vervangen door immigranten, met name uit de voormalige Franse kolonies in Afrika. In andere Europese landen zou volgens deze theorie ook een dergelijk proces plaatsvinden”
“The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,”
Rights activists criticise the president’s comments, say they are intended to ‘create an imaginary enemy’.
President Kais Saied has alleged that undocumented immigration from sub-Saharan African countries is aimed at changing Tunisia’s demographic composition, drawing criticism from human rights activists.
His comments during a meeting of the National Security Council on Tuesday followed the arrests of dozens of migrants this month in a crackdown.
“The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,” Saied said, adding that the influx of irregular migrants must quickly be ended.
He added that unnamed parties had over the past decade settled African migrants in Tunisia in return for money, according to comments published by the presidency online.
Activists, who had this week already condemned what they call hate speech directed at African migrants, said the president’s comments were racist.
“It is a racist approach just like the campaigns in Europe,” Romdhane Ben Amor, spokesperson for the Tunisian Forum for Economic and Social Rights, was quoted as saying by Reuters news agency.
“The presidential campaign aims to create an imaginary enemy for Tunisians to distract them from their basic problems.”
Heavily indebted Tunisia is in the grip of a long-running economic crisis, with thousands of trade unionists last week protesting across the country over worsening economic woes and the arrest of a top union official.
The president is also engaged in an escalating confrontation with critics who accuse him of a coup for shutting down parliament and seizing most powers in 2021, and police have this month detained many leading opposition figures.
Saied has said his actions were legal and necessary to save Tunisia from chaos.
Tunisia is a major transit point for migrants and refugees seeking to cross the Mediterranean to Europe, including growing numbers of both Tunisians and people from other African countries.
Black Tunisians have a long history in the country, making up 10 percent to 15 percent of the population, and rights groups have said the country has not done enough to address racism.
Kais Saied claims migrants are part of campaign to make country ‘purely African’ in move critics say is to distract from economic crisis
Tunisia’s president, Kais Saied, has told a meeting of security officials that migrants are part of a wider campaign to change the demographic makeup of the country and make it “purely African”.
The president’s comments come alongside an extensive crackdown on critics and opposition figures in a campaign that human rights groups, including Amnesty International, have labelled a witch-hunt.
Addressing Tunisia’s national security council on Tuesday, Saied called for urgent action to halt the flow of sub-Saharan migrants into the country. “The undeclared goal of the successive waves of illegal immigration is to consider Tunisia a purely African country that has no affiliation to the Arab and Islamic nations,” he said, going on to accuse unnamed parties of complicity in a “criminal arrangement made since the beginning of this century to alter the demographic structure of Tunisia”.
Saied’s speech has sparked alarm in a country that prides itself on being welcoming to foreigners.
A public meeting on Wednesday night in Tunis, called in response to the president’s comments, heard testimonies from migrant families being evicted from their homes, children in nurseries being seized by officials and raids on entire neighbourhoods. Many migrants have also reported not venturing outdoors for days for fear of arrest or detention.
Outside the meeting, where participants had spilled out into the corridor, Saadia Mosbah, president of the anti-racism association Mnemty, said: “We are Tunisians and the security of Tunisia and its sustainability is our business, too”
Aesat, Tunisia’s largest union for sub-Saharan students, also issued a statement, calling on members to leave their houses only when necessary and to carry documentation.
The little-known Nationalist party has been campaigning in recent weeks for the authorities to identify and expel undocumented migrants from the country. The message was gaining momentum before being adopted by the president.
Saied’s rhetoric around demographic change has little historical grounding in Tunisia, though it has won him praise from the French far-right politician Éric Zemmour.
“It is a racist approach, just like the campaigns in Europe,” Romdhane Ben Amor, spokesperson for the Tunisian Forum for Economic and Social Rights (FTDES), was reported as saying by Reuters. “The presidential campaign aims to create an imaginary enemy for Tunisians to distract them from their basic problems,” he said.
Tunisia’s vulnerable migrant community is the target for Saied, who has labelled his opponents traitors and terrorists, and on several occasions has accused critics of conspiring to assassinate him.
As well as more than a dozen opponents detained over the past two weeks, police are also reported to have arrested two othercritics of the president: the leader of the Republican party and prominent opposition figure Issam Chebbi and Chaima Issa, an activist who took part in the 2011 revolution. Police are searching for a further opponent, Jaouhar Ben M’barek.
Many observers see the president’s campaign as an attempt to distract people from the problems of daily life and the state of the Tunisian economy and to deflect anger from his own role since he suspended the country’s fractious parliament in July 2021.
Many staple foodstuffs, such as coffee, sugar and rice – all subsidised by the government – have largely vanished from supermarkets as the government struggles to pay subsidies. Meanwhile, Saied’s relations with Tunisia’s powerful general trade union, the UGTT – not helped by his deportation of the head of the European Trade Union Confederation, Esther Lynch, who was speaking at one of its rallies – have become strained as the president and his cabinet, who are negotiating a fresh IMF bailout, consider ending energy and food subsidies, which is likely to hit the poorest workers hard.
Despite the government’s increasingly draconian rule, Tunisia’s opposition remains splintered. On 14 January, anniversary of the ousting of President Zine El Abidine Ben Ali during the2011 revolution, there were also protests against Saied’s rule in the centre of the capital, Tunis, and its outskirts.
END OF THE ARTICLE
[56]
ZIE NOTEN 53 EN 54
[57]
VOOR EU-LIBIE DEAL
ZIE NOTEN 6 T/M 21
[58]
ALJAZEERA
SO THIRSTY THEY DRANK SEAWATER: THE REFUGEES TUNISIA
More than 1,000 people were bussed to the borders with Libya, Algeria – and left with no food, water, shelter or way out.
Tunis, Tunisia – Hundreds of Black men, women and children forcibly expelled from the port city of Sfax remain trapped in the heavily secured “no man’s land” between Libya and Tunisia.
Footage shot by Al Jazeera, the only media organisation to reach the isolated group, reveals the pitiful sight of hundreds of people languishing on the coast between the armed forces of both states.
The refugees and migrants on the beach showed reporter Malik Traina deep wounds they said had been inflicted by Tunisia’s security services.
Others, who said they had been trapped for up to six days, reported being so thirsty they were driven to drink seawater.
Tunisian President Kais Saied has said the hundreds of refugees and migrants are being treated well in line with the country’s values.
Tensions explode in Sfax
Tensions have been growing for some time between Sfax residents and the mostly irregular Black refugees and migrants drawn to the city and the chance of a boat to Europe.
Racially motivated attacks on the vulnerable population had been reported with increasing frequency, and on Tuesday, officials announced the death of a local man, 41-year-old Nizar Amri, who was said to be involved in the attacks on the Black refugees and migrants.
Amri’s death and social media footage of his bleeding body prompted a wave of violence across the city so intense that one witness described it as “like civil war”.
In the hours and days following Amri’s killing, for which three men from Cameroon were arrested, legions of Black people flooded the railway and louage (shared taxi) stations to escape the city.
Security services forced a reported 1,200 Black refugees and migrants onto buses and deposited them – without food, water or protection against the sun – on the desert borders between Tunisia and its neighbours Algeria and Libya.
The actual number of expelled people may be far higher.
“The Tunisian authorities, who have contributed to fuelling hatred against Black migrants, have deliberately endangered hundreds by abandoning them in the desert at the border with Libya,” Salsabil Chellali, a researcher and director of Human Rights Watch (HRW) in Tunisia, told Al Jazeera.
“Under the pretext of ‘helping them’ after the violence they suffered in Sfax, they are proceeding to arbitrarily arrest and collectively expel them. It’s urgent to help them, it’s a matter of life and death,” she added.
Abused by both sides
There were many reports of sexual assault, rape and physical assault among the expelled people. Voicemails sent by the trapped individuals to HRW tell of brutal assaults.
“They broke the feet of two young immigrants, and they broke the mouth of a woman,” one said, “They took out … tore out all her teeth with an iron bar. They hit the woman in the mouth.”
Another said that, while limited support had come from individuals who brought some food and water from the Libyan side of the border, nothing had been received from Tunisia.
Al Jazeera has not been able to independently confirm any of these reports.
According to the account of one man interviewed by HRW, a woman and her infant died in childbirth. The rights organisation also said six of the individuals expelled are asylum seekers registered with the UNHCR.
Others interviewed by HRW told of being attacked by Libyan men, some in uniform.
The migrant charity group Alarm Phone tracked two groups of more than 100 individuals to the Algerian border, where they told of police having taken their mobile phones and money before depositing them in the desert.
According to Alarm Phone, the groups had splintered, with some telling the NGO that they had walked about 100km (62 miles) in the desert without water and were lost. Three had been left behind.
Rights groups, including the legal advocacy group Avocats Sans Frontières (ASF), have slammed the move by the Tunisian state as illegal, breaching provisions mandated by both the United Nations and the African Union, launching an open letter calling upon the government to reconsider and immediately reverse course.
Speaking to Al Jazeera, Zeineb Mrouki, of ASF’s Tunis office said: “These evictions are obviously illegal, violating the principle of nonrefoulement and the prohibition of collective expulsions.”
Continuing, “Migrants should not be returned to situations of destitution or inhospitable conditions, where their safety or human rights would be threatened,” she said in French, citing conditions within the militarised zone.
Conspiracy and blaming the ‘other’
Since February, anecdotal accounts of racist abuse by Black Tunisians as well as Black people present in Tunisia for various reasons have increased dramatically.
Mickey, from Guinea, described receiving racist abuse on a near-daily basis. A woman next to him, who did not give her name, said simply: “They call me ‘slave’.”
The uptick in abuse has been traced back to an extraordinary racial broadside by President Kais Saied against irregular Black migrants within Tunisia, accusing them of bringing “all the violence, crime, and unacceptable practices” that were symptoms of a criminal plan designed to “change the demographic make-up” of the country.
The tumult of violence that followed led to several African governments airlifting their citizens to safety and international rebukes for Saied. Despite furious diplomatic backpedalling, the overt racism legitimised by the president’s speech across parts of Tunisian society has proven hard to contain.
Saied’s fixation on racially charged conspiracy theories was on show again in his reaction to the events in Sfax where, he said, it was criminal networks that were deliberately drawing migrants, not the social media groups and word of mouth mentioned by those Al Jazeera spoke to.
And despite the harrowing accounts coming from the borders, Saied has insisted that the rights of asylum seekers and migrants are being respected in line with Tunisia’s values, “contrary to what colonial circles and their agents advocate”.
The president did give permission to the Tunisian Red Crescent and other humanitarian workers to enter the militarised zone and help the trapped migrants on July 9 – a week after the expulsions reportedly began.
Footage shared by HRW appeared to show Red Crescent medics providing immediate first aid and some food and water, then leaving the group in place, awaiting some kind of negotiated route out.
Tanking economy, rising hatred
Observers say that racist sentiment has risen in Tunisia as its economy deteriorated, with the link between the tanking economy and migration long acknowledged.
“They are taking our jobs, they are starting problems, starting violent actions. This is all happening because of the sub-Saharans,” an 18-year-old in Sfax told Al Jazeera.
Many of the irregular Black refugees and migrants arrive with little or nothing, subsequently finding themselves living in the country’s poor neighbourhoods, placing additional stress on the competition for resources.
Tunisia’s ingrained unemployment, one of the principal causes of its revolution in 2011, remains stubbornly high at about 15 percent.
Subsidised staple goods, such as vegetable oil, sugar and coffee, are in increasingly short supply as government funds dwindle.
Tap water, considered one of the basics of life, is currently rationed, as drought, climate change and a creaking infrastructure all conspire to produce shortages.
Across Tunisia, there is a growing fear of the future and uncertainty over the present, which seem to be feeding into the racist attacks meted out with haphazard savagery to the irregular Black migrants fleeing unspeakable hardships of their own.
While much of this is intended to support Tunisia’s wider economy, European Commission President Ursula von der Leyen specified a priority tranche of 100 million euros ($107m) for keeping refugees and migrants from Europe’s shores.
Among the operations mentioned were border management, search and rescue, anti-smuggling and returns that were “rooted in respect for human rights”.
How far Tunisia is willing to go to meet those undertakings remains to be seen.
EINDE ARTIKEL
”Zo werden vorige week honderden Afrikaanse migranten die in de hoofdstad Tunis verbleven, opgepakt door de Tunesische autoriteiten en gedumpt in de woestijn. “Dat is een soort niemandsland aan de grens met Libië”, legt correspondent Koens uit. “Ik moet benadrukken hoe inhumaan dat is, zo midden in de woestijn zonder voorzieningen.”
”De ngo Human Rights Watch plaatste foto’s en video’s op Twitter van mensen, onder wie ook kinderen en zwangere vrouwen, die door Tunesische veiligheidstroepen zouden zijn verdreven naar de woestijn. De temperatuur in dat gebied kan makkelijk oplopen tot 40 graden of hoger. In een video vraagt een man dringend om water. “Help ons, we gaan dood.”
De migratiedeal met Tunesië zou de asielstroom naar Europese landen moeten verminderen. Maar volgens deskundigen wordt het leven van de kwetsbare migranten nu nog zwaarder. Er wordt gevreesd voor inhumane situaties, zoals mensen die zonder water gedumpt worden in de woestijn. Vijf gevolgen van deze deal.
De deal, die zondag is gemaakt, houdt in dat Tunesië maatregelen neemt om de oversteek van migranten naar Europa te stoppen. Tunesië is een van de belangrijkste landen in Noord-Afrika waarvandaan migranten vertrekken. Maar het land heeft geen asielprogramma en staat er daarnaast om bekend mensenrechten te schenden. Wat staat er nu te gebeuren? RTL Nieuws sprak met deskundigen.
1. (Tijdelijk) minder migranten naar Europa
Dat is het doel van de afspraak: minder migranten naar Europa. Voor een bedrag van ongeveer 1 miljard euro zegt Tunesië de vluchtelingenstroom een halt toe te roepen. Dat zou betekenen dat migrantenboten uit het water moeten worden gehaald voor ze Europa hebben bereikt. Maar, zo zegt RTL-correspondent Olaf Koens: “Er zit een verschil tussen wat op papier is afgesproken, en de realiteit op de grond.”
Volgens Koens zijn er zóveel migranten en zóveel boten per dag, dat de Tunesische kustwacht dat helemaal niet aankan. “De meeste boten worden niet tegengehouden, het zijn er te veel.” Daarnaast zegt Koens dat de meeste migranten bijzonder gemotiveerd zijn toch te vertrekken, omdat zij moeten vluchten voor vreselijke omstandigheden. “Ze weten dat ze niet welkom zijn in Europa, maar zullen de oversteek blijven maken. Met of zonder deal.”
2. Vluchtelingen komen vast te zitten aan de grenzen van Europa
De laatste jaren is de overtocht vanuit Tunesië naar Lampedusa, het meest zuidelijke eiland van Italië, erg bekend. Migratie-expert aan de Universiteit van Utrecht Ilse van Liempt vreest dat mensen daar in vluchtelingenkampen vast komen te zitten. Ze ziet op het eiland de overeenkomsten met de situatie op het Griekse eiland Lesbos, waar een aantal jaren terug juist de meeste migranten aankwamen.
Destijds konden mensen op Lesbos niet worden teruggestuurd naar Turkije, hoewel dat wel afgesproken was in de Turkije-deal, eenzelfde soort migratiedeal die de EU sloot in 2016. Vluchtelingen werden ook niet opgenomen in andere Europese landen. En dus zaten duizenden mensen vast op het eiland in een groot kamp onder erbarmelijke omstandigheden. “Het verbaast me dat er weer een migratiedeal is gemaakt terwijl we weten dat de Turkije-deal een ramp was”, zegt Van Liempt. Ze vreest dat Lampedusa straks het nieuwe Lesbos wordt.
3. Migranten in Tunesië worden verdreven of gedumpt
Tunesië beweert het migratieprobleem te zullen aanpakken bij de bron: de mensensmokkelaars en het grensbeheer. Maar vluchtelingenorganisaties vrezen vooral dat migranten zelf de dupe worden van de deal. Zo werden vorige week honderden Afrikaanse migranten die in de hoofdstad Tunis verbleven, opgepakt door de Tunesische autoriteiten en gedumpt in de woestijn. “Dat is een soort niemandsland aan de grens met Libië”, legt correspondent Koens uit. “Ik moet benadrukken hoe inhumaan dat is, zo midden in de woestijn zonder voorzieningen.”
De ngo Human Rights Watch plaatste foto’s en video’s op Twitter van mensen, onder wie ook kinderen en zwangere vrouwen, die door Tunesische veiligheidstroepen zouden zijn verdreven naar de woestijn. De temperatuur in dat gebied kan makkelijk oplopen tot 40 graden of hoger. In een video vraagt een man dringend om water. “Help ons, we gaan dood.”
En gisteren was het weer raak: toen haalde buurland Libië een groep Afrikaanse migranten uit het woestijngebied aan de grens, onder wie ook weer vrouwen en kinderen. Een van hen vertelde tegen persbureau AP dat de Tunesische autoriteiten al hun bezittingen hadden afgepakt en hen hadden gedropt zonder water, eten en onderdak.
“Het wordt steeds minder zichtbaar wat er nu met migranten zal gebeuren. En dat is een effect van ons beleid”, aldus migratiedeskundige Van Liempt. “We zijn in Europa daarom medeschuldig aan de mensenrechtenschendingen die daar plaatsvinden.”
4. Migranten pakken een andere route
Het zou ook kunnen dat migranten op den duur een andere route zoeken vanuit een ander land. “De deal wordt nu gepresenteerd als een manier waarop migratie gecontroleerd kan worden. Maar we weten uit onderzoek dat een muur bouwen op één plek niet betekent dat mensen geen weg meer weten te vinden”, legt Van Liempt uit.
De route zal zich daarom verplaatsen, denkt correspondent Koens. “Dat kan binnen Tunesië, naar een andere kust. Of mensen verplaatsen zich richting Algerije, Libië of Marokko.” Ergens waar ze minder worden tegengewerkt.
5. Meer migratiedeals
In dat laatste geval zouden er meer deals met Noord-Afrikaanse landen kunnen volgen. Maar volgens de deskundigen zou dat nog steeds niet helpen om migratie naar Europa terug te dringen. “Het probleem moet aangepakt worden bij de oorzaak, er moeten goede asielsystemen komen”, stelt migratie-expert Van Liempt.
RTL-correspondent Koens sprak vorige week nog met migranten en mensensmokkelaars in Tunesië. Hij denkt dat door de migratiedeal niets zal veranderen. “De smokkelaar die ik sprak maakte zich totaal geen zorgen om een strengere migratiepolitiek”, zegt Koens. “Er zijn zoveel migranten en zij blijven de oversteek maken. Migratie is niet met een deal te stoppen. Want waar een wil is, is een weg. En waar een weg is, is een smokkelaar.”
EINDE ARTIKEL RTL NIEUWS
”Tegen middernacht stormde plotseling de huisbaas binnen. “We moesten ons huis uit. Meteen. Er was geen tijd om onze spullen bij elkaar te zoeken.” Buiten dreven politieagenten het vijftal naar een groot plein waar enkele tientallen andere zwarte migranten zaten en lagen, bij elkaar beschutting zoekend. Buurtbewoners sloegen met stokken en gooiden met stenen.
Twee grote bussen arriveerden. Meer politieagenten naderden het plein. “Ze zouden ons in het centrum van de stad in veiligheid brengen”, vertelt Khalifa. Pas tegen het ochtendgloren, in een zee van zon, stapten ze geradbraakt en dorstig de voertuigen uit.”
”“Ik zag een vieze zandvlakte en twee boompjes. Een haag van soldaten. ‘Hier met jullie telefoons, geld en papieren’, schreeuwden ze.”
Overleven in de woestijn
Ongeveer een week overleefden de vijf Gambiaanse jonge mannen in het zand. Ze zochten verkoeling in de zee, schuilden onder de boompjes en bleven uit de buurt van de militairen met hun geweren, stokken en traangas. “Soms lukte het ’s nachts om flessen water te halen in Ras Ajdir, vlak bij de Libische grens.”
TROUW
AFRIKAANSE MIGRANTEN WILLEN TERUG NAAR HUIS: ”WE HEBBEN ALLEMAAL SPIJT,
Thuis keek niemand van hun plan op: werk zoeken in Europa. De vijf jonge Gambianen zouden, zoals ze onderling zeggen, de back way nemen – een illegale route vanuit Tunesië naar Europa. Maar nu zijn ze vrijwillig terug in Gambia.
Die avond was het broeierig heet in Sfax. De straten kwamen laat tot leven, maar de sfeer in de Tunesische havenstad voelde gespannen, bijna unheimisch. Khalifa Jawla (20) hing met zijn vier huisgenoten, die net als hij in de voorbije maanden uit West-Afrika waren aangekomen, wat rond in hun bij elkaar geïmproviseerde woonkamer aan de Route de Mahdia.
Tegen middernacht stormde plotseling de huisbaas binnen. “We moesten ons huis uit. Meteen. Er was geen tijd om onze spullen bij elkaar te zoeken.” Buiten dreven politieagenten het vijftal naar een groot plein waar enkele tientallen andere zwarte migranten zaten en lagen, bij elkaar beschutting zoekend. Buurtbewoners sloegen met stokken en gooiden met stenen.
Twee grote bussen arriveerden. Meer politieagenten naderden het plein. “Ze zouden ons in het centrum van de stad in veiligheid brengen”, vertelt Khalifa. Pas tegen het ochtendgloren, in een zee van zon, stapten ze geradbraakt en dorstig de voertuigen uit.
“Ik zag een vieze zandvlakte en twee boompjes. Een haag van soldaten. ‘Hier met jullie telefoons, geld en papieren’, schreeuwden ze.”
Overleven in de woestijn
Ongeveer een week overleefden de vijf Gambiaanse jonge mannen in het zand. Ze zochten verkoeling in de zee, schuilden onder de boompjes en bleven uit de buurt van de militairen met hun geweren, stokken en traangas. “Soms lukte het ’s nachts om flessen water te halen in Ras Ajdir, vlak bij de Libische grens.”
Al die beelden van begin juli komen terug, nu Khalifa met zijn vier leeftijdsgenoten de tijd doodt in het zaaltje van de witte ommuurde villa van de lokale hulporganisatie Enfant de La Lune, in Médenine, Zuid-Tunesië. Vijf magere, opgeschoten jongens met vale T-shirts en een korte of lange broek, op slippers of blote voeten. Het zijn de enige bezittingen die ze nog hebben. Hun mechanismen staan op overleven. Aan emoties, duidingen, reflecties of toekomstplannen komt niemand toe. Eerst het verhaal bij elkaar rapen.
Enkele dagen na hun uitzetting naar de militair bewaakte bufferzone bij buurland Libië berichtte nieuwszender Al Jazeera over 1200 zwarte migranten bij de Algerijnse en Libische grenzen. Snel daarop haalde het Tunesische Rode Kruis de groep van Khalifa, in totaal 650 mensen, naar opvangcentra in de buurt van Médenine. Samen met 25 andere West-Afrikaanse jonge mannen die terug kunnen en willen naar hun geboorteland, verblijven zij zolang in het – tijdelijk heropende – Maison des Jeunes (een soort jeugdherberg) op enkele kilometers van Enfant de La Lune.
De jongens moesten er zelf achterkomen hoe de wereld van illegale migratie werkt
Hoe ze zich erdoor heen hebben geslagen, valt nu niet te zeggen. “We hielpen elkaar”, herinnert Khalifa zich. Of er door de gebeurtenissen vriendschappen zijn ontstaan evenmin. De vijf kennen en herkennen elkaars verhalen, maar reageren niet, vallen de ander niet bij. Alsof ze zichzelf vacuüm hebben verpakt.
Van Sfax wist Khalifa alleen dat er smokkelbootjes zijn en dat de afstand tot het Italiaanse eiland Lampedusa minder dan 200 kilometer is. Hij moest er zelf achter komen hoe die wereld in elkaar zit en hoe hij zich erin moest gedragen. Dat lukte. Hij liep door de stad, informeerde bij ‘broeders’ en vond toen een slaapplaats voor 50 dinar, ongeveer 14 euro per maand. Een woonkamer en een slaapkamer met nog vier andere mannen. “Een broeder inde de huur bij ons en betaalde dat aan de huisbaas.”
Zijn vrienden wezen aan waar je heen moest voor werk. “Je gaat elke ochtend naar een bepaalde plek. Soms kun je ergens aan de slag op een bouwterrein, soms niet. Een dag werken levert iets van 25 dinar (ongeveer 7 euro, red.) op.” Zo verdiende hij de reis voor de overtocht met een smokkelboot bij elkaar. Twee keer scheepte Khalifa in op een metalen bootje, twee keer zette hij binnen enkele uren weer voet aan de Tunesische wal. “Politie haalde ons van zee. De tweede keer waren we al buiten de territoriale wateren.”
In Sfax kost een clandestiene bootreis tussen de 300 en 450 euro
Cijfers van het Italiaanse ministerie van binnenlandse zaken laten zien dat Tunesië dit jaar zijn buurland Libië inhaalde als belangrijkste land van vertrek. Sinds begin dit jaar bereikten al zo’n 35.000 mensen de Italiaanse kust via de Tunesische stranden. In dezelfde periode vorig jaar ging het nog om ruim 6300 aankomsten. Net als Khalifa werden dit jaar tienduizenden, vooral Afrikaanse, migranten onderweg door de Tunesische autoriteiten tegengehouden.
Achter dit cijfer gaat het grote verhaal van de internationale mensensmokkel schuil. In Sfax worden clandestiene bootreizen voor tussen de 300 en 450 euro aangeboden. Passeurs, mensensmokkelaars, zijn vaak zelf afkomstig uit een ander Afrikaans land en daarom nauwelijks thuis in de Tunesische wateren. Hun boten zijn van metaal, goedkoper dan hout, maar stukken minder stabiel. Dit alles zorgt voor spanningen en conflicten tussen smokkelaars en een soort parallelle wereld van passanten. De situatie is uit de hand gelopen, vinden de inwoners van Sfax.
“Agressief”, noemt Ababacarr Fatty (20), van alle vijf het meest uitgesproken, het gedrag van de Tunesiërs. Hij spreekt het beste Engels en werpt zichzelf op als woordvoerder. “Waarom?”, gaat hij verder. “Alleen onze huidskleur is anders!” Begin juni bereikte hij Sfax waar hij Khalifa per toeval ontmoette.
‘Zwarte migranten brengen ziektes’
Eind juni liep het uit de hand. Toen trof de regionale directeur gezondheidszorg in Sfax 69 gevallen van tuberculose aan, waaronder 55 bij mensen uit landen uit Sub-Sahara-Afrika.
Een bewijs te meer dat “zwarte migranten ziekten veroorzaken en een gevaar voor de bevolking zijn”, concludeerden de aanhangers van de steeds populairdere Tunesisch Nationalistische Partij. De Tunesische president Kais Saied verdedigt dezelfde theorie.
Avonden achtereen gingen de bewoners van Sfax de straat op om te demonstreren tegen de aanwezigheid van de migranten. “Messen, hamers en stokken hadden ze bij zich”, vertelt Ababacarr. Hij laat een wond op zijn been zien. Opgejaagd door dit geweld stak een migrant een Tunesiër dood. “Moorden mag natuurlijk nooit”, zegt Ababacarr, “maar we zijn niet allemaal criminelen. We zijn alleen op zoek naar werk. We hebben de leeftijd om aan onze toekomst te werken.”
Een reis in vele etappes
De zoektocht naar werk motiveerde de jongemannen om de back way, Gambiaans jargon voor illegale migratie, te nemen. In een paar weken of maanden trokken ze dwars door West-Afrika en Algerije, per bus, te voet en met four-wheel drives. Ze kropen door woestijnzand, sprongen over hekken, verscholen zich onder bomen, omzeilden landmijnen en werden opgepakt en teruggebracht door grenswachten.
“De eerste etappe is de busreis van Gambia naar Bamako, Mali”, vertelt Ababacarr, bijna alsof hij de Dakar-rally aanprijst. “Drie dagen, dwars door Senegal, voor ongeveer duizend Gambiaanse Dalasi, zo’n 15 euro”.
We googelen de kaart van Mali op de telefoon van de verslaggever erbij: Bamako, Timboektoe, Inafar. Algerije: Bordj Omar Driss. Tunesië: de Hazoua-woestijn, Nefta of Kasserine, Sfax.”
De 20-jarige Ousman Njie is de enige van de groep die een andere route koos. Hij reisde via Mauritanië en Algerije naar Tunesië.”
Regel nummer 1: autoriteiten en grenswachten uit de weg gaan. Nooit opvallen. “Zijpaden nemen en niet met meer dan twee personen reizen”, doceert Ababacarr. “Hoelang je erover doet, hangt af van het geld. Onderweg werk je om geld te verdienen voor de volgende etappe.”
‘De woestijn leek wel een vuurzee’
Zo deed de stille Abourahman Ceesay (20) acht maanden over Mali. “De woestijn was grenzeloos en heet. Het leek wel een vuurzee.” Pas na zeven maanden had hij genoeg geld bij elkaar gewerkt voor ‘een ticket’, een rit in een fourwheeldrive die mensen illegaal de grens met Algerije over smokkelt. “Je moet plat liggen”, doet hij voor. “Als ze je vinden sturen ze je terug.” Dat gebeurde hem twee keer. De derde keer bereikte hij Algerije.
Nfarly Fatty (30, geen familie van Ababacarr) herinnert zich vooral de woestijn van Algerije. Hij hield zich er enkele weken verscholen, ontweek de patrouillerende autoriteiten en haalde zo de grensstreek met Tunesië. Vier keer slingerden de grenswachten hem terug de woestijn in. De vijfde keer haalde hij Tunesië. “Overdag lig je stil en verstopt. ’s Nachts probeer je de grens over te sluipen.”
Waren ze maar nooit uit Gambia vertrokken, denken ze nu. “We hebben allemaal spijt”, zegt Ababacarr. “We komen uit arme families. De offers zijn te groot.” Alle kosten bij elkaar opgeteld, komt de tocht van Gambia naar Sfax op zo’n 1500 euro per persoon, rekent hij voor. “Mijn ouders verkochten hun land om een deel van mijn reis te betalen. Ik heb nog zes jongere broers. Hoe moet ik nu voor hen zorgen?”
‘Mijn familie snapte mijn beslissing meteen’
Verantwoordelijkheidsgevoel motiveerde ook Nfarly om zijn land te verhandelen. “Ik ben kostwinner en moet voor mijn vrouw, mijn moeder en onze vier kinderen zorgen. Mijn familie snapte mijn beslissing meteen. Tijdelijk moeten ze zien rond te komen van het geld van rijke en gulle families. Toen ik vertrok hebben ze voor mij gebeden.”
Abouraham en zijn één jaar jongere broertje vertrokken juist zonder iets te zeggen. Ze hadden een klein beetje geld gespaard en lieten hun ouders, de tweede vrouw van hun vader en zestien broertjes en zusjes achter. Eenmaal in de bus naar Senegal belden ze hun ouders. “Geen punt, ze begrepen het meteen.”
Als alles goed was afgelopen, dan waren de jongemannen nu ergens in Europa. “Mijn bootreis was al betaald”, zegt Nfarly. En het vertrek met de smokkelboot van Abourahman stond gepland voor de week van hun uitzetting naar de woestijn. “Mijn broertje is nu in Italië. Hij wordt ergens opgevangen. We wilden samen gaan, maar er mochten niet twee mensen van één familie mee. Waarom weet ik niet.”
Wat hen in Europa zou hebben gewacht, daar hebben ze maar een vage voorstelling van. “Je moet je schuilhouden”, zegt Ababacarr. “En dan zorgen dat je papieren en werk krijgt.” Neven van hem wonen in Italië en Portugal. Nfarly heeft familie in Portugal en Duitsland. “Maar zij hebben gezegd dat ze ons niet kunnen helpen”, zegt Ababacarr. “Ze hebben het druk met hun eigen problemen.”
Of ze hun ouders mogen bellen met de telefoon van de verslaggever, vraagt hij, aan het einde van het gesprek.
Bellen is vermoedelijk niet meer nodig want intussen zijn Khalifa, Ababacarr, Abourahman, Nfarly en Ousman met de vrijwillige terugkeerregeling van het IOM teruggevlogen naar Gambia.
EINDE ARTIKEL TROUW
”Sinds de toespraak van de president zijn ook Tunesische burgers zich met het beleid gaan bemoeien, “Sommige mensen worden door huiseigenaren op straat gezet, andere raken hun baan kwijt”, zegt de journalist.
Er zijn ook Tunesiërs die zelf migranten op straat aanhouden. “Ze vragen om een paspoort of verblijfsvergunning en dragen de mensen dan over aan de politie. Migranten worden ook op straat aangevallen of lastiggevallen.””
Zwarte migranten die in Tunesië leven, verlaten het land na een opruiende toespraak van de Tunesische president Saied vorige week. Die noemde de migranten een groot gevaar voor het land. Sindsdien neemt de vijandigheid tegen hen toe.
In zijn speech sprak Saied over een complot om de “demografische structuur” van Tunesië te veranderen. “Met andere woorden: om Tunesië minder Arabisch te maken”, zegt journalist Faïrouz ben Salah in het NOS Radio 1 Journaal. Ze woont in de hoofdstad Tunis. “Hij zei ook dat er een snel einde aan de massamigratie moet komen omdat alle Afrikaanse migranten betrokken zouden zijn bij criminaliteit en geweld.”
De woorden van Saied kwamen op felle kritiek te staan van de Afrikaanse Unie (AU). De AU drong er in een verklaring op aan om “raciale haatzaaiende uitlatingen” te vermijden en zei “diep geschokt en bezorgd” te zijn over het standpunt van de Tunesische leider.
Het Tunesische ministerie van Buitenlandse Zaken sprak vervolgens weer van “ongegronde beschuldigingen” en zei dat het standpunt van de regering verkeerd was begrepen. Saied ontkende dat zijn opmerkingen racistisch waren en zei dat migranten die legaal in Tunesië wonen niets te vrezen hebben.
Op straat aanhouden
De etnocentrische taal van Saied volgt op eerder onderdrukkend beleid in het land, zegt Ben Salah. “Tunesië is sinds eind januari bezig met een soort arrestatiecampagne. Honderden migranten werden opgepakt. Mensen zonder verblijfsvergunning zitten nog steeds vast.”
Sinds de toespraak van de president zijn ook Tunesische burgers zich met het beleid gaan bemoeien, “Sommige mensen worden door huiseigenaren op straat gezet, andere raken hun baan kwijt”, zegt de journalist.
Er zijn ook Tunesiërs die zelf migranten op straat aanhouden. “Ze vragen om een paspoort of verblijfsvergunning en dragen de mensen dan over aan de politie. Migranten worden ook op straat aangevallen of lastiggevallen.”
Overigens gingen er zaterdag ook honderden mensen de straat op in hoofdstad Tunis uit protest tegen het beleid van Saied en om hun solidariteit met de migranten te betuigen.
De vijandigheid richting migranten is niet het gevolg van extreem veel problemen, merkt Ben Salah op. “Dat is het rare. Er waren niet zo veel problemen en er zijn ook niet veel migranten. In totaal wonen er ongeveer 21.000 migranten in Tunesië. Ze zijn eerder zelf het slachtoffer van criminaliteit omdat ze geen rechten hebben en dus geen aangifte kunnen doen.”
De meeste migranten willen ook via Tunesië doorreizen naar Europa. “De grens zit potdicht. Door de versterkte grensbewaking zitten migranten min of meer opgesloten. Het is dus wel een probleem dat mensen langer in Tunesië blijven dan gehoopt.”
Volgens Ben Salah liggen er twee zaken ten grondslag aan de animositeit. “Enerzijds is er al een cultuur van ‘hoe witter hoe beter’. Dat racisme zit er al in. Ten tweede gaat het economisch heel erg slecht. De president heeft geprobeerd om de aandacht af te leiden en een gemeenschappelijke vijand te creëren.”
Hulp van ambassades
Met als gevolg dat veel mensen het land proberen te verlaten. De ambassades van de landen van herkomst regelen dat ze gerepatrieerd kunnen worden. Op verzoek van de immigranten zelf, zegt Ben Salah.
“Sinds begin deze week slapen mensen uit Ivoorkust voor hun ambassade omdat ze zich nergens anders veilig voelen”, zegt Ben Salah. “Vandaag of morgen worden ongeveer 800 mensen uit Ivoorkust opgehaald. Woensdag waren dat 500 mensen uit Guinea.”
De autoriteiten van Mali, Kameroen en Burkina Faso inventariseren nog wie er terug willen. Mensen kunnen zich bij de ambassade inschrijven.
Een eenvoudig proces is het niet, zegt de journalist. “De Tunesische autoriteiten houden de repatriëring tegen omdat een boete betaald moet worden. Die kan oplopen tot 1000 euro. Mensen die zonder papieren in Tunesië wonen, moeten officieel een boete betalen. Als je dat een aantal jaar niet doet, kan dat behoorlijk oplopen.”
EINDE NOS ARTIKEL
”Het hartverscheurende beeld van een moeder en haar dochter, omgekomen in de woestijn na dagen zonder water, veroorzaakt wereldwijde verontwaardiging. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar lokale autoriteiten hielden het gezin tegen en zonden hen terug. Noodgedwongen zwierven ze dagen zonder water door de woestijn.”
Het tragische beeld van een moeder en haar kind, dood aangetroffen in de woestijn, gaat de wereld rond. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar werden zonder eten en drinken achtergelaten in de woestijn om te sterven. De foto vergroot de kritiek op de deal die Europa sloot met Tunesië om migranten tegen te houden.
Het hartverscheurende beeld van een moeder en haar dochter, omgekomen in de woestijn na dagen zonder water, veroorzaakt wereldwijde verontwaardiging. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar lokale autoriteiten hielden het gezin tegen en zonden hen terug. Noodgedwongen zwierven ze dagen zonder water door de woestijn.
Dagen zonder water
Het koppel ontmoette elkaar in 2016 in een Libisch detentiekamp. Hij kwam uit Kameroen, zij uit Ivoorkust. Een jaar later kregen ze samen een dochtertje. Marie is sinds haar geboorte nog geen dag naar school geweest. “Dat was de grote droom van haar moeder. We wilden haar toekomst redden”, klinkt het bij Mbenge Crepin, haar papa.
Tot vijfmaal toe probeerden ze naar Italië te trekken, maar dat lukte niet. Het gezin hoopte om in Tunesië een beter leven te vinden. Dat hun poging om het land binnen te geraken zo dramatisch zou aflopen, hadden ze nooit durven denken. Het gezin werd tegengehouden door de Tunesische autoriteiten. “De politie sloeg ons met hun wapens en stuurde ons terug de woestijn in”, getuigt Crepin.
Het gezin had al dagen niet deftig gegeten en gedronken. “Na een wandeling van een uur verloor ik het bewustzijn. Mijn vrouw en kind huilden. Toen ik bijkwam, smeekte ik om me achter te laten. Als ze bij me bleven, zouden we samen omkomen. Ze moesten proberen tot in Libië te geraken. Ze vertrokken en lieten me achter in de woestijn. Ik wist dat het voor mij bijna zou eindigen, want ik was nauwelijks nog aan het ademen.”
Geel kleed
Maar Crepin had geluk. Drie Soedanese migranten troffen hem aan in de woestijn en gaven hem water. De Soedanezen waren ook op weg naar Libië en boden hem aan om mee te reizen. Samen trokken ze naar de Libische grens, Crepin hoopvol dat hij daar zijn vrouw en kind zou aantreffen. Niets bleek minder waar. De rest van het gezin had de grens nooit bereikt.
Crepin vernam het nieuws op sociale media, waar een foto van zijn overleden vrouw en kind circuleerde. “Ik herkende ze meteen aan hun kledij”, vertelt hij. “Ze lagen in exact dezelfde positie waarin ze soms slapen.” De handen van Marie klampten zich vast aan het gele kleed van haar moeder. Crepin weet niet waar de lichamen juist werden aangetroffen. Hij wil hun stoffelijke resten zo snel mogelijk terugvinden, zelfs als dat betekent dat hij de gevaarlijke woestijn weer in moet.
Kritiek op Tunesische aanpak
Het gezin is lang niet het enige slachtoffer van het Tunesische grensbeleid. Elke dag worden uitgeputte of overleden groepjes Afrikanen aangetroffen in de woestijn.
Nochtans tekende de Europese Unie eerder deze maand nog een akkoord met Kais Saied, de president van Tunesië. In ruil voor 1 miljard euro moet het land migranten tegenhouden. Ook tijdens de onderhandelingen over die deal arresteerden de Tunesische autoriteiten meer dan duizend zwarte migranten en brachten hen naar de woestijn.
Ondertussen komt er heel wat reactie op de manier waarop Tunesië vluchtelingen behandelt. Volgens Flor Didden, beleidsmedewerker migratie bij 11.11.11, moet Europa de deal met Tunesië onmiddellijk opschorten. “Het volstaat niet om een rondje verontwaardigingen te uiten. We dringen er, ook bij onze overheid, op aan om hier meer belang aan te hechten”, reageert hij op Radio 1.
“De beelden van migranten die worden achtergelaten in de woestijn zijn verschrikkelijk. Het is onaanvaardbaar dat zoiets gebeurt en de EU moet dat duidelijk maken aan Tunesië”, reageert staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). Toch blijft ze wel achter de deal met Tunesië staan. “We kunnen het ons niet permitteren om de landen los te laten waar mensen in bootjes stappen en mensensmokkelaars grof geld verdienen aan die mensen.” De Moor heeft Europees Commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson een brief gestuurd waarin ze vraagt “om het respect voor de mensenrechten nauw in de gaten te houden bij de uitvoering van de EU-Tunesiëdeal”.
(Tunis) – Tunisian security forces have collectively expelled several hundred Black African migrants and asylum seekers, including children and pregnant women, since July 2, 2023 to a remote, militarized buffer zone at the Tunisia–Libya border, Human Rights Watch said today. The group includes people with both regular and irregular legal status in Tunisia, expelled without due process. Many reported violence by authorities during arrest or expulsion.
“The Tunisian government should halt collective expulsions and urgently enable humanitarian access to the African migrants and asylum seekers already expelled to a dangerous area at the Tunisia-Libya border, with little food and no medical assistance,” said Lauren Seibert, refugee and migrant rights researcher at Human Rights Watch. “Not only is it unconscionable to abuse people and abandon them in the desert, but collective expulsions violate international law.”
Between July 2 and 6, Human Rights Watch interviewed five people by phone who had been expelled, including an Ivorian asylum seeker and four migrants: two Ivorian men, a Cameroonian man, and a 16-year-old Cameroonian girl. Interviewees’ names are not used for their protection. They could not give an exact number, but estimated that Tunisian authorities had expelled between 500 and 700 people since July 2 to the border area, around 35 kilometers east of the town Ben Guerdane. They arrived in at least four different groups, ranging in size.
The people expelled were of many African nationalities – Ivorian, Cameroonian, Malian, Guinean, Chadian, Sudanese, Senegalese, and others – and included at least 29 children and three pregnant women, interviewees said. At least six expelled people were asylum seekers registered with the UN Refugee Agency (UNHCR), while at least two adults had consular cards identifying them as students in Tunisia.
People interviewed said they had been arrested in raids by police, national guard, or military in and near Sfax, a port city southeast of the capital, Tunis. National guard and military forces rapidly transported them 300 kilometers to Ben Guerdane, then to the Libya border, where they were effectively trapped in what they described as a buffer zone from which they could neither enter Libya nor return to Tunisia.
Tensions have been high in Sfax for months as Tunisian residents campaigned for African foreigners to leave, escalating to recent attacks against Black Africans and clashes with Tunisians. A man from Benin was killed in May and a Tunisian man on July 3. Videos circulating on social media in early July depicted groups of Tunisian men threatening Black Africans with batons and knives, and in other videos, security officers shoving Black Africans into vans while people cheered.
People interviewed said that Tunisian security forces had smashed nearly everyone’s phones prior to expulsion. They communicated with Human Rights Watch primarily through a phone that one man had managed to hide. They provided their GPS location on July 2 and July 4, as well as videos and photos of smashed phones; expelled people and their injuries, reportedly from security force beatings; and passports, consular cards, and asylum seeker cards.
Those interviewed alleged that several people died or were killed at the border area between July 2 and 5 – including, they said, some shot and others beaten by Tunisian military or national guard. They also said that Libyan men carrying machetes or other weapons had robbed some people and raped several women, either in the buffer zone or after they managed to cross into Libya to look for food. No nongovernmental groups had access to the area, so Human Rights Watch could not independently confirm these accounts.
One video the migrants sent to Human Rights Watch showed a woman describing sexual assault apparently by Tunisian security forces. In another video, a woman says she had a miscarriage after the expulsion.
“We are at the Tunisia-Libya border, at the seaside,” said an Ivorian asylum seeker on July 4. “We were beaten [by Tunisian security forces].…We have many injured people here.…We have children who haven’t eaten for days … forced to drink sea water. We have a [Guinean] pregnant woman who went into labor … she died this morning … the baby died too.”
At the start of the expulsions, a group of 20 was dropped at the border the morning of July 2. Human Rights Watch interviewed two people in the group: a 29-year-old Ivorian man, and a 16-year-old Cameroonian girl.
The Ivorian man said that on July 1, police, national guard, and military personnel raided the house where they were staying – arresting 48 people – in Jbeniana, 35 kilometers north of Sfax. He said the detained people had entered Tunisia at various times, some regularly and some irregularly, but none he knew had passed through Libya. Tunisian authorities took the 48 people to a police station, examined their documents, and recorded their information. Security forces divided them into two groups, and drove the man’s group to Ben Guerdane, he said.
The man said they made stops at three bases in Ben Guerdane, and military or national guard officers “beat us like animals … punching, kicking, slapping, hitting us with batons,” and sexually harassed and assaulted the women, including groping them. “They started to touch me everywhere,” said the Cameroonian girl in the same group. “They slammed my head against their vehicle.”
The security forces threw away their food, smashed their phones, and left them at the border, the Ivorian man said. Two armed men in uniform from Libya later approached them and ordered them to return to Tunisia, he said, while on the other side, Tunisian military beat several men who sought to cross back to Tunisia.
Two men in a second expelled group, Cameroonian and Ivorian, said they and others had been arrested during raids on their houses in Sfax, on July 3 between 2 a.m. and 4 a.m., by police, national guard, and military. They said that authorities did not ask for anyone’s documents or record their personal information, though some were in Tunisia legally; instead, they drove them swiftly overnight to Ben Guerdane.
“We are from different countries of origin … and they brought us 300 kilometers from Sfax [to expel us] … instead of bringing us to Tunis, to our embassies,” the Ivorian asylum seeker said. “It’s inhuman.”
On July 5 and 6, authorities expelled a third and fourth group, each an estimated 200-300 people, from Sfax. Videos interviewees shared showed many injured people among the arrivals, with open wounds, bandaged limbs, and one with an apparently broken leg.
As of July 5, no humanitarian aid from the Tunisian side had reached the group, though the Ivorian man from the first expelled group said some uniformed Libyan men arrived that evening to provide some water and cookies for the children. But then on July 6, “The [same] Libyans … started to shoot in the air, burn things, chase us.… The Libyans told us to leave the territory and go toward the Tunisian side. They started to take out their guns to threaten us.”
On July 6, Human Rights Watch contacted representatives of the Tunisian Interior, Defense and Foreign Affairs ministries by phone, but was unable to obtain information.
President Kais Saied, in an inflammatory February speech that triggered a surge of racist attacks against Black Africans, had linked undocumented African migrants to crime and a “plot” to alter Tunisia’s demographic makeup. In a July 4 statement, Saied referenced “the criminal operation that occurred yesterday” in Sfax, referring to the Tunisian man’s killing, and said, “Tunisia is a country that only accepts people residing on its territory in accordance with its laws, and does not accept to be a transit or settlement zone for people arriving from numerous African countries.”
Tunisia is party to the African Charter on Human and Peoples’ Rights, which prohibits collective expulsions, as well as the UN and African Refugee Conventions, the Convention Against Torture, and the International Covenant on Civil and Political Rights, which prohibit refoulement – forced returns or expulsions to countries where people could face torture, threats to their lives or freedom, or other serious harm. All countries should suspend expulsions or forced returns to Libya, given the serious harm people may face there. Governments should also not expel asylum seekers whose refugee claims have not been fully examined.
The Tunisian government should respect international law and conduct individual legal status assessments in accordance with due process before deporting anyone, Human Rights Watch said. The government should also investigate and hold to account security forces implicated in abuses.
Diplomatic delegations of African countries should seek to locate and evacuate any of their nationals expelled to the Tunisia-Libya border who wish to voluntarily return to their countries of origin, while the African Union Commission should condemn the abusive expulsions and press Tunisia to provide immediate assistance to affected Africans.
“African migrants and asylum seekers, including children, are desperate to get out of the dangerous border zone and find food, medical care, and safety,” Seibert said. “There is no time to waste.”
Tunisian authorities should ensure an immediate end to the wave of attacks against Black African migrants across Tunisia which started in early February and accelerated following racist and xenophobic comments made by President Kais Saied on 21 February, Amnesty International said today.
The authorities must investigate and hold perpetrators to account, including, in particular, where police officers were involved in the assault. They should release all arbitrarily detained migrants and ensure that they are not involuntarily returned.
President Saied’s discriminatory and hateful remarks during a National Security Council meeting on 21 February triggered an upsurge in anti-Black racist violence, with mobs taking to the streets and attacking Black migrants, students and asylum seekers, and police officers detaining and deporting scores.
President Saied said that “hordes of irregular migrants from Sub-Saharan Africa” had come to Tunisia, “with all the violence, crime, and unacceptable practices that entails”. He said this was an “unnatural” situation and part of a criminal plan designed to “change the demographic make-up” and turn Tunisia into “just another African country that doesn’t belong to the Arab and Islamic nations any more”.
“President Saied must retract his comments and order investigations to clearly signal that anti-Black racist violence will not be tolerated. The president must stop finding scapegoats for Tunisia’s economic and political woes. The community of Black African migrants in Tunisia is now gripped by fear of assault or being arbitrarily arrested and summarily deported,” said Heba Morayef, Amnesty International’s Director for the Middle East and North Africa.
“So far, the Tunisian authorities have sought to downplay these violent attacks and even deny them altogether. Authorities should prioritize the investigation of incidents of police violence against Black migrants, put an immediate end to forcible returns currently underway and prevent any further racially motivated attacks by gangs or state agents.”
For two weeks, the authorities denied racist violence against Black Africans had occurred. After the international outcry provoked by the President’s comments, the authorities announced, “new measures” on 5 March to facilitate the legal residency of migrants, as well as a process of repatriation for those “wishing to voluntarily leave the country,” but the attacks and violence have continued.
Amnesty International interviewed 20 people in Tunis, among them five asylum seekers and 15 undocumented migrants from Cameroon, Sierra Leone, Ghana, Nigeria, Guinea and Ivory Coast. They were all attacked by mobs, and in at least three cases, the police were present but failed to intervene to stop the attacks or arrest the perpetrators.
Since the beginning of February, Avocats sans Frontières (ASF), an organization providing legal aid to asylum seekers and migrants, has confirmed at least 840 Black African migrants, students and asylum seekers rounded up in several cities in Tunisia.
Many of those interviewed said that violence and hostility against Black people were a regular feature of their life in Tunisia. However, 20 witnesses said the attacks escalated after the President’s speech.
Racist attacks by mobs after the president’s incitement
Witnesses described to Amnesty International how, after the president’s speech, Tunisian men, sometimes armed with batons and knives, had taken to the streets of the capital and attacked them or raided their houses.
On 24 February, Manuela D, 22, a Cameroonian asylum seeker, was stabbed in the chest, causing horrific injuries. She was attacked by a group of six men who shouted racist insults at her.
She told Amnesty International that she was in Ariana neighbourhood in Tunis, outside a café, when she felt a violent blow on the neck. She fell on the ground and heard voices shouting, in French “go back home, you gang of Blacks, we don’t want you here.”
When she woke up, she was in the hospital, covered in blood, her clothes torn. She had a long open wound on her right breast, and other injuries to her abdomen and her lips. She shared with Amnesty International a photo taken that night, showing the injury sustained to her breast.
Aziz, 21, from Sierra Leone, told Amnesty International that he came to Tunisia in June 2021 to work as a construction worker. He said that a few days after the president’s speech, 10 Tunisians came to his house in Ariana, broke the door, stole his things and forced him and his family out. He said the people who attacked and shoved him and his wife said: “all Black people must leave, they don’t want to see us, they don’t want us here… they took our money, even our food, they said we don’t want any Black people, go back to Africa.”
In eight cases, migrant workers and asylum seekers said that they had been forced out of their homes by mobs, and that their belongings had been either stolen or destroyed. Ten told Amnesty International that they had been expelled by their landlords after authorities threatened to punish anyone hosting or employing “illegal migrants”.
Some of those interviewed were staying in unhygienic conditions in a makeshift camp in front of the International Organisation for Migration, in Tunis, with no access to food except some distributed by volunteer citizens’ groups, or a toilet, or warm clothes, having lost all their belongings.
Assault by the police
Three witnesses said they were assaulted or arrested by the police.
Milena, a student from Burkina Faso, reported that she was subjected to physical and verbal attack by the police.
She told Amnesty International that she was coming out of the supermarket on the morning of 3 March when three Tunisian men standing nearby began to insult her, telling her to leave the country.
A passing police car then stopped, but instead of addressing the men, asked her to produce her residency permit. She replied that she was a student and produced her school documents.
However, she was immediately handcuffed, forced into the police car and taken to Ariana police station. She said: “When I got to the police station one policeman shouted at me saying “you Blacks create problems” … and another one kneed me in the stomach.”
After four hours of detention, they released her after a Tunisian woman whom she knew, came to vouch for her.
Arrest and forcible return
Djomo, 30, a construction worker from Cote d’Ivoire, told Amnesty International that on 5 March, at about 8 pm, he was sleeping in a house in Sfax that he shares with five others, when he heard a loud bang on the door and a group of around 10 men broke in.
“They were armed with batons, some forced two of my flatmates out and beat them until they fell on the floor. Others started destroying everything in the house, they took the money and phones of some of us. The National Guard came 30 minutes later, they didn’t arrest the assailants, but instead handcuffed us and took us to their headquarters.”
He said that he had been arrested along with 25 others that night, including an eight-months pregnant woman. The following day, all 25 were taken to court but they were freed in the afternoon without trial. Djomo said that the landlord told them they cannot come back to the house. At the time of the interview, he was living rough on the street.
Amnesty International reviewed recent videos and photos taken from inside Ouardia, a detention centre in Tunis, showing security agents beating migrants. In one video, officers forcefully dragged a Black man down a flight of stairs.
In recent days hundreds of Black Africans have been intimidated into returning to their own countries. At least 300 Malians and Ivorians were returned to their countries on 4 March as part of what has been described as a “voluntary evacuation”. A group of Guinean migrants were repatriated on 1 March.
Background
In 2018, Tunisia was the first country in the MENA region to enact a law that penalizes racial discrimination and allows victims of racism to seek redress for verbal abuse or physical acts of racism. In recent months, a campaign of anti-Black hatred has swept social media and the media. A party called the Tunisian Nationalist party, which espouses “great replacement” ideology, and considers that the presence of Black Africans in Tunisia is part of a “plot to change the composition of society,” is regularly invited in the media and its members are vocal in expressing these views online, with no reaction from the authorities.
END OF AMNESTY INTERNATIONAL STATEMENT
Black African foreigners in Tunisia have been the subject of sporadic racist assaults by Tunisians for years. But following the president’s speech, they have suffered a surge in attacks, reportedly often accompanied by robbery, along with evictions and job loss. According to ASF, instead of assisting victims, police arrested some undocumented migrants when they tried to report assaults.”
HUMAN RIGHTS WATCH
TUNISIA: RACIST VIOLENCE TARGETS BLACK MIGRANTS,
REFUGEES
Authorities Should Provide Protection; Prosecute Attackers
(Tunis) – President Kais Saied’s recent attempt to mitigate the serious harm that a speech he made on February 21, 2023, caused Black African migrants, asylum seekers, and refugees in Tunisia does not go far enough, Human Rights Watch said today. Measures announced on March 5 fall far short of the steps needed to end a surge in violent assaults, robberies, and vandalism by Tunisian citizens, arbitrary evictions by landlords, and job terminations by employers, that followed Saied’s speech.
Meanwhile, scores of Black African foreigners, asylum seekers, and refugees, many of them suddenly homeless, remain camped out in front of international organizations’ headquarters, saying they feel safer there from assaults and arbitrary arrests than elsewhere in Tunisia. Others are keeping low profiles elsewhere, telling Human Rights Watch that they avoid venturing outside as much as possible.
“After fanning the flames of anti-immigrant violence, President Saied now offers only a spoonful of water to contain them,” said Salsabil Chellali, Tunisia director at Human Rights Watch. “The Tunisian government should immediately stop arbitrarily arresting Black African foreigners, review individual cases to ensure due process for everyone arrested, release those arbitrarily detained, and swiftly investigate and hold to account those responsible for racist attacks and abuses.”
Between February 24 and March 3, Human Rights Watch interviewed 16 nationals of West and Central African countries who live in Tunisia, documenting their accounts of being beaten, robbed, or otherwise abused since the president’s speech. They include seven migrant workers, six of whom are undocumented and one who is a legal resident; five students; and four asylum seekers registered with the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR).
Thirteen of those interviewed said that Tunisians had assaulted, robbed, or discriminated against them or used racist slurs between February 21 and March 1. Since the president’s statements, 11 had been arbitrarily evicted, and 2 fled their homes fearing for their safety. Eight of the nine who had worked before the speech have not been allowed to work since and have lost all sources of income. Nearly all said that the president’s statements and the increase in racist attacks have left them worried for their safety and afraid to walk the streets.
A 2021 estimate put the number of foreigners from non-Maghreb African countries in Tunisia at over 21,000, in a country with a population of 12 million. About 7,200 are students in Tunisian schools, according to the Higher Education Ministry. UNHCR reported that 9,000 refugees and asylum seekers were registered in the country as of January, with the majority from the Ivory Coast, Syria, Cameroon, and Sudan, and smaller numbers of Guineans, Libyans, and other nationalities. Beginning in early February, Tunisian police carried out arrests, seemingly targeting Black African foreigners based on their appearance or the neighborhoods in which they live. At least 850 were reportedly indiscriminately arrested, apparently based on racial profiling, according to the Tunisian chapter of Lawyers Without Borders (ASF).
Those arrested included both undocumented people and others with credentials, including some registered refugees and asylum seekers. On March 9, the African Students and Interns’ Association in Tunisia (AESAT) told Human Rights Watch that at least 44 students had been arrested since February 21, and some are still detained. More than 40 students reported violent attacks.
On February 21, Saied claimed that a “criminal plan” was aiming through “successive waves of irregular migration” to “alter Tunisia’s demographic make-up … to consider it solely African with no affiliation to the Arab or Islamic nations.” Referring to crime and undocumented migrants from Sub-Saharan Africa in the same breath, he ordered the authorities to strictly enforce the law regulating the presence of foreigners in Tunisia.
Black African foreigners in Tunisia have been the subject of sporadic racist assaults by Tunisians for years. But following the president’s speech, they have suffered a surge in attacks, reportedly often accompanied by robbery, along with evictions and job loss. According to ASF, instead of assisting victims, police arrested some undocumented migrants when they tried to report assaults.
On March 5, the presidency issued a statement rejecting “alleged racism” and listing planned measures “to facilitate the procedures for foreign residents and to protect various communities,” including streamlining registration for foreign students, facilitating voluntary repatriations, and a new hotline to report abuses.
However, the statement did not condemn the criminal assaults on Black migrants, or instruct the security forces to protect those at risk or prosecutors to hold accountable anyone suspected of carrying out criminal acts against foreigners. The authorities have announced only one arrest in the wave of assaults, creating an atmosphere of impunity that can embolden potential attackers.
The following are the accounts of three Black African foreign nationals in Tunisia Human Rights Watch interviewed.
A 20-year-old Malian studying international trade, has been in Tunisia since September 2020. On March 1, while on his way home from his first day of an internship in the center of Tunis, a man pulled out a razor blade and tried to slash him, yelling racist slurs and telling him to go back to “his” country. The student tried to defend himself but still ended up with cuts on his neck and chest.
He went to a police station with the dean of his school – who acted as an interpreter – to report the attack. The officers asked him what happened, handed him a transcript in Arabic with no relevant information on it and told him to go to the hospital, he said. Between February 21 and March 1, he had only left his dorm once to buy groceries because he felt he was in danger.
On February 27, a 17-year-old Cameroonian who is a UNHCR-registered asylum seeker, was evicted from his apartment in Ariana, north of the capital, even though he had paid his rent the day before. The same night, a group of men, apparently Tunisians, assaulted him and his roommates in the street with a knife and sticks, threw rocks at them, and robbed him. They were chanting, “Kill the Blacks” in French, which he understood, he said. He said the assailants stole his phone and cash.
He displayed an open wound on his Achilles tendon, bruises on his thigh, and slashes on the right sleeve and the back of his jacket, which he said were made by an assailant’s knife. Police watched the assault and did not intervene, he said. When he spoke to Human Rights Watch, he had been sleeping on a piece of cardboard in front of the Tunis office of the International Organization for Migration (IOM) since his eviction. He said that he fled the war in his country after all the members of his family were killed.
A woman from Ivory Coast who has 5-month-old twins has been in Tunisia since 2017 and holds a valid residency card. Early in February, she opened a beauty salon in the Sidi Amor neighborhood, north of the capital. She said that the proprietor, who had leased her the salon, later reneged on their agreement, claiming the police had said “Blacks cannot own a business.” The next morning, on February 24, she found the proprietor with six other men on the site destroying equipment and furniture with an axe.
On February 25, her landlord evicted her from her apartment in Raoued, telling her to “go back home.” She and her children have since been relying on friends for shelter, remaining indoors as much as possible due to fear. She also described discrimination in grocery stores, where she said merchants have arbitrarily raised the prices of basic commodities, such as rice, when she arrived at the checkout.
Experts and journalists have documented many other attacks and abuses in recent weeks. The attacks have been fueled by the significant rise in anti-Black rhetoric and hate speech on online platforms in recent months, partly driven by the Tunisian National Party (PNT), which has been calling for the deportation of all undocumented Sub-Saharan migrants. Online hate peaked between February 20 and 26, according to a report released on February 28 by the fact-checking platform Falso.
In 2018, Tunisia passed law 50 on the “elimination of all forms of racial discrimination,” pioneering legislation in the Middle East and North Africa region that criminalizes racial discrimination and provides prison sentences from a month to a year for racist comments or acts, and from one year to three for incitement to hatred or the dissemination of ideas based on racial discrimination or racial superiority by any means.
The International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination, to which Tunisia is a state party, obligates countries to “condemn racial discrimination” and undertake measures aimed at “eliminating racial discrimination in all its forms and promoting understanding among all races.” It says that countries need to “prohibit and bring to an end, by all appropriate means … racial discrimination by any persons, group, or organization” and “discourage anything which tends to strengthen racial division.”
(Tunis) – Tunisian security forces have collectively expelled several hundred Black African migrants and asylum seekers, including children and pregnant women, since July 2, 2023 to a remote, militarized buffer zone at the Tunisia–Libya border, Human Rights Watch said today. The group includes people with both regular and irregular legal status in Tunisia, expelled without due process. Many reported violence by authorities during arrest or expulsion.
“The Tunisian government should halt collective expulsions and urgently enable humanitarian access to the African migrants and asylum seekers already expelled to a dangerous area at the Tunisia-Libya border, with little food and no medical assistance,” said Lauren Seibert, refugee and migrant rights researcher at Human Rights Watch. “Not only is it unconscionable to abuse people and abandon them in the desert, but collective expulsions violate international law.”
Between July 2 and 6, Human Rights Watch interviewed five people by phone who had been expelled, including an Ivorian asylum seeker and four migrants: two Ivorian men, a Cameroonian man, and a 16-year-old Cameroonian girl. Interviewees’ names are not used for their protection. They could not give an exact number, but estimated that Tunisian authorities had expelled between 500 and 700 people since July 2 to the border area, around 35 kilometers east of the town Ben Guerdane. They arrived in at least four different groups, ranging in size.
The people expelled were of many African nationalities – Ivorian, Cameroonian, Malian, Guinean, Chadian, Sudanese, Senegalese, and others – and included at least 29 children and three pregnant women, interviewees said. At least six expelled people were asylum seekers registered with the UN Refugee Agency (UNHCR), while at least two adults had consular cards identifying them as students in Tunisia.
People interviewed said they had been arrested in raids by police, national guard, or military in and near Sfax, a port city southeast of the capital, Tunis. National guard and military forces rapidly transported them 300 kilometers to Ben Guerdane, then to the Libya border, where they were effectively trapped in what they described as a buffer zone from which they could neither enter Libya nor return to Tunisia.
Tensions have been high in Sfax for months as Tunisian residents campaigned for African foreigners to leave, escalating to recent attacks against Black Africans and clashes with Tunisians. A man from Benin was killed in May and a Tunisian man on July 3. Videos circulating on social media in early July depicted groups of Tunisian men threatening Black Africans with batons and knives, and in other videos, security officers shoving Black Africans into vans while people cheered.
People interviewed said that Tunisian security forces had smashed nearly everyone’s phones prior to expulsion. They communicated with Human Rights Watch primarily through a phone that one man had managed to hide. They provided their GPS location on July 2 and July 4, as well as videos and photos of smashed phones; expelled people and their injuries, reportedly from security force beatings; and passports, consular cards, and asylum seeker cards.
Those interviewed alleged that several people died or were killed at the border area between July 2 and 5 – including, they said, some shot and others beaten by Tunisian military or national guard. They also said that Libyan men carrying machetes or other weapons had robbed some people and raped several women, either in the buffer zone or after they managed to cross into Libya to look for food. No nongovernmental groups had access to the area, so Human Rights Watch could not independently confirm these accounts.
One video the migrants sent to Human Rights Watch showed a woman describing sexual assault apparently by Tunisian security forces. In another video, a woman says she had a miscarriage after the expulsion.
“We are at the Tunisia-Libya border, at the seaside,” said an Ivorian asylum seeker on July 4. “We were beaten [by Tunisian security forces].…We have many injured people here.…We have children who haven’t eaten for days … forced to drink sea water. We have a [Guinean] pregnant woman who went into labor … she died this morning … the baby died too.”
At the start of the expulsions, a group of 20 was dropped at the border the morning of July 2. Human Rights Watch interviewed two people in the group: a 29-year-old Ivorian man, and a 16-year-old Cameroonian girl.
The Ivorian man said that on July 1, police, national guard, and military personnel raided the house where they were staying – arresting 48 people – in Jbeniana, 35 kilometers north of Sfax. He said the detained people had entered Tunisia at various times, some regularly and some irregularly, but none he knew had passed through Libya. Tunisian authorities took the 48 people to a police station, examined their documents, and recorded their information. Security forces divided them into two groups, and drove the man’s group to Ben Guerdane, he said.
The man said they made stops at three bases in Ben Guerdane, and military or national guard officers “beat us like animals … punching, kicking, slapping, hitting us with batons,” and sexually harassed and assaulted the women, including groping them. “They started to touch me everywhere,” said the Cameroonian girl in the same group. “They slammed my head against their vehicle.”
The security forces threw away their food, smashed their phones, and left them at the border, the Ivorian man said. Two armed men in uniform from Libya later approached them and ordered them to return to Tunisia, he said, while on the other side, Tunisian military beat several men who sought to cross back to Tunisia.
Two men in a second expelled group, Cameroonian and Ivorian, said they and others had been arrested during raids on their houses in Sfax, on July 3 between 2 a.m. and 4 a.m., by police, national guard, and military. They said that authorities did not ask for anyone’s documents or record their personal information, though some were in Tunisia legally; instead, they drove them swiftly overnight to Ben Guerdane.
“We are from different countries of origin … and they brought us 300 kilometers from Sfax [to expel us] … instead of bringing us to Tunis, to our embassies,” the Ivorian asylum seeker said. “It’s inhuman.”
On July 5 and 6, authorities expelled a third and fourth group, each an estimated 200-300 people, from Sfax. Videos interviewees shared showed many injured people among the arrivals, with open wounds, bandaged limbs, and one with an apparently broken leg.
As of July 5, no humanitarian aid from the Tunisian side had reached the group, though the Ivorian man from the first expelled group said some uniformed Libyan men arrived that evening to provide some water and cookies for the children. But then on July 6, “The [same] Libyans … started to shoot in the air, burn things, chase us.… The Libyans told us to leave the territory and go toward the Tunisian side. They started to take out their guns to threaten us.”
On July 6, Human Rights Watch contacted representatives of the Tunisian Interior, Defense and Foreign Affairs ministries by phone, but was unable to obtain information.
President Kais Saied, in an inflammatory February speech that triggered a surge of racist attacks against Black Africans, had linked undocumented African migrants to crime and a “plot” to alter Tunisia’s demographic makeup. In a July 4 statement, Saied referenced “the criminal operation that occurred yesterday” in Sfax, referring to the Tunisian man’s killing, and said, “Tunisia is a country that only accepts people residing on its territory in accordance with its laws, and does not accept to be a transit or settlement zone for people arriving from numerous African countries.”
Tunisia is party to the African Charter on Human and Peoples’ Rights, which prohibits collective expulsions, as well as the UN and African Refugee Conventions, the Convention Against Torture, and the International Covenant on Civil and Political Rights, which prohibit refoulement – forced returns or expulsions to countries where people could face torture, threats to their lives or freedom, or other serious harm. All countries should suspend expulsions or forced returns to Libya, given the serious harm people may face there. Governments should also not expel asylum seekers whose refugee claims have not been fully examined.
The Tunisian government should respect international law and conduct individual legal status assessments in accordance with due process before deporting anyone, Human Rights Watch said. The government should also investigate and hold to account security forces implicated in abuses.
Diplomatic delegations of African countries should seek to locate and evacuate any of their nationals expelled to the Tunisia-Libya border who wish to voluntarily return to their countries of origin, while the African Union Commission should condemn the abusive expulsions and press Tunisia to provide immediate assistance to affected Africans.
“African migrants and asylum seekers, including children, are desperate to get out of the dangerous border zone and find food, medical care, and safety,” Seibert said. “There is no time to waste.”
EINDE HUMAN RIGHTS WATCH BERICHT
Reacties uitgeschakeld voor Noot 59/Astrid Essed klaagt aan
24 February 2023: The Chairperson of the African Union Commission H.E. Moussa Faki MAHAMAT strongly condemns the shocking statement issued by Tunisian authorities targeting fellow Africans which go against the letter and spirit of our Organization and founding principles.
On behalf of the Chairperson, Deputy Chairperson Dr Monique Nsanzabaganwa and the AU Commissioner for Health, Humanitarian Affairs and Social Development, Amb Minata Samate, received the Permanent Representative of Tunisia accredited to the African Union for urgent consultations to register the African Union’s deep shock and concern at the form and substance of the statement targeting fellow Africans, notwithstanding their legal status in the country.
The Chairperson reminds all countries, particularly African Union Member States, to honor their obligations under international law and relevant African Union instruments to treat all migrants with dignity, wherever they come from, refrain from racialised hate speech that could bring people to harm, and prioritize their safety and human rights.
The Chairperson reiterates the commitment of the Commission to support the authorities in Tunisia in addressing migration challenges in order to make migration safe, dignified and regular.
Issued by the Spokesperson of the Chairperson, Ms Ebba Kalondo
Reacties uitgeschakeld voor Noot 60/Astrid Essed klaagt aan
Niet alleen de Middellandse Zee eist levens van migranten die dromen van een beter leven in Europa, ook de woestijn tussen Tunesië en Libië is een kerkhof. De afgelopen weken zijn daar tientallen mensen omgekomen.
Bijna dagelijks stuiten de Libiërs op groepjes uitgedroogde, stervende of overleden Afrikanen. De foto’s die sommige grenswachters delen op sociale media, tonen de dode lichamen van mannen, vrouwen en kinderen die nog niet werden geïdentificeerd.
Twee van hen zijn dat inmiddels wel: een moeder en haar dochter. Ze zouden zijn weggestuurd uit Tunesië en stierven na een barre tocht zij aan zij in de woestijn.
Een persfotograaf achterhaalde het verhaal van Matyla ‘Fati’ Dosso (30) uit Ivoorkust, haar man Mbenge Crepin (29) uit Kameroen en hun dochter Marie (6). Op 13 juli staken ze de grens over van Libië naar Tunesië. Na vijf mislukte pogingen om Italië te bereiken, hoopte het gezin dan maar in Tunesië een beter leven te vinden. Het bleek een extreem slechte timing, want Tunesië is strenger dan ooit, mede vanwege de net gesloten deal tussen dat land en de EU.
Europa wil vele miljoenen betalen opdat Tunesië voorkomt dat migranten met bootjes proberen over te steken naar Europa. De Europese Commissie, Italië en Nederland – demissionair premier Mark Rutte ging ervoor naar Tunis – beloofden de autoritaire Tunesische president Kais Saied alleen al ruim 100 miljoen euro voor grensbewaking, het tegengaan van mensensmokkel, terugkeer van migranten en meer coördinatie van reddingsoperaties.
Van het laatste zou nog weinig te merken zijn, aldus Jan Kooy, woordvoerder van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, dat deze zaak en andere sterfgevallen onderzocht. ,,Rutte, Meloni en Von der Leyen poseerden trots voor een foto met de dictator van Tunesië. Bij terugkomst in Nederland werd nog gezegd dat mensenrechten ook besproken zijn, maar dit is de harde werkelijkheid. Het is gewoon overduidelijk dat de Europese Unie wat betreft migratie en asielzoekers kiest voor een laat-ze-maar-doodgaan-beleid.’’ Rutte was in Tunesië met de Italiaanse premier Giorgia Meloni en Europese Commissie voorzitter Ursula von der Leyen.
Detentiekamp
Dosso, Crepin en hun dochter ervoeren dat aan den lijve, zo lijkt het. Zeven jaar geleden ontmoetten ze elkaar in een Libisch detentiekamp voor illegale Europagangers. Deze week werden de moeder en haar dochter levenloos teruggevonden door een Libische patrouille. Marie lag tegen het lichaam van Dosso aan. Haar handen klampten zich vast aan haar moeder.
Water
Echtgenoot Crepin, die niet meer kon lopen en die door hen noodgedwongen was achtergelaten in de woestijn, overleefde het wel. Enkele Soedanese vluchtelingen die nog water hadden, hielpen hem om de Libische grens te bereiken. Daar vertelde hij de actiegroep Refugees in Libya zijn verhaal.
De Kameroener had zijn land verlaten, nadat zijn zus was gedood bij schermutselingen. Hij had Dosso leren kennen in het Libische detentiekamp. Zij liet zich daar ‘Fati’ noemen om haar christelijke achtergrond te verbergen, omdat christenen in de beruchte Libische detentiekampen vaker gemarteld en verkracht worden dan hun islamitische lotgenoten. ,,Marie was nog geen dag naar school geweest, we wilden haar toekomst redden’’, vertelde Crepin. In 2019 waren hij en Dosso er al bij toen het kamp Tajoura werd gebombardeerd tijdens de burgeroorlog. Veertig migranten kwamen om, Crepins trommelvlies scheurde.
Experts en activisten reageren geschokt op de beelden die de wereld rondgaan en door sommigen qua impact worden vergeleken met die van de verdronken Syrische kleuter Aylan Kurdi. ,,We zijn nu beland bij een situatie waarin mensen door een bondgenoot van de Europese Unie worden opgepakt vanwege hun huidskleur, waarna ze naar de woestijn worden gedeporteerd om daar te sterven’’, zei Flor Didden, beleidsmedewerker migratie van 11.11.11, een koepelorganisatie van zestig organisaties voor internationale solidariteit. ,,Europa moet de deal met Tunesië onmiddellijk opschorten tot dit geweld stopt.’’
Vanuit de Europese Commissie kwam nog geen reactie op de beelden van dode migranten in de woestijn.
EINDE AD BERICHT
”Het hartverscheurende beeld van een moeder en haar dochter, omgekomen in de woestijn na dagen zonder water, veroorzaakt wereldwijde verontwaardiging. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar lokale autoriteiten hielden het gezin tegen en zonden hen terug. Noodgedwongen zwierven ze dagen zonder water door de woestijn.”
Het tragische beeld van een moeder en haar kind, dood aangetroffen in de woestijn, gaat de wereld rond. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar werden zonder eten en drinken achtergelaten in de woestijn om te sterven. De foto vergroot de kritiek op de deal die Europa sloot met Tunesië om migranten tegen te houden.
Het hartverscheurende beeld van een moeder en haar dochter, omgekomen in de woestijn na dagen zonder water, veroorzaakt wereldwijde verontwaardiging. Matyla Dosso (30), haar man Mbenge Crepin (29) en hun dochter Marie (6) hoopten op een beter leven in Tunesië, maar lokale autoriteiten hielden het gezin tegen en zonden hen terug. Noodgedwongen zwierven ze dagen zonder water door de woestijn.
Dagen zonder water
Het koppel ontmoette elkaar in 2016 in een Libisch detentiekamp. Hij kwam uit Kameroen, zij uit Ivoorkust. Een jaar later kregen ze samen een dochtertje. Marie is sinds haar geboorte nog geen dag naar school geweest. “Dat was de grote droom van haar moeder. We wilden haar toekomst redden”, klinkt het bij Mbenge Crepin, haar papa.
Tot vijfmaal toe probeerden ze naar Italië te trekken, maar dat lukte niet. Het gezin hoopte om in Tunesië een beter leven te vinden. Dat hun poging om het land binnen te geraken zo dramatisch zou aflopen, hadden ze nooit durven denken. Het gezin werd tegengehouden door de Tunesische autoriteiten. “De politie sloeg ons met hun wapens en stuurde ons terug de woestijn in”, getuigt Crepin.
Het gezin had al dagen niet deftig gegeten en gedronken. “Na een wandeling van een uur verloor ik het bewustzijn. Mijn vrouw en kind huilden. Toen ik bijkwam, smeekte ik om me achter te laten. Als ze bij me bleven, zouden we samen omkomen. Ze moesten proberen tot in Libië te geraken. Ze vertrokken en lieten me achter in de woestijn. Ik wist dat het voor mij bijna zou eindigen, want ik was nauwelijks nog aan het ademen.”
Geel kleed
Maar Crepin had geluk. Drie Soedanese migranten troffen hem aan in de woestijn en gaven hem water. De Soedanezen waren ook op weg naar Libië en boden hem aan om mee te reizen. Samen trokken ze naar de Libische grens, Crepin hoopvol dat hij daar zijn vrouw en kind zou aantreffen. Niets bleek minder waar. De rest van het gezin had de grens nooit bereikt.
Crepin vernam het nieuws op sociale media, waar een foto van zijn overleden vrouw en kind circuleerde. “Ik herkende ze meteen aan hun kledij”, vertelt hij. “Ze lagen in exact dezelfde positie waarin ze soms slapen.” De handen van Marie klampten zich vast aan het gele kleed van haar moeder. Crepin weet niet waar de lichamen juist werden aangetroffen. Hij wil hun stoffelijke resten zo snel mogelijk terugvinden, zelfs als dat betekent dat hij de gevaarlijke woestijn weer in moet.
Kritiek op Tunesische aanpak
Het gezin is lang niet het enige slachtoffer van het Tunesische grensbeleid. Elke dag worden uitgeputte of overleden groepjes Afrikanen aangetroffen in de woestijn.
Nochtans tekende de Europese Unie eerder deze maand nog een akkoord met Kais Saied, de president van Tunesië. In ruil voor 1 miljard euro moet het land migranten tegenhouden. Ook tijdens de onderhandelingen over die deal arresteerden de Tunesische autoriteiten meer dan duizend zwarte migranten en brachten hen naar de woestijn.
Ondertussen komt er heel wat reactie op de manier waarop Tunesië vluchtelingen behandelt. Volgens Flor Didden, beleidsmedewerker migratie bij 11.11.11, moet Europa de deal met Tunesië onmiddellijk opschorten. “Het volstaat niet om een rondje verontwaardigingen te uiten. We dringen er, ook bij onze overheid, op aan om hier meer belang aan te hechten”, reageert hij op Radio 1.
“De beelden van migranten die worden achtergelaten in de woestijn zijn verschrikkelijk. Het is onaanvaardbaar dat zoiets gebeurt en de EU moet dat duidelijk maken aan Tunesië”, reageert staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). Toch blijft ze wel achter de deal met Tunesië staan. “We kunnen het ons niet permitteren om de landen los te laten waar mensen in bootjes stappen en mensensmokkelaars grof geld verdienen aan die mensen.” De Moor heeft Europees Commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson een brief gestuurd waarin ze vraagt “om het respect voor de mensenrechten nauw in de gaten te houden bij de uitvoering van de EU-Tunesiëdeal”.
11.11.11 is de koepel van internationale solidariteit. Wij willen uitbuiting de wereld uit. Iedereen – waar ook ter wereld – heeft recht op een menswaardig bestaan. Om echt iets te veranderen moeten macht en middelen eerlijker worden verdeeld. We richten onze blik dan ook op de wereld en stellen het huidige systeem in vraag. Een rechtvaardige wereld voor mens en natuur kan als we samen druk zetten. Met 11.11.11 brengen wij mensen, groepen en organisaties bijeen om die verandering waar te maken. Want samen staan we sterker dan alleen.
Dit is wat we doen
Elk jaar gaan duizenden vrijwilligers in heel Vlaanderen op pad om geld in te zamelen. Tegelijkertijd voeren wij campagne en mengen we ons in het debat, zodat er blijvend iets kan veranderen.
Internationaal zetten we partnerschappen op met mensen die leven in moeilijke omstandigheden, maar voluit gaan voor beter.
Als koepel bundelen we de krachten van tientallen lidorganisaties, honderden burgerinitiatieven en duizenden vrijwilligers. Op die manier wordt onze stem luider, ook aan tafel bij politici.
Het is ons niet om noodhulp te doen. Wij zijn geen eerste hulp bij rampen, maar bouwen aan de vooruitgang op lange termijn.
Koepelrol
De juiste acties op de juiste plaatsen Het geld dat we ophalen, verdelen we onder onze lidorganisaties. Steun je ons, dan steun je dus ook Broederlijk Delen, Oxfam, Dokters van de Wereld of een van onze zestig andere leden.
Het grotere verhaal zien Wereldproblemen aanpakken vergt overzicht. Migratie in goede banen leiden kan niet zonder ook te begrijpen hoe het klimaat mensen op de vlucht jaagt. Dankzij ons breed netwerk zien we de verbanden en kunnen we structurele oplossingen bouwen.
Hoe wij het aanpakken
We werken samen met internationale partners
We kiezen voor oplossingen op lange termijn. Daarom werken we samen met partnerorganisaties die strijden voor een open, tolerante maatschappij en tegen ongelijkheid.
We stimuleren iedereen om na te denken over ongelijkheid, duurzaamheid en rechtvaardigheid. Want hoe meer mensen achter ons staan, hoe beter we onze politici kunnen overtuigen.
Of het nu gaat om klimaatrechtvaardigheid, eerlijke handel, veilige en legale migratie of respect voor mensenrechten, wij vinden dat niemand achtergelaten mag worden.
ORIGINELE BRON
https://11.be/evenementen/welkom-belgie
[63]
”Ondertussen komt er heel wat reactie op de manier waarop Tunesië vluchtelingen behandelt. Volgens Flor Didden, beleidsmedewerker migratie bij 11.11.11, moet Europa de deal met Tunesië onmiddellijk opschorten. “Het volstaat niet om een rondje verontwaardigingen te uiten. We dringen er, ook bij onze overheid, op aan om hier meer belang aan te hechten”, reageert hij op Radio 1.”
Clustermunitie en verarmd uranium: sowieso foute boel
Hoe bruut en hoe cynisch de Westerse bewapeningspolitiek rond Oekraïne is – en hoezeer de Oekraïense staat onderdeel van dit probleem is – blijkt uit een tweetal soorten wapens die geleverd worden of gaan worden: clusterwapens en munitie waarin verarmd uranium verwerkt is.
Eerst die clusterbommen.(1) Die heten officieel ‘Dual-purpose improved conventional munitions’ oftewel DPICM’s. Het zijn clusters van explosieven, als het ware samengestelde bommen. Bij het afvuren ervan komt een granaat met daarin een heleboel kleine explosieven ergens neer, de kleine explosieven belanden overal en nergens. Een deel ervan ontploft meteen, maakt mensen dood of verwondt ze. Maar een deel komt her en der neer zonder te ontploffen – totdat bijvoorbeeld een nieuwsgierig spelend kind zo’n ding aanraakt. Feitelijk gooi je, als je een clusterbom afvuurt, dus met ladingen landmijnen. Zo’n wapen kan dan ook niet anders dan tot grote aantallen niet-militaire slachtoffers leiden, tijdens de oorlog maar mogelijk ook lang er na. Het wapen maakt van iedere poging om nog enig onderscheid aan te brengen tussen civiele en militaire doelen een aanfluiting. Er bestaat een verdrag tegen die dingen, dat ook door een aantal NAVO-landen ondertekend is.
Welnu, schande nummer een: Oekraïne blijkt clusterbommen te willen, en zelfs al eerder clusterbommen te hebben gebruikt ook. Dat is al bedenkelijk. Oekraïne wil ze inzetten tegen Russische bezettingstroepen in Oekraïne – bijvoorbeeld Donbas of de Krim gooien. Daarmee dreigt Oekraïne dus stukken land waar de ‘eigen’ bevolking woont of straks terugkeert langdurig onleefbaar maken door er als het ware ladingen landmijnen uit te laten strooien. Voorstanders van dit Oekraïense beleid zeggen: we hebben die dingen nu eenmaal nodig tegen de grote aantallen soldaten die in hun versterkingen en fortificaties ons tegenoffensief frustreren. Alsof de enige keus is: geen wapens, of anders clusterwapens gooien. Alsof er geen andere soorten munitie zijn. Maar ja, dan moeten Westerse wapenleveranciers die wel kunnen en vooral willen sturen…
Schande nummer twee is natuurlijk dat de VS zelfs maar is gaan overwegen om die ondingen te gaan leveren, en daartoe inmiddels heeft besloten. Dat ging gelukkig niet soepel. De U.S. Cluster Munitions Coalition, een samenwerkingsverband van organisaties waaronder Amnesty en Human Rights Watch hebben een protestbrief aan de president opgesteld om te vragen van de levering af te zien. En 14 Democratische senatoren drongen ook al op afwijzing van deze leverantie aan.(2) Als radicale groepen straatprotest zouden organiseren tegen specifiek dit type van wapenleveranties, dan zou ik dat heel positief vinden. Protest was te weinig en te laat om het besluit van president Biden nog tegen te houden. Het is een schandalig besluit dat juist ook voorstanders van de vrijheidsstrijd die mensen in Oekraïne voeren, horen af te wijzen. Wie echt een vrij Oekraïne wil, kan niet accepteren dat dit vrije Oekraïne eerst volgegooid wordt met nog meer mijnenvelden dan Rusland er al heeft aangebracht.
Ik weet dat er in deze stellingname tegen clusterbommen voor Oekraïne iets kan wringen. Rusland gebruikt die dingen ook, rücksichtslos. ‘Het invasieleger heeft er zeer waarschijnlijk honderden aanvallen mee uitgevoerd met vele honderden dode vrouwen, mannen en kinderen tot gevolg. Waarschijnlijk ligt het dodental nog veel hoger’, zo vat de NOS onderzoeksresultaat van Human Rights Watch samen. Oekraine heeft die dingen in een eerder stadium ook al gebruikt, met soortgelijke gevolgen maar op veel kleinere schaal (3) Oekraïense clusterwapens afkeuren en niets zeggen terwijl Rusland ze in het rond slingert klinkt niet okay. Als dat wapen inherent verkeerd is, dan is het dat in beide handen, in Russische niet minder dan in Oekraïense handen. En waar Oekraïne nog een zeker belang heeft om de clusterwapens niet al te slordig in te zetten – het zijn immers Oekraïense en geen Russische kinderen die straks erdoor verminkt dreigen te worden – daar heeft Rusland – dat het terroriseren van Oekraïense mannen, vrouwen en kinderen nu en in de toekomst tot staatsbeleid heeft – zo’n rem niet.
Maar mijn afwijzing van clusterbommen-voor-Oekraïne betekent helemaal niet automatisch dat ik de Russische clusterbommencriminaliteit onweersproken laat. Nee, ik heb Russische clusterbommen tot nu toe niet specifiek veroordeeld, omdat ik niet de elk afzonderlijk wapen onder de loep nam dat Rusland lanceerde of hanteerde. Maar ze waren natuurlijk deel van de hele Russische oorlogspolitiek, de hele invasie van en bezettingsoorlog tegen Oekraïne die ik van A tot Z vanaf het begin heel expliciet heb afgewezen. Elke bom, granaat, kogel, raket en drone die Rusland op Oekraïense doelen heeft afgevuurd, is misdadig. Dat ik niet elk wapensysteem apart heb genoemd verandert daar niets aan.
Wie Ruslands wapens tegen Oekraïne niet afwijst, maar nu wel alarm slaat over Oekraïense clusterwapens, kiest ten onrechte Ruslands kant. Wie echter Ruslands complete oorlog tegen Oekraïne afwijst, het recht van Oekraïners om zich gewapenderhand tegen de Russische aanval te verdedigen onderstreept, en Rusland een snelle nederlaag gunt in een oorlog die Rusland zelf heeft gelanceerd, die heeft het volste recht die clusterwapens voor Oekraïne af te wijzen als een principieel verkeerd soort wapen in die strijd.
Als Oekraïne morgen om gifgas of kernwapens vraagt tegen de Russische agressie, dan geldt iets dergelijks. Dan hoop ik dat niemand daar in mee gaat. Juist ook mensen die een totale mislukking van de Russische koloniale oorlog tegen Oekraïne verlangen en erkennen dat die mislukking gewapende strijd vergt horen tegen zulke dingen nee te zeggen, want vrijheid verover je niet met massavernietigingswapens. Voor clustermunitie geldt iets soortgelijks. Dat Rusland ze gebruikt, typeert de Russische oorlogvoering. Hoe minder de Oekraïense oorlogsvoering qua wapengebruik op de Russische lijkt, hoe beter – en uiteindelijk ook: hoe effectiever. Tenzij een onbewoonbaar Oekraïne tot de oorlogsdoelen van de Oekraïense verdedigingsoorlog wordt gerekend.
Nog zo’n onzalig wapenvoornemen bestaat er uit om munitie met verrijkt uranium te leveren aan Oekraïne. Groot-Brittannië heeft aangekondigd zulke munitie te gaan leveren.(4) De VS is iets soortgelijks van plan. Een slechte zaak is het.
Ik snap de gedachtegang. Die munitie is geschikt om zwaardere bepantsering te doordringen en dergelijke. Dat komt van pas nu Oekraïne tegenover de fortificaties staat die Rusland in Oekraïens bezet gebied g heeft aangelegd om het Oekraïense tegenoffensief zo moeilijk mogelijk te maken. Logisch dat Oekraïne zoekt naar methoden om door de versterkte posities en verdedigingslinies heen te breken en dergelijke. Maar net als met clusterwapens geldt: dit wapen is niet te gebruiken zonder groot gevaar, niet alleen voor de militaire tegenstander maar ook voor de bevolking waarvan de bevrijding toch een oorlogsdoel heet te zijn.
Het woord verraadt al het gevaar: verarmd uranium, dat wil zeggen radioactief materiaal. Dat komt vrij in een door deze munitie bestookt gebied. Ervaring in Irak, waar de VS op aanzienlijke schaal deze munitie heeft gebruikt, leert dat zo’n gebied gevaarlijk is omdat de radioactiviteit leidt tot meer mensen met kanker en dergelijke. ‘Sinds 1990 is het aantal malen dat leukemie voorkomt in Irak met 600 procent gestegen’ – nadat Irak in de Golfoorlog met die munitie is bestookt. ‘De meeste slachtoffers van kanker en leukemie zijn geen soldaten. Het zijn burgers. En veel van hen zijn kinderen’, aldus Jeffrey St Clair in Counterpunch. Hij voegt er aan toe dat ook in en om Sarajevo het aantal gevallen van kanker merkbaar is gestegen nadat de VS halverwege de jaren 1990 Servische posities met dit type munitie had bestookt. Naast Servische slachtoffers zijn intussen ook soldaten die als VN ‘peacekeepers’ actief waren, slachtoffer van kanker geworden, soms met de dood als gevolg.(5)
Interessant is ook de houding van wapenproducent Lockheed Martin. Die is inmiddels met de productie van de dingen gestopt en zei er bij ‘dat de beslissing was gebaseerd op “duurzaamheid” en niet om financiële redenen, aldus Branco Marcovic in Jacobin.(6) Leveranciers zelf weten kennelijk dondersgoed hoe giftig en gevaarlijk die munitie is. Het spul is ook in Afghanistan gebruikt, met soortgelijke ellende als gevolg. En zelfs het Departement voor Veteranenzaken in de VS heeft erkend dat verarmd uranium een ‘potentieel gezondheidsrisico’ is, al behandelt het claims over mogelijk daardoor veroorzaakte gezondheidsschade louter ‘op een case by case basis’…(7)
Deze munitie is niet letterlijk volledig een kernwapen. Maar het is ook weer niet helemaal geen kernwapen. Inzet ervan is een gevaar voor wie daar leeft – en voor nakomelingen van wie daar leeft. Inzet ervan maakt zulke gebieden vrijwel onbewoonbaar, gedurende lange periodes. Daarom hoort de inzet van dit wapen achterwege te blijven. Dat geldt ook voor de levering ervan, want wat niet wordt gebruikt hoeft ook niet te worden geleverd.
Hier geldt hetzelfde als voor de clustermunitie: protest tegen dit soort wapens, de levering ervan en het gebruik, is noodzakelijk. Niet omdat we willen dat Oekraïne zich niet meer kan verdedigen. Wel omdat er gewoon wapens zijn die daarvoor een onaanvaardbaar hoge prijs vergen. Wapens waarvan inzet onmogelijk is zonder mensen te treffen tegen wie het niet is gericht, zijn onaanvaardbaar.
Een geweer kun je richten, en als dat lukt wordt alleen degene op wie je richt gedood. Munitie met verarmd uranium kun je wel richten op een specifieke bunker – en dat wordt die verwoest en de mensen erin gedood. Maar tevens worden mensen in de wijde omgeving langdurig aan gevaarlijke radioactiviteit blootgesteld. Die blootstelling is geen vermijdbaar ongeluk. Die blootstelling is inherent aan het wapen zelf. Dat maakt het wapen onaanvaardbaar, ook voor wie wapengebruik ter verdediging tegen onderwerping op zichzelf aanvaardbaar kan vinden. Ik weet niet of Rusland deze wapens gebruikt, ik acht het zeer wel mogelijk, Poetin dreigde er in ieder geval mee.(8) Maar, net als bij die clusterkrengen, dat tekent dan de misdadigheid van de Russische oorlogvoering. Ik zie geen goede reden waarom we Oekraïne zouden steunen waar Oekraïne precies dat soort misdadigheid zou hanteren, en al helemaal geen reden voor radicalen, antimilitaristen en anarchisten om daarin mee te gaan.
Het is dus niet goed om gewoon te zeggen: Oekraïne verdedigt zich tegen Russische agressies, de complete wapenleveranties die vanuit NAVO-staten naar Oekraïne gaan verdienen onze steun, ongeacht de aard van de wapens zelf. Spullen waarmee je, door de aard van die spullen, enkel misdaden tegen de menselijkheid kunt plegen, zijn niet acceptabel. Dat geldt voor massavernietigingswapens. Het geldt ook voor munitie die je misschien als grensgevallen kunt beschouwen, maar dan toch duidelijk aan de verkeerde kans van die grens: clusterbommen en verarmd uranium. Niet doen dus, dit soort leveranties. En protesteren waar zoiets toch gebeurt – maar zonder daarmee het recht van Oekraïners om zich tegen Rusland te verdedigen in twijfel te trekken – inclusief het recht om zich daartoe te bewapenen ook.
