Het Nederlandse onderwijs zet de deur wagenwijd open voor kinderen uit het door oorlog getroffen Oekraïne. Op 95 procent van de scholen is er bereidheid om hen onderwijs te bieden en bij één op de zes scholen hebben zich al leerlingen gemeld.
Dat blijkt dinsdagavond uit een peiling van de Algemene Vereniging Schoolleiders onder ruim 700 schooldirecteuren. Op 60 procent van de scholen bestaan wel zorgen; voornamelijk met oog op het personeelstekort, de taalbarrière en eventuele trauma’s die Oekraïense kinderen met zich meebrengen.
,,Het is geweldig om te zien dat er in het onderwijs zo’n grote bereidheid is om te helpen. Scholen kunnen dit niet alleen en moeten hierin ondersteund worden. Soms zijn besturen en gemeenten hierin nog zoekende. Het is belangrijk dat er snel duidelijkheid komt”, aldus AVS-voorzitter Ingrid Doornbos.
Volgens de schooldirecteuren zijn er extra mensen nodig om het onderwijs voor de kinderen te laten slagen. Een mogelijkheid zou kunnen zijn om gebruik te maken van Oekraïense leraren die meekomen. Daarnaast moet er ook gekeken worden naar deskundige hulp zoals traumaverwerkers en tolken.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft donderdagavond in een decreet een algehele mobilisatie van de bevolking aangekondigd, meldt persbureau Interfax. Dat betekent onder meer dat mannelijke inwoners in de leeftijd van achttien tot zestig jaar het land niet meer uit mogen, omdat ze beschikbaar moeten zijn voor het leger.
Zelensky deed dit in de nasleep van de Russische inval die in de nacht van woensdag op donderdag begon.
Via sociale media riep het hoofd van de douane in de westelijke regio Lviv donderdagavond mannen in de leeftijdscategorie achttien tot zestig jaar ertoe op niet naar de grens te komen. “Alsjeblieft, veroorzaak geen paniek en probeer niet op eigen houtje de grens over te steken”, aldus Daniil Menshikov. “De overwinning is aan ons! Leve Oekraïne!”, besloot hij zijn oproep.
Het Russische persbureau Interfax meldt dat de mobilisatie binnen negentig dagen wordt uitgevoerd. De maatregel heeft betrekking op inwoners van het land voor wie de dienstplicht geldt en reservisten van het Oekraïense leger.
Eerder op de dag kondigde president Zelensky al een staat van beleg af en adviseerde hij inwoners “niet in paniek te raken” en zoveel mogelijk thuis te blijven. Hij zei toen dat Oekraïne “sterk is, klaarstaat en zal winnen”.
””In het begin praat je als leerkracht met handen en voeten,” vertelt Lenneke Grobbe van Lowan, een organisatie die scholen ondersteunt bij het geven van onderwijs aan nieuwkomers, onder wie vluchtelingen. “We hebben plaatjes, digiborden en kinderen helpen elkaar met de taal, dus ze komen er wel uit. Sommige Oekraïense kinderen zijn er al iets langer, die kunnen hun klasgenoten ook goed helpen.”
…
….
”De prioriteit ligt nu op het Nederlands leren en daar zijn Nederlandse docenten voor nodig. “Klassen zullen groter moeten groeien, er zullen creatieve oplossingen voor nodig zijn. Maar wel met hoofdzakelijk Nederlandse docenten, voor de Nederlandse taal. Oekraïense docenten kunnen wel ondersteunen op andere manieren, qua sport en spel, of voor Oekraïense les buiten of, zo nodig, onder schooltijden.”
Het lijkt zo mooi. Fort Europa gaat vluchtelingen binnenlaten. Merkel in de rol van koningin der barmhartigheid. Maar grenzen gaan open en ook weer dicht en dan ook gelijk potdicht. De toelating van een groep vluchtelingen is altijd ruilhandel voor harder beleid.
Het gebeurde met het ‘generaal pardon’, het gebeurde met het ‘kinderpardon’. We zien het vriendelijk gezicht van medelijden. Er moet even worden gedaan of het drama van een kind het beleid ten goede zal veranderen. Omdat er een antwoord op gegeven moet worden op het moment dat veel mensen ineens ‘vluchtelingen welkom’ gaan roepen na jaren van ‘vluchtelingen weg’. Maar wie zijn eigenlijk die vluchtelingen?
Wie vluchtelingen zijn, dat is aan ‘ons’ om te bepalen. Ja, ‘wij’, degenen die privileges hebben door aan de goede kant van de grens te zijn geboren. Of we het willen of niet, het gebeurt namens ons, door de overheid, de IND. Medelijden reikt maar zover en is slechts bedoeld voor hen die het ‘verdienen’, die zich bewijzen willen, die er alles voor over hebben om er bij te horen, die zich laten assimileren. Maar… Heeft een vluchteling een smartphone of draagt nette kleren (de enige die hij of zij heeft), dan zal het wel geen ‘echte’ vluchteling zijn. Die hoort er namelijk uit te zien als een zwerver. En mannen? Liever ook niet. Dan reist later het hele gezin er achteraan, hoor ik zeggen. En mannen, die verkrachten, beroven en stelen. Per definitie. Ook geen ‘echte’ vluchtelingen dus, maar criminelen, of erger nog: terroristen. Heeft een vluchteling alles wat hij had verkocht en/of geld geleend om een mensensmokkelaar te betalen? Dan is het ook geen ‘echte’ vluchteling want blijkbaar kapitaalkrachtig. Is het een arme donder, dan is het misschien wel een ‘echte’ vluchteling, maar dan hebben we er niks aan. De vluchteling moet wel geld of kennis hebben, die moet wel bruikbaar zijn. Of nee, dat is ook niet goed, want dan pikt die vluchteling onze banen in. Dan maar een niet-werkende getraumatiseerde vluchteling? Nee, ook niet goed. Die pikt maar uit onze ruif van uitkeringen en huizen.
Eh.. hallo? Het is ook nooit goed, he? Alleen dat jongetje dat aangespoeld is op het strand, wiens dode lichaam gebruikt wordt om te laten zien hoe zielig vluchtelingen zijn en hoe barmhartig ‘wij’ kunnen zijn, dát is een vluchteling. Maar ja, die is al dood.
Zijn naam was Aylan Kurdi. Heeft zijn dood iets veranderd? En zo ja, ten goede of ten kwade? Wat gebeurt er als alle emotie weg is, als al die vluchtelingen in een opvangcentrum bij mensen in de buurt komen en gewone mensen blijken te zijn, sommige aardig, andere niet? Hoe snel is dan het medelijden vertrokken en heeft weer plaatsgemaakt voor wantrouwen? Wij Neederlanders mogen een volkje van goede en slechte mensen zijn, maar vluchtelingen? Daar mag geen krasje opzitten! Als zieligheid de enige drijfveer is voor mensen om in actie te komen, dan is het laagje beschaving maar dun. En vluchtelingen willen helemaal niet zielig zijn, maar vechten voor hun bestaan. We zien beelden van mensen die zich een trein invechten, die op de rails gaan liggen, die over hekken klimmen en in gevecht gaan met de politie die hen met wapenstokken en traangas proberen tegen te houden. Schande. Ze moeten wel netjes wachten. Alleen het makke schaap kan op medelijden rekenen. Of de dode op de foto.
Al die vluchtelingen die nog leven, die worden tegengehouden, opgejaagd. Gaat het Dublin akkoord definitief de vuilnisbak in, nu de lidstaten 120 duizend vluchtelingen onderling met behulp van een quotum verdelen? Nee, dat is maar tijdelijk. En de toelating van al die mensen gaat gepaard met een hoop geklaag over het ‘vluchtelingenprobleem’. De vluchtelingen zijn een last en tegen ‘het volk’ wordt gezegd: we doen dit nu, maar we weten dat het een probleem is en daar gaan we wat aan doen: Het volledig afsluiten van de buitengrenzen, zogenaamd om mensensmokkel tegen te gaan. Buiten Europa asiel aanvragen en voor wie er in mag, gaat de poort dan even open. Een voorstel van Klaas Dijkhoff. Merkel stelde een tijdje geleden voor een lijst met veilige landen samen te stellen op Europees niveau. Mensen uit die landen kunnen zo snel worden afgewezen. Maar wat ‘veilig’ wordt genoemd, is niet per definitie veilig. En wat voor de één veilig is, is dat voor de ander niet. Zo is een land als Somalië voor toeristen uit Neederland absoluut niet veilig en wordt reizen daarheen afgeraden, maar voor een vluchteling is het wel veilig dus die mag worden gedeporteerd.
Wie bepaalt wat veilig is, mag ook bepalen wie een vluchteling is. Het gevolg van een nieuw Europees asielbeleid naar het gecombineerde idee van een lijst van zogenaamd veilige landen en het aanvragen van asiel buiten de EU is niet dat mensensmokkelaars geen geld meer kunnen verdienen. Het gevolg is dat mensen die verwachten geen asiel te krijgen juist mensensmokkelaars zullen betalen om een veilig heenkomen te zoeken door het nemen van nog meer risico. Asiel of geen asiel: een leven in ‘de illegaliteit’ is te verkiezen boven een leven in gevaar.. Dit is vragen om nog meer doden. Meer slachtoffers aan de grenzen waar mensen met geweld worden tegengehouden. Meer doden in de Middellandse zee, in trucks, of in het landingsgestel van een vliegtuig, het ruim van een schip. Daar gaan we! Duitsland gooit de grens dicht. Oostenrijk gooit de grens dicht. Slowakije gooit de grens dicht. ‘Onze eigen’ Klaas de overvaller Dijkhoff laat de marechaussee intensievere controles houden, maar voor de VVD is dit blijkbaar nog niet genoeg: VVD’er Azmani wil de grenzen helemaal dicht hebben. Het EU plan om smokkelaarsboten in Libische wateren te bombarderen, dreigt binnenkort daadwerkelijk uitgevoerd te worden. Dat vluchtelingen daar het slachtoffer van worden, ziet toch niemand. Frontex komt met een nieuw trainingsprogramma waarmee je een degree in Strategic Border Management kunt behalen. En zolang grensbewaking en wapenhandel zulke florerende industrieën blijven, zal de ellende voor vluchtelingen alleen maar toenemen.
Ver van al het tumult in Turkije, Griekenland, Hongarije, Servië, Oostenrijk en Duitsland strijden we hier intussen tegen de bouw van een gezinsgevangenis op Kamp Zeist omdat tegenover al die vluchtelingen die nu binnen mogen komen er minstens evenveel staan die stilletjes het land worden uitgegooid omdat de Neederlandse staat bepaalt wie er wel of niet een vluchteling mag heten. De arrogante, egoïstische, kapitalistische macht om mensen te beoordelen, af te wijzen of goed te keuren, staat nog altijd niet ter discussie. Beelden van tot slaaf gemaakten die op een rijtje staan om te worden gekeurd komen in mijn hoofd op. Het is dát, maar dan veel massaler en gesophisticeerder. Maar zolang Wilders als perfecte bliksemafleider de Neederlandse onderbuik voedt, zijn we massaal voorzien van oogkleppen voor de stille massamoord die het EU ‘asiel’beleid al jarenlang is. Figuren als Wilders, en Pegida aanvoerders in de diverse landen van Europa die angst en haat zaaien, mogen dan wel niet openlijk hun zin krijgen, maar krijgen dat stiekem uiteindelijk wel. Het is slechts een kwestie van tijd en de stemming zit er al lekker in (lees: wordt gemaakt).
Wat doen we eraan? Van alles. Ik las de laatste tijd over activisten die het grenshek doorknipten tussen Hongarije en Syrië en over mensen die openlijk vluchtelingen vanuit Hongarije naar Oostenrijk vervoerden. En hier in Neederland? Wij Zijn Hier, de vluchtelingen en hun supporters, strijden al jaren voor hun rechten en de groep wordt komende week uit een zoveelste pand gezet en komt dan weer op straat. En dan is er dus die geplande bouw van de hierboven al genoemde gezinsgevangenis waartegen al een tijdje campagne wordt gevoerd. De Neederlandse staat wil deze in stilte kunnen bouwen en zal daar in slagen als mensen alleen maar naar de voordeur blijven kijken en niet opletten wat er aan de achterdeur gebeurt. Toch is het niet zo moeilijk om te zien. Naast de grensgevangenis Kamp Zeist, waar de nieuwe gezinsgevangenis moet komen, gaan 750 vluchtelingen in noodopvang worden opgevangen, in twee gebouwen van het voormalig militair luchtvaartmuseum. De voordeur van het royale binnenlaten en de achterdeur van deportatie zijn op deze plaats slechts enkele meters van elkaar verwijderd. De scheiding is voorzien van hekken, stroomdraad en muren, en van camera’s die de bouw van de gezinsgevangenis beveiligen. Nergens kun je het toppunt van hypocritie en bedrog beter zien dan daar, bij Kamp Zeist, Richelleweg 13, Soesterberg.
Als ergens die vraag kan worden gesteld, dan is het daar wel: “Wil de ‘echte’ vluchteling nu opstaan?”.
Medelijden is eigenlijk een belediging, net als gedogen of tolereren. Het betekent dat je een gunst bereid bent te geven omdat je iemand zielig vindt. Het betekent dat als iemand niet nederig genoeg bedelt om een aalmoes, dat die op kan donderen. Daar moeten we tegen vechten. En we moeten mensen die nu dekens komen brengen, laten zien dat er veel meer aan de hand is. Dat er fundamenteel iets mis is met het maken van onderscheid. Vrijheid van beweging en een eerlijke verdeling van welvaart moeten het uitgangspunt zijn. Maar tot het zover is dat mensen zich hier massaal bij aansluiten, is en blijft het zaak om met alle mogelijke middelen de grenscontroles, de hekken, de opsluiting en deportaties te saboteren, te frustreren, tegen te houden.
Nu een deken, morgen een voorhamer en een kniptang. Want ze moeten weg, kapot, die muren, hekken en bouwwerkzaamheden. Breek de macht af! Slopen, die grensafscheidingen en gevangenismuren. En omdat je ergens moet beginnen: Sloop Kamp Zeist!
Joke Kaviaar, 27 september 2015
6 oktober actiedag tegen de bouw van de gezinsgevangenis voor vluchtelingen op Kamp Zeist!
Veel Nederlanders blijken bereid om vluchtelingen uit Oekraïne te huisvesten. Inmiddels hebben 6000 gezinnen zich aangemeld bij Onderdak Oekraïne, laat initiatiefnemer Huib van Mierlo weten.
Van Mierlo en de vrijwilligers die hem helpen, leggen per provincie een database aan. Zo is precies duidelijk op welke plaatsen eventueel Oekraïners kunnen worden ondergebracht. In Groningen, Friesland en Drenthe zijn tot nog toe de meeste aanmeldingen.
Door de Russische inval zijn volgens de Verenigde Naties al 1,5 miljoen mensen Oekraïne ontvlucht. Nederland kan duizenden vluchtelingen verwachten. “De overheid kan dit niet helemaal zelf oplossen”, legt de initiatiefnemer uit. Dat de animo om te helpen zo groot is, heeft hem “positief verrast”.
Coördinatie ontbreekt nog
Van Mierlo is over het vervolg in contact met ambtenaren van staatssecretaris Eric van der Burg (Justitie en Veiligheid), die over de opvang van asielzoekers gaat. Mensen die zich opgeven bij Onderdak Oekraïne geven toestemming om hun gegevens te delen met relevante instanties die de opvang gaan coördineren. Hoe dat precies in zijn werk zal gaan, is nog onderwerp van gesprek. Van Mierlo zegt dat het aan de staatssecretaris is om aan te wijzen welke partij of partijen de coördinatie op zich zullen nemen.
Bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen zijn diverse organisaties betrokken, van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) tot het Rode Kruis en Stichting Vluchteling. Omdat de reguliere asielopvang van het COA al helemaal vol zat voordat de oorlog uitbrak, hebben veiligheidsregio’s het verzoek gekregen om snel duizenden opvangplaatsen te creëren.
EINDE BERICHT
[81]
RTL NIEUWS
OPVANG OEKRAIENERS PAKT NIET ALTIJD GOED UIT: ”JE HEBT
Gemeenten en hulporganisaties zien steeds vaker wanhopige gastgezinnen die het niet meer zien zitten met de opvang van Oekraïense vluchtelingen. De redenen waarom het misgaat zijn divers: discussies over etenstijden, het gedrag van kinderen of een gebrek aan waardering. “Ik heb nul privacy meer in mijn eigen huis.”
In hun rijtjeshuis in Emmeloord vangen Joshua Smits en zijn vrouw vier volwassenen en twee kinderen uit Oekraïne op. Hoe dat gaat? “Er zijn momenten dat het goed gaat en ik erg positief ben. Bijvoorbeeld als we gezellig met elkaar praten rondom de tafel”, begint Joshua.
Rekening houden met elkaar
Maar er klinkt ook zeker een grote ‘maar’. “Het is ook een flinke inbreuk op je privacy. Onze dochter vindt de nieuwe situatie moeilijk en moet wennen om haar speelgoed te delen met de Oekraïense kindjes. En mijn vrouw en ik hebben ook veel minder tijd voor elkaar.”
De Oekraïners hebben in Emmeloord hun eigen slaapkamers, maar de badkamer en toiletten worden door de twee gezinnen gedeeld. “Je moet steeds rekening houden met elkaar.”
Bij Bape Nentjes uit Tollebeek, die samen met haar moeder een Oekraïens gezin met drie kinderen opvangt, is het ook niet alleen rozengeur en maneschijn. “Het zijn absoluut vriendelijke mensen, maar hun komst is ook een inbreuk op je privacy”, vindt ze. “Ik ben van nature nogal streng en hou van regels. Maar hun kinderen mogen gewoon alles, die krijgen niet echt een opvoeding zoals wij die kennen. Ik probeer me daar maar niet te veel aan te ergeren.”
Veel op hun kamers
De Oekraïners hebben ook nog eens 14 poedels meegenomen. De gezinnen kennen elkaar al jaren vanwege een gezamenlijk fokprogramma. “Van die poedels heb ik minder last dan van die kinderen”, zegt Bape.
De gezinnen leven onder één dak, maar hebben wel hun eigen slaapkamers. “Ze zitten veel op hun kamers met de honden. Dat is op zich prima. In het begin gingen ze ’s avonds heel laat eten. Daar had ik wel moeite mee. We hebben nu afgesproken om met elkaar om zes uur uur te eten.” In deze video zie je hoe het er thuis bij Bape aan toe gaat:
Duizenden Nederlanders hebben zich aangemeld om Oekraïense vluchtelingen op te vangen. Hoeveel mensen dat al daadwerkelijk doen, is niet bekend omdat er geen landelijk registratiesysteem is. Ze stellen hun huis open omdat ze iets terug willen doen. Maar die gastvrijheid kan ook een keerzijde hebben.
Het Rode Kruis, Takecare-bnb en diverse gemeenten horen steeds vaker verhalen waarbij het niet goed gaat tussen het gastgezin en de vluchtelingen, blijkt uit een rondgang van RTL Nieuws. Soms is er sprake van spijt en moeten de vluchtelingen hun gastgezin weer verlaten.
Groeiende irritaties
Bij de crisisopvang in een sporthal in Heerenveen hebben zich al meerdere gastgezinnen gemeld die de opvang niet meer zien zitten, zegt Richtsje Stornebrink van de gemeente. “Heel vervelend, maar via de veiligheidsregio wordt dan weer een nieuwe opvangplek geregeld.”
De kans dat het verkeerd gaat, is groter als er geen aparte woonruimte is voor de vluchtelingen. “Mensen gaan na een paar weken hun privacy missen en de kans op irritaties groeit. Het zit ‘m in kleine dingen. Zoals bijvoorbeeld het delen van de afstandsbediening of het wel of niet samen eten. Gastgezinnen onderschatten ook de verantwoordelijkheid die ze krijgen. Er moeten veel dingen worden geregeld, helemaal als kinderen naar school moeten.”
Stornebrink denkt dat sommige mensen ook te makkelijk denken over het opvangen van vluchtelingen. “Het kan echt zwaar zijn, helemaal als de opvang weken of misschien wel maanden duurt.” Ook de gemeenten Den Haag, Venlo en Nijmegen hebben telefoontjes gekregen van gastgezinnen die de opvang niet meer zien zitten, blijkt uit navraag.
Bij de gemeente Dijk en Waard komen berichten binnen van particulieren die spijt hebben. Burgemeester Peter Rehwinkel waarschuwt: “Het is heel mooi om vluchtelingen op te vangen, maar je moet wel weten waar je aan begint. Het is niet de bedoeling dat vluchtelingen worden weggestuurd richting de opvang.”
‘Denk goed na’
Bij het Rode Kruis kennen ze de verhalen van wanhopige gastgezinnen die aankloppen omdat ze de opvang niet meer zien zitten. Het Rode Kruis, het Leger des Heils en Vluchtelingenwerk Nederland stroomlijnen met Takecare-bnb de particuliere opvang van vluchtelingen. “Ondanks alle goede intenties vragen wij mensen eerst om goed na te denken waar ze aan beginnen. Mensen romantiseren het soms te veel”, zegt Alberta Opoku van het Rode Kruis. “We nemen ook eerst intakegesprekken af voordat we gastgezinnen en Oekraïners aan elkaar gaan koppelen. Een derde valt daarbij af.”
Takecare-bnb is nu drie weken bezig met screenen. “Allereerst hebben we een telefonisch gesprek met het gastgezin. Daarna volgt er ook nog een kennismaking”, zegt Lilly Wiggers van de organisatie. “Pas als beide kanten het willen, wordt een contract ondertekend voor huisvesting. Hiermee vergroten we de kans op een duurzame match.”
Vallen en opstaan
Het Leger des Heils bereidt de komende tijd lokale aanspreekpunten voor. Vrijwilligers gaan langs gastgezinnen om te helpen met prangende kwesties of helpen met het beantwoorden van vragen.
Ook al valt het soms tegen: het overgrote merendeel van de gastgezinnen piekert er niet over om te stoppen. Spijt? Dat hebben zowel Joshua en Bape niet. “Als we hier later op terugkijken, zien we dit als positieve ontwikkeling. Het gaat soms met vallen en opstaan, maar we doen het niet om de roem. We doen dit omdat deze mensen hulp hard nodig hebben”, zegt Joshua.
EINDE ARTIKEL
TROUW
GEMEENTES KRIJGEN VEEL TELEFOONTJES VAN ”SPIJTGASTGEZINNEN,
Gastgezinnen wijzen hun Oekraïense vluchtelingen toch de deur. De opvang valt hen zwaarder dan gedacht.
Bij verschillende gemeenten komen telefoontjes binnen van ‘gastouders’ die vragen of hun Oekraïense vluchtelingen niet alsnog terecht kunnen in de noodopvang. Ook bij de veiligheidsregio’s komen meldingen binnen van gezinnen die zich de tanden stuk hebben gebeten op bijvoorbeeld het gebrek aan privacy, het eetpatroon of de taalbarrière.
“Het is natuurlijk niet goed als vluchtelingen opnieuw in een onzekere situatie worden gebracht”, zegt waarnemend burgemeester Peter Rehwinkel van Dijk en Waard (Heerhugowaard en Langedijk). “Wij juichen de hulp van particulieren toe, maar we raden hen wel aan er van tevoren goed over na te denken. Deze mensen zijn moe en angstig. Je moet je van tevoren afvragen of je met deze problemen kunt omgaan. We horen nu van sommige gastgezinnen: het gaat toch niet. En dat al na betrekkelijk korte tijd.”
De verandering kan veel stress veroorzaken, terwijl vluchtelingen nu juist rust nodig hebben, zegt een woordvoerder van de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost tegen ANP. Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen en voorzitter van het Veiligheidsberaad vindt dat gastgezinnen dit niet kunnen maken, zei hij eerder deze week. Door vluchtelingen bij de noodopvang af te zetten, zadelen ze gemeenten op met meer werk dan als de mensen daar meteen waren aangekomen.
Hulpverlening en informatie waren nog niet op orde
“Veel gezinnen hebben eerste opvang geboden toen er nog geen andere opvang was”, zegt een woordvoerder van Vluchtelingenwerk. “Toen hadden wij ook nog niet onze hulpverlening klaar die de problemen misschien had kunnen voorkomen. Die is er nu wel. Samen met Takecarebnb, Leger des Heils en het Rode Kruis gaan wij gezinnen van tevoren screenen en informatie bieden over verzekeringen, onderwijs en andere praktische zaken.”
Precieze cijfers over het aantal afgebroken verblijven bij Nederlanders thuis zijn er niet. Hoeveel Oekraïners bij particulieren zijn ondergebracht, is ook nog onduidelijk zolang niet iedereen bij de gemeente geregistreerd is. Bij Takecarebnb zijn momenteel 35.000 gezinnen aangemeld, die bereid zijn mensen op te nemen. De organisatie wijst erop dat wie hier aan wil beginnen, moet beschikken over voldoende tijd, ruimte en geld. Daarna volgt een intakegesprek en een proefslaapperiode met vluchtelingen. Bevalt dat goed, dan wordt er een contract voor huisvesting ondertekend. Op dit moment heeft Takecarebnb nog niemand geplaatst.
De gemeente Dijk en Waard krijgt steeds meer berichten van particulieren die spijt hebben van het opvangen van Oekraïners. Het is heel mooi om vluchtelingen op te vangen, maar volgens waarnemend burgemeester Peter Rehwinkel moet je wel weten waar je aan begint: “Het is niet de bedoeling dat vluchtelingen worden weggestuurd richting het Transferiumgebouw.”
‘Bezint eer gij begint’, is het spreekwoord dat Rehwinkel gebruikt. Volgens de waarnemend burgemeester zijn er in een aantal situaties vluchtelingen door particulieren naar het Transferium gebracht. “Het is voor ons onmogelijk om ook opvang te bieden aan vluchtelingen die bij particulieren zijn ondergebracht. Het is gewoon onwenselijk.”
De stroom vluchtelingen in Dijk en Waard is inmiddels op gang gekomen. In het Transferiumgebouw kunnen 240 mensen worden opgevangen, maar de gemeente kijkt ook naar andere locaties.
Op dit moment worden gesprekken gevoerd met meerdere partijen voor nieuwe opvangplekken, maar er zijn nog geen concrete plannen.
Meerdere instanties hebben aangegeven graag Oekraïense vluchtelingen te willen opvangen, maar ook particulieren komen in actie. Via verschillende initiatieven hebben zich duizenden Nederlanders zich aangemeld om Oekraïners op te vangen. Maar waar moet je op letten als je een ruimte beschikbaar hebt voor een vluchteling?
In Hart van Nederland was vrijdag Jetske van der Werf uit Hitzum te zien, die haar boerenerf met daarop een aantal vakantiewoningen beschikbaar stelde. En zij is bepaald niet de enige.
Op de website Onderdakoekraine.nl hebben zich al bijna vijfduizend mensen zich geregistreerd. Per gezin is er plek voor ongeveer drie personen. Ook Takecarebnb, dat normaal gesproken statushouders koppelt aan gezinnen met een extra kamer, spreekt over duizenden aanmeldingen.
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) gaat er vanuit dat de komende tijd tienduizenden vluchtelingen naar Nederland komen. Alle 25 veiligheidsregio’s worden gevraagd tweeduizend Oekraïners te huisvesten.
Ook helpen? Takecarebnb geeft tips
Takecarebnb benadrukt dat het in huis nemen van een vluchteling een besluit is waar je goed over na moet denken. Het platform adviseert om de opvang niet alleen te doen. Beter is een kring met vrienden, buren en familie te vormen. “Zorg samen voor huisvesting en begeleiding. Niemand weet hoe lang het gaat duren en samen hou je het langer vol.”
“Bied de gast privacy, een ruimte waar hij of zij zich kan terugtrekken”, luidt een andere tip. En: “Wees niet verbaasd als de gast veel op zijn of haar telefoon kijkt, want het nieuws uit Oekraïne en contact via social media zijn heel belangrijk.”
Gastgezinnen moeten zich verder realiseren dat gasten vermoeid, boos, teleurgesteld en angstig kunnen zijn. Dus: “wees tolerant”. Als er tekenen zijn van overspannenheid, dan kan mogelijk professionele hulp worden ingeschakeld.
EINDE BERICHT HART VAN NEDERLAND
[83]
ZORGEN OM OEKRAIENSE VLUCHTELINGEN: ZE ZIJN KWETSBAAR
DEN HAAG – Let goed op Oekraïense vluchtelingen. Daarvoor waarschuwt de Haagse politie. De vrouwen en kinderen die hier nu wonen zijn extra kwetsbaar voor bijvoorbeeld mensenhandel. ‘Zie je iets waar je een slecht gevoel bij hebt? Neem dan contact met ons op’, zegt Sarah Rust, digitaal specialist bij de politie in Bob Staat Op.
‘We horen veel geluiden dat er vluchtelingen worden uitgebuit, dus daar hebben we veel zorgen om. ‘ Volgens Rust is de groep extra kwetsbaar. ‘Ze hebben weinig geld bij zich, spreken de taal niet en hebben hier geen netwerk.’ En het gaat vooral om vrouwen en kinderen. ‘Die zijn extra kwetsbaar voor seksuele uitbuiting.
Volgens Rust zijn er wat signalen waar je op kan letten. Bijvoorbeeld wanneer iemand niet meer z’n eigen paspoort in bezit heeft. ‘Of als iemand heel geheimzinnig doet over werk, salaris moet afstaan of hele lange uren moet werken.’ Er zijn natuurlijk ook zichtbare signalen. ‘Zoals blauwe plekken of sporen van mishandeling.’
Onderbuikgevoel
Ook als je geen duidelijke aanwijzingen hebt kan je het ook melden bij de politie. ‘Bij een onderbuikgevoel kan je ook met ons contact opnemen. Je hoeft niet honderd procent zeker te zijn van je zaak. Daar zijn wij voor, om met je mee te kijken.’
De politie heeft al meerdere signalen ontvangen van uitbuiting, maar er zijn nog geen opsporingsonderzoeken gestart. Rust vertelt dat ze de meldingen wel onderzoeken. ‘We gaan er dan wel even naar toe.’
EINDE ARTIKEL
[84]
RTL NIEUWS
KAMERLEDEN SPREKEN SCHANDE VAN UITBUITING OEKRAIENERS
‘Ongelofelijk’, ‘verschrikkelijk’, ’totaal verwerpelijk’. Kamerleden komen woorden tekort in reactie op de uitbuiting van een groep Oekraïners in het Westland. Uit gesprekken die RTL Nieuws voerde met Oekraïense werknemers in de kassen komt een ontluisterend beeld naar voren.
Oekraïense arbeidskrachten werken op basis van wurgcontracten, met verschillende boetebepalingen. Ze kunnen bijvoorbeeld een boete van 500 euro krijgen als ze met het bedrijf waar ze zijn gedetacheerd contact opnemen over arbeidskwesties. En er wordt zelfs gedreigd met deportatie naar Oekraïne als werknemers de regels overtreden.
SP-Kamerlid Bart van Kent heeft er geen woorden voor. “Zogenaamde ‘werkgevers’ en ‘uitzendbureaus’ die de oorlog in Oekraïne aangrijpen om de meest kwetsbare mensen uit te buiten.” Ook D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt is geschrokken: “Totaal verwerpelijk. We moeten hier keihard tegen optreden.” Ze krijgt bijval van de PvdA. “Aanpakken deze misstanden”, zegt PvdA-Kamerlid Kati Piri.
Onacceptabel
Ook de ChristenUnie is geschokt door het nieuws. “Onacceptabel”, zegt Kamerlid Don Ceder. “Het bestrijden van uitbuiting van arbeidsmigranten blijft volgens de inspectie helaas dweilen met de kraan open.” Op aandringen van CU-Kamerlid Ceder komt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deze zomer met een publiekscampagne die zich richt op bewustwording en het voorkomen van uitbuiting.
GroenLinks-Kamerlid Senna Maatoug kijkt niet op van het nieuws. “We zien structurele uitbuiting van arbeidsmigranten en nu ook van net gevluchte mensen.” De aanpak van dit soort misstanden gaat veel te langzaam, aldus Maatoug.
Vanwege de oorlogssituatie in Oekraïne is er hulp en betrokkenheid vanuit alle hoeken van Nederland. Na het zien van de heftige nieuwsbeelden, bekruipt veel Nederlanders het gevoel iets te willen doen voor de Oekraïense vluchtelingen. Maar toen hun Syrische lotgenoten aan de poort klopten vanwege de oorlog aldaar, was de reactie toch iets minder warm, blijkt ook uit onderzoek van onderzoeksbureau Motivaction.
Uit hun enquête blijkt dat twee derde van de Nederlanders, zo’n 66 procent, positief staat tegenover de opvang van Oekraïense vluchtelingen in Nederland. Ook blijkt uit het onderzoek dat maar liefst 78 procent van de respondenten vindt dat Oekraïense vluchtelingen bescherming verdienen en hen dapper vinden.
Asielzoekers of vluchtelingen
Van de deelnemers was maar negen procent negatief over de opvang van Oekraïners. Een kleinere acht procent verwacht dat de vluchtelingen een last zullen vormen voor de samenleving.
Het bureau maakte in hun onderzoek ook een vergelijking tussen de houding tegenover Oekraïense vluchtelingen en tegenover Syrische vluchtelingen, volgens Motivaction de grootste groep vluchtelingen van de afgelopen jaren.
Uit de enquête komt naar voren dat een op de drie Nederlanders positief staat ten opzichte van opvang van vluchtelingen uit Syrië. “Oekraïners die naar Nederland komen worden voornamelijk als politieke vluchteling gezien, terwijl Syriërs die naar Nederland komen voornamelijk als asielzoeker worden gezien”, concludeert het onderzoeksbureau.
Groepsdieren
Volgens cultureel antropoloog Jitske Kramer is dit fenomeen ‘verdrietig maar verklaarbaar’. Ze legt uit dat wij mensen groepsdieren zijn. “We horen graag bij een groep zoals bij een voetbalclub of een dorp. Als je je identificeert met iemand, voelt het dichterbij en is de kans groter dat je iemand wil helpen”, legt Kramer uit.
Dit heeft volgens de antropoloog met meerdere factoren te maken, zoals onder andere uiterlijke kenmerken, religie en taal. “Voor iemand die meer op ons lijkt, voelen we eerder meer empathie en is er meer bereidheid om te helpen”, legt zij uit. Het is dan ook soms pijnlijk maar waar dat wij als mensen zo denken. “Dit heeft te maken met onder andere biologische en culturele aspecten.”
Het is dan ook vrij logisch om jezelf te betrappen dat je ongemerkt toch zo denkt. Volgens Kramer is het juist daarom van belang om hiervan bewust te worden en deze gedachten te veranderen. “Geef jezelf een schop onder de kont en doe meer je best om je te identificeren met iemand die in eerste instantie niet veel op jou lijkt. Vergeet nooit dat we met iedereen een zeer essentieel aspect gemeen hebben, en dat is dat we allemaal mensen zijn. Ook mensen in nood met wie we ons niet meteen identificeren, zijn in de eerste plaats mensen. In nood”, aldus de cultureel antropoloog.
EINDE ARTIKEL
EINDE ARTIKEL HART VAN NEDERLAND
Reacties uitgeschakeld voor Noten 78 t/m 85/Oekraine
”Er blijven opvallende verschillen bestaan in de behandeling van diverse groepen asielzoekers en vluchtelingen: waar asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel in overvolle tenten zitten, staan elders zo’n 9.000 plekken voor Oekraïense vluchtelingen leeg. En waar de regering gemeenten (nog) niet wil dwingen plek te maken voor asielzoekers, dwingt die hen nu wel om snel statushouders te huisvesten.”
….
…..
”Geen onderscheid maken
Van Tilborg riep eerder op om de zorgzaamheid voor Oekraïners breder te trekken en geen verschil te maken tussen mensen in nood. Het kan niet zo zijn dat we onderscheid maken op basis van afkomst, geloof, huidskleur, schreef hij. De bommen waarvoor Syriërs vluchten zijn even dodelijk als die waar Oekraïners voor vluchten. De Afghanen hier staan op dodenlijsten. En zo zijn er nog velen die uit verschillende brandhaarden in de wereld zijn weggevlucht voor (oorlogs-)geweld en vervolging.
Schuiling wijst erop dat er dus wel degelijk honderden, zelfs duizenden, plekken blijken te zijn voor vluchtelingen. Hij vindt het onbestaanbaar dat gemeenten die nog niet beschikbaar hebben gesteld voor andere groepen dan Oekraïners.
Uit de nieuwste cijfers die de Rijksoverheid vandaag bekend maakte blijkt bovendien dat een fors deel van die plaatsen nog ‘leeg’ staat: van de bijna 32.000 beschikbare ‘bedden’ voor de opvang van Oekraïners zijn er nu tegen de 23.000 in gebruik. Er zijn dus zo’n 9.000 plaatsen onbenut. ”
Er blijven opvallende verschillen bestaan in de behandeling van diverse groepen asielzoekers en vluchtelingen: waar asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel in overvolle tenten zitten, staan elders zo’n 9.000 plekken voor Oekraïense vluchtelingen leeg. En waar de regering gemeenten (nog) niet wil dwingen plek te maken voor asielzoekers, dwingt die hen nu wel om snel statushouders te huisvesten.
In de nachtopvang in Ter Apel verblijven nog steeds veel meer mensen dan waarvoor die opvang geschikt is. Een week geleden waren dat er ruim 400 te veel. Een extra bijgeplaatste tent werd afgelopen donderdag bovendien weer afgebroken: er was geen vergunning voor. Begin vorige week was alleen Utrecht bereid om 200 plekken voor asielzoekers uit Ter Apel te realiseren. Later in die week volgden nog 5 gemeenten.
In totaal komen er daarmee 1.600 tijdelijke noodopvangplaatsen bij, bericht RTV Noord. De situatie in Ter Apel blijft echter nijpend: het COA verwacht binnenkort nog duizenden plekken nodig te hebben – er sluiten ook azc’s en gemeenten zijn niet bereid ze langer open te houden.
“Geen beschaafd land” De Groninger burgemeester en voorzitter van de Veiligheidsregio Koen Schuiling luidt al geruime tijd de noodklok over de onveilige en onhygiënische situatie in de slaappaviljoens in Ter Apel. We tonen ons geen beschaafd land, zei hij. Schuiling roept op tot een noodwet, zodat gemeenten gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te vangen. De veiligheidsregio’s sloten zich aan bij die oproep, maar staatssecretaris Eric van der Burg wijst het idee vooralsnog af.
Reservecapaciteit De mogelijkheid van dwang moet zeker benut worden als het echt nodig is, zei INLIA-directeur John van Tilborg vrijdagmorgen (1 april) in het programma Spraakmakers op Radio 1. Hij pleit voor beleid dat dergelijke noodsituaties in de opvang voorkomt: We moeten reservecapaciteit hebben. We weten al 40 jaar dat dit nodig is, om schommelingen op te vangen. Het is schandalig dat dit nog steeds niet geregeld is. Daarom hebben we nu in Ter Apel de ondergrens bereikt van wat menswaardige opvang is. En ja, dan is dwang nodig.
De INLIA-directeur gelooft dat er genoeg draagvlak is om asielzoekers op te vangen: Dat is een kwestie van goed communiceren en mensen betrekken. Dat is telkens gebleken op de plekken waar INLIA dat gedaan heeft.
Hij wijst ook op de enorme bereidheid om Oekraïners op te vangen. In een NOS-reportage van dit weekend uit Van Tilborg de hoop dat het begrip dat er nu is voor Oekraïners ook zal leiden tot mentaliteitsverandering bij de overheid. Doelend op het creëren van reservecapaciteit zegt hij: Ik hoop dat ze gaan inzien dat het noodzakelijk is georganiseerd te zijn om mensen op te vangen als dat nodig is. Dat zijn we te weinig geweest in de afgelopen decennia.
Geen onderscheid maken Van Tilborg riep eerder op om de zorgzaamheid voor Oekraïners breder te trekken en geen verschil te maken tussen mensen in nood. Het kan niet zo zijn dat we onderscheid maken op basis van afkomst, geloof, huidskleur, schreef hij. De bommen waarvoor Syriërs vluchten zijn even dodelijk als die waar Oekraïners voor vluchten. De Afghanen hier staan op dodenlijsten. En zo zijn er nog velen die uit verschillende brandhaarden in de wereld zijn weggevlucht voor (oorlogs-)geweld en vervolging.
Schuiling wijst erop dat er dus wel degelijk honderden, zelfs duizenden, plekken blijken te zijn voor vluchtelingen. Hij vindt het onbestaanbaar dat gemeenten die nog niet beschikbaar hebben gesteld voor andere groepen dan Oekraïners.
Uit de nieuwste cijfers die de Rijksoverheid vandaag bekend maakte blijkt bovendien dat een fors deel van die plaatsen nog ‘leeg’ staat: van de bijna 32.000 beschikbare ‘bedden’ voor de opvang van Oekraïners zijn er nu tegen de 23.000 in gebruik. Er zijn dus zo’n 9.000 plaatsen onbenut.
Mensonterend Ondertussen was de situatie bij het aanmeldcentrum in Ter Apel mensonterend, zoals voorzitter van het Veiligheidsberaad Hubert Bruls bij RTV Noord zei. Hij voegde toe: En dit is de zoveelste keer. Wij willen dat het Rijk dwang gaat gebruiken, want zo kan het niet langer.
Staatssecretaris Van der Burg doet dat echter niet. Hij stelde eerder al dat dwang een nederlaag zou zijn omdat gemeenten vrijwillig moeten meewerken. In de brief aan de Tweede Kamer noemt hij een dergelijke dwangmaatregel een uiterst redmiddel dat alleen zal worden ingezet als de situatie daartoe noopt. Hij stelt verder dat deze maatregel niet op zeer korte termijn voor verlichting zal zorgen. Die stelling wordt in de brief niet onderbouwd. Het is niet duidelijk hoe de staatssecretaris in dit verband kijkt naar de ruim 9.000 onbenutte plekken voor Oekraïners.
Wel dwang bij statushouders Wel gaat Van der Burg gemeenten dwingen kleine groepen statushouders – vluchtelingen die een verblijfsvergunning hebben gekregen – op te nemen. Het COA moet dit gaan uitvoeren en in iedere gemeente kleine groepen van maximaal 20 statushouders in hotels of andere accommodaties gaan plaatsen. Zo moet er ruimte ontstaan in asielzoekerscentra, waar nu veel statushouders zitten omdat er in gemeenten geen woonruimte beschikbaar is. Volgens de staatsecretaris zal deze maatregel de acute nood in het aanmeldcentrum verlichten.
Meer informatie: De brief van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie aan de Tweede Kamer d.d. 29 maart 2022 over de situatie bij het Aanmeldcentrum Ter Apel (3 pagina’s) De oproep van INLIA-directeur John van Tilborg d.d. 28 maart 2022: ‘Een mens in nood is een mens in nood’ De actuele cijfers over de capaciteit en bezetting van opvang voor Oekraïners in Nederland (link naar een webpagina van de Rijksoverheid) De brief van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie aan de Tweede Kamer d.d. 30 maart 2022 over de aanpak opvang ontheemden uit Oekraïne (21 pagina’s) De uitzending d.d. 1 april 2022 van het KRO-NCRV radioprogramma ‘Spraakmakers’ over ‘Dwing niet álle gemeenten om asielzoekers op te vangen (link naar de website van NPO Radio 1) De video-reportage die 3 april 2022 op de website van de NOS is gepubliceerd onder de titel: ‘Zo worden Oekraïense vluchtelingen opgevangen’ (7 min 54) Het bericht d.d. 4 april 2022 van RTV Noord: ‘Extra noodopvangplekken beschikbaar, maar druk op Ter Apel blijft hoog’.
EINDE BERICHT INLIA
NOS
750 VLUCHTELINGEN BRENGEN NACHT DOOR IN TER APEL, TERWIJL
Zo’n 750 vluchtelingen hebben de nacht doorgebracht in het aanmeldcentrum in Ter Apel, terwijl er maar plek was voor 275 mensen. Dat heeft burgemeester Velema vanochtend bevestigd.
Gisteren was al duidelijk dat er geen mogelijkheid was voor het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) om het teveel aan mensen over andere locaties in het land te verspreiden. “Die 750 mensen werden gisteren opgevangen in de paviljoens van de opvanglocatie, maar ook in de wachtruimtes en kantoren van de IND”, zegt Velema in het NOS Radio 1 Journaal.
De asielzoekers sliepen in het aanmeldcentrum op veldbedden die het Rode Kruis er had geplaatst. Velema luidde nogmaals de noodklok. “Zo veel mensen in een ruimte die daar niet voor bedoeld is, is niet fris. Daar is de riolering niet op berekend.” Hij waarschuwt voor het ontstaan van infectieziektes. “Dat zijn geen zaken die je in Nederland verwacht.”
‘Te weinig daadkracht’
Volgens de burgemeester had het COA gisteren zes bussen ingezet met als doel de vluchtelingen over andere locaties te verspreiden. “Rond 20.00 uur kwam men tot de conclusie dat het niet was gelukt en toen is alles op alles gezet om de mensen toch zo netjes mogelijk een plek te geven in de noodopvang.”
Het steekt de burgemeester dat het niet gelukt is, terwijl hij zelf wel een tijdelijke oplossing voor ogen had. “Iedereen die wel eens is vastgelopen in het ov, weet dat er binnen een paar uur bedden geregeld kunnen worden in de Jaarbeurshallen.” Velema stelt dat de minister “een crisismaatregel had moeten regelen”. “Dan waren we naar Utrecht gegaan en hadden we de mensen in ieder geval ruimer en hygiënischer kunnen opvangen.”
Maandag is het Veiligheidsberaad bij elkaar gekomen. De conclusie van alle voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s was dat er tussen de 800 en 1500 slaapplekken op korte termijn bij moeten komen. Waarom dat nog niet gebeurd, is weet Velema niet. “Ik kan alleen maar concluderen dat er te weinig daadkracht is geweest.”
Zowel het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers als verantwoordelijk demissionair staatssecretaris Broekers-Knol waren vanochtend niet bereikbaar voor een reactie.
Vluchtelingen die naar Nederland komen, moeten zich aanmelden bij het enige aanmeldcentrum in Nederland, in Ter Apel. Van daaruit worden ze verspreid over de verschillende azc’s en opvangcentra in het land.
Waarom loopt het vast?
Na stagnatie door de coronacrisis neemt het aantal asielaanvragen in Nederland sinds mei elke maand weer toe. Het zijn met name Syriërs en Turken die aanvragen doen. Die worden later opgevolgd door gezinsleden.
Sinds de machtsovername door de Taliban in Afghanistan, komen daar ook Afghanen bij. Die komst van die paar duizend extra mensen leidt ertoe dat het systeem niet goed doorstroomt. Vooral in september van dit jaar steeg het aantal vluchtelingen blijkt uit cijfers van de IND. Op basis van cijfers van de eerste weken in oktober is overigens niet direct een stijging ten opzichte van september te zien.
Situatie in 2015
Tijdens de vluchtelingencrisis in 2015 kwamen er in het najaar ongeveer 10.000 mensen per maand naar Nederland. Daar moesten locaties voor geopend worden, in totaal ongeveer 100 voor zo’n voor 47.000 mensen. Maar dat leidde tot protesten in het land.
Daarop werden afspraken gemaakt: de locaties mochten maar voor maximaal vijf jaar gebruikt worden. Die zijn daarna in veel gevallen gesloten. Nu is er plek voor 30.000 mensen. Veel gemeenten zijn nu huiverig om nieuwe locaties voor grote groepen te openen vanwege weerstand onder inwoners en met de komende gemeenteraadsverkiezingen in het achterhoofd..
Daarnaast zitten ook zo’n 11.000 mensen die al een status hebben, iets meer dan een derde van de totale capaciteit, nog steeds vast in opvangcentra waardoor er geen doorstroom is. Die mensen mogen vijf jaar in Nederland verblijven, maar vanwege de woningnood zijn er nagenoeg geen geschikte huizen voor hen te vinden. Daarbovenop komen er nog veel mensen uit veilige landen naar Nederland die de bedden bezet houden.
EINDE NOS BERICHT
RTL NIEUWS
”NIEUW DIEPTEPUNT IN TER APEL” ONDUIDELIJK WAAR VLUCHTELINGEN WORDEN OPGEVANGEN
Het is vooralsnog niet duidelijk waar de tientallen asielzoekers die afgelopen nacht op straat dreigden te moeten slapen de aankomende nacht terechtkunnen. Dat laat een woordvoerder van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) weten. “Een nieuw dieptepunt”, noemt VluchtelingenWerk Nederland de situatie.
Gisteravond laat stonden zo’n vijftig tot zestig asielzoekers bij de hekken van het aanmeldcentrum. De groep dreigde de nacht buiten te moeten doorbrengen, omdat er geen plek voor hen was bij de opvanglocatie. Een aantal mensen lag al onder een deken op de grond.
Opvang in Budel
Uiteindelijk was er ruimte gevonden in Budel, maar het vervoer daar naartoe kon niet meer geregeld worden. Daarna is besloten de groep onder te brengen in wachtruimtes in het aanmeldcentrum, zonder bed, maar wel met een dak boven het hoofd.
Of de asielzoekers daadwerkelijk terechtkunnen in Budel is ‘nog niet 100 procent zeker’, zegt de woordvoerder. Die verwacht daar later vandaag meer duidelijkheid over.
De problemen bij Ter Apel spelen al geruime tijd. In de centrale opvanglocatie is plaats voor maximaal 2000 vluchtelingen maar het COA moet er bijna elke dag enkele tientallen mensen meer onderbrengen. In deze video leggen we uit hoe bepaald wordt wie een plek krijgt in de vluchtelingenopvang:
VluchtelingenWerk benadrukt dat er een structurele oplossing moet komen om dit soort omstandigheden bij Ter Apel te voorkomen. “Nu wordt genoemd dat de opvang niet kon worden geregeld omdat er geen vervoer was. Maar als het centrum zelf minder vol was geweest, dan hadden ze daar opgevangen kunnen worden. Nu blijft er elke keer wanneer op een laat moment mensen aankomen het risico dat er geen bed meer is.”
Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) doet een beroep op alle gemeenten om te helpen met een betere spreiding van asielzoekers. In de Tweede Kamer is met woede en afschuw gereageerd op beelden uit Ter Apel.
GroenLinks: kleinschalige opvang
“Verschrikkelijk en mensonterend”, zegt GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger. “Maar niet onverwacht.” Het is volgens haar ‘bewust beleid’ om de opvangcapaciteit zo krap mogelijk te plannen. Zij pleit voor meer kleinschalige opvang, omdat daar meer draagvlak voor is bij gemeenten dan voor grote opvangcentra als dat in Ter Apel. Daar moet extra geld voor komen.
“De asielopvang is een puinhoop”, zegt SP-Kamerlid Jasper van Dijk. “Het kabinet moet veel meer werk maken van goede opvang met voldoende capaciteit en snellere procedures. Mensen die recht hebben op asiel moeten snel doorstromen, mensen die geen recht hebben op asiel moeten terugkeren.”
Wat geweldig om te zien dat zoveel mensen de Oekraïners de helpende hand toesteken, dat er zoveel bereidheid is vluchtelingen op te nemen. We zagen dat ook in 2015; we stáán er als het nodig is. Hartverwarmend.
De noodkreet deze week van burgemeester Jaap Velema van Ter Apel trof bij mij wel de snaar van herkenning. Hij trekt aan de bel omdat er voor andere vluchtelingen geen plek is. Het aanmeldcentrum in zijn gemeente is overvol. In de tenten voor de eerste nachtopvang, bedoeld voor max 275 mensen, verblijven nu 700 mensen. En ze kunnen nergens heen.
Het kan niet zo zijn dat we Syriërs die voor Russische bommen vluchten anders behandelen dan Oekraïners die voor Russische bommen vluchten, stelt Velema.
Lieve vrienden en vriendinnen, u zult het met hem eens zijn. Natuurlijk kan en mag het niet waar zijn dat we zo onderscheid maken tussen vluchtelingen.
In dezelfde reportage van het programma Nieuwsuur uit Ter Apel komt – in vloeiend Oekraïens – een Syrische man aan het woord. Gevlucht uit Syrië voor de bommen van Poetin, woonde hij jarenlang in Oekraïne. Tot hij opnieuw moest vluchten voor bommen van Poetin. Hij is één van die 700 mensen in de tenten van de nachtopvang in er Apel.
Er heeft zich geen enkele gemeente gemeld om extra plekken voor hén te realiseren. Onder hen ook vele gezinnen. Gezinnen die gebombardeerd zijn moeten nu met elkaar concurreren, zegt Velema. Ik denk, nee, ik weet zeker dat u het met hem en mij eens bent: dat kan en mag niet waar zijn.
Je maakt geen onderscheid op basis van afkomst, geloof, huidskleur. Een vluchteling is een vluchteling. Een mens in nood is een mens in nood. De bommen waarvoor de Syriërs vluchten zijn even dodelijk als die waar de Oekraïners voor vluchten. De Afghanen hier staan op dodenlijsten. En zo zijn er nog velen die uit verschillende brandhaarden in de wereld zijn weggevlucht voor (oorlogs-)geweld en vervolging.
Terecht vraagt Jaap Velema zijn collega-burgemeesters om ook hén een plek te gunnen. Terecht zegt Koen Schuiling – de Groninger burgemeester en voorzitter van de Veiligheidsregio Groningen – dat het zo niet kan. De situatie is inmiddels zo nijpend dat de veiligheidsregio overweegt het aanmeldcentrum tijdelijk te sluiten. Als gemeenten doof blijven voor deze noden, zegt Schuiling, moet er desnoods een noodwet komen zodat de staatssecretaris gemeenten aan kan wijzen.
Ik hoop dat het niet zover hoeft te komen. Ik hoop we met elkaar in Nederland het gevoel van zorgzaamheid dat we ervaren voor de Oekraïners, breder kunnen maken. Dat we onze armen spreiden voor ieder mens in nood hier. Dat we ons ontfermen over de vreemdeling op ons pad, zoals de barmhartige Samaritaan dat deed. Zonder onderscheid.
Ik vraag u mee te helpen om die boodschap te verspreiden. Om met elkaar uit te dragen: wij willen niet met twee maten meten. Om te tonen: wij omarmen vluchtelingen hier, ongeacht afkomst, geloof, huidskleur. Vanuit ons geloof dat God de eenheid van de mensen wil. Laten we samen de wereld zorgzamer maken.
Met dankbare groet voor al wat jullie doen,
John W R van Tilborg
EINDE BERICHT INLIA
”Volgens burgemeester Velema van Westerwolde zijn er zelfs gemeenten die de opvang voor asielzoekers sluiten om er na 1 april Oekraïners op te kunnen vangen. “Dat heeft het COA me verteld en ik vind dit schrijnend en kwalijk. Het kan niet zo zijn dat iemand die in Syrië Russische bommen zag vallen, een andere behandeling krijgt dan iemand die voor dezelfde bommen in Oekraïne moest vluchten.”
Gemeenten in Nederland meten met twee maten als het gaat om de opvang van vluchtelingen. Dat vindt de burgemeester van Westerwolde Jaap Velema, verantwoordelijk voor de opvang van vluchtelingen in het aanmeldcentrum van Ter Apel.
“Het is mooi dat mijn collega’s van andere gemeentes in de rij staan om tienduizenden vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen”, zegt hij tegen Nieuwsuur, “maar het is beschamend dat geen enkele gemeente zich vrijwillig heeft gemeld voor de opvang van vluchtelingen uit andere landen. Dat kan niet in Nederland.”
‘Onmenselijk’
De voorzitter van de veiligheidsregio en burgemeester van Groningen Koen Schuiling deelt zijn zorgen. Hij eist dat de verantwoordelijk staatssecretaris Eric van der Burg gemeenten met noodwetgeving dwingt om opvanglocaties beschikbaar te stellen als ze dat niet zelfstandig doen.
“Het is begrijpelijk dat er veel animo is om Oekraïners op te vangen, maar de mensen uit andere oorlogsgebieden als Syrië en Afghanistan hebben gelijke rechten.” Schuiling noemt de de situatie in Ter Apel “onhoudbaar en onmenselijk”.
Velema luidt al maanden de noodklok over de nachtopvang bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Hier worden vluchtelingen geregistreerd en normaal gesproken voor één nacht opgevangen. Maar omdat alle asielzoekerscentra in Nederland vol zitten, stromen mensen nauwelijks door. De centra, op hun beurt, zitten vol omdat asielzoekers met een verblijfsvergunning niet kunnen doorstromen naar een woning.
Daar komt nog bij dat per 1 april maar liefst dertien gemeentes hun contract met het COA opzeggen. De opvang voor ruim 2500 mensen verdwijnt daardoor. Vanaf 1 mei sluiten er nog eens negen andere locaties.
In totaal verdwijnen er 5500 bedden. En dat terwijl nog geen enkele gemeente nieuwe opvang heeft aangeboden.
Volgens burgemeester Velema van Westerwolde zijn er zelfs gemeenten die de opvang voor asielzoekers sluiten om er na 1 april Oekraïners op te kunnen vangen. “Dat heeft het COA me verteld en ik vind dit schrijnend en kwalijk. Het kan niet zo zijn dat iemand die in Syrië Russische bommen zag vallen, een andere behandeling krijgt dan iemand die voor dezelfde bommen in Oekraïne moest vluchten.”
‘Geen dwang’
Het COA erkent de problemen in een reactie aan Nieuwsuur. “De kwaliteit van opvang in Ter Apel schiet tekort. Onze mensen doen hun best, maar deze hoge bezetting vraagt te veel van iedereen. Dit is een landelijke probleem en vraagt dus een oplossing van meer gemeenten.”
Staatssecretaris Van der Burg laat weten dat hij de gemeenten niet onder druk wil zetten om opvanglocaties aan te bieden voor asielzoekers. “Dwang kan niet. Dus ik kan niets anders doen dan gemeentes benaderen en vragen of ze willen helpen. En ze moeten Ter Apel ook helpen.”
Er dreigt een noodsituatie te ontstaan voor de opvang van niet-Oekraïense asielzoekers in Nederland. In korte tijd hebben gemeenten het voor elkaar gekregen om duizenden opvangplekken te vinden voor mensen uit Oekraïne, maar het Centraal Orgaan opvang asielzoekers benadrukt dat er met spoed ook meer plekken voor andere vluchtelingen moeten komen.
Binnen anderhalve week moeten 1500 nieuwe plekken gevonden worden voor asielzoekers uit landen zoals Syrië en Afghanistan. In Ter Apel melden zich dagelijks nieuwe vluchtelingen, maar daar verblijven nu al honderden mensen in slechte leefomstandigheden. Ook verdwijnen per 1 april de noodopvangcentra in Almelo en Wassenaar, waar nu 1180 vluchtelingen worden gehuisvest.
COA-directeur Milo Schoenmaker heeft burgemeesters vandaag in het Veiligheidsberaad op het hart gedrukt om ook te zorgen voor opvang van deze groep vluchtelingen, zei hij na de bijeenkomst. “We merken nu dat het heel lastig is om de reguliere groep ergens te plaatsen, want vrijwel alles wordt gereserveerd voor Oekraïners”, zei de COA-directeur. “We hebben echt een probleem, in Ter Apel loopt het nu over.”
Ook de staatssecretaris voor Asielzaken, Eric van der Burg, ziet dat de nood hoog is. “Het vinden van plekken is noodzakelijk, anders slapen mensen op straat. In Ter Apel slapen ze nu al op stoelen en bankjes.” Volgens Veiligheidsberaad-voorzitter Hubert Bruls moet “alles uit de kast” gehaald worden om extra locaties te openen en moet er mogelijk dwang aan te pas komen.
De staatssecretaris noemt het aanpassen van wetgeving als een manier om dit voor elkaar te krijgen. Daar pleit ook Bruls voor. Met die nieuwe “instrumenten” krijgen burgemeesters meer bevoegdheden en kunnen ze bijvoorbeeld een leegstaand pand vorderen om als opvang te gebruiken. Ook moet volgens staatssecretaris Van der Burg gezocht worden naar “creatieve oplossingen”, zoals het ombouwen van kantoorpanden.
Veiligheidsberaad-voorzitter Bruls is het daarmee eens. “Ieder van ons gaat nu in zijn eigen regio kijken met collega’s van andere gemeenten waar er plaats is voor andere vluchtelingen, naast de Oekraïners. Dan kun je ook goed beoordelen of een pand dat nu wordt aangeboden voor Oekraïners misschien ook iets kan zijn voor reguliere asielzoekers, of andersom.”
Problemen op noodlocaties voor vluchtelingen spelen al langer. Uit een recente inventarisatie van Vluchtelingenwerk bleek dat duizenden vluchtelingen in tenten en grote hallen leven waar geen privacy en rust is.
Oekraïense vluchtelingen
Oekraïense vluchtelingen en andere vluchtelingen worden sinds het begin van de oorlog in Oekraïne afzonderlijk van elkaar opgevangen. COA-directeur Schoenmaker roept voorlopig niet op de groepen samen te voegen, maar benadrukt dat de opvang vooral “gecoördineerd” moet verlopen.
Voor Oekraïense vluchtelingen zijn inmiddels zo’n 24.500 opvangplekken gevonden. Over twee weken moeten dit 50.000 plekken zijn. Naar verwachting worden dit er in de toekomst nog meer. Alle 25 veiligheidsregio’s in Nederland hebben afgesproken elk 2000 vluchtelingen uit Oekraïne op te nemen.
EINDE BERICHT NOS
NOS
GEEN MIGRATIECRISIS MAAR OPVANGCRISIS: DWING ALLE GEMEENTEN
Gemeenten moeten gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te vangen. Nu is een verzoek van het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) te vrijblijvend. De asielopvang moet beter over gemeenten worden verdeeld en alle gemeenten moeten daaraan meewerken. Dat zegt Monique Kremer, de voorzitter van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ), vanwege de huidige opvangcrisis.
De opvang van asielzoekers is momenteel een chaos. Mensen verblijven onder slechte omstandigheden in hallen, tenten en stacaravans omdat de asielzoekerscentra vol zitten. Het Rode Kruis, Unicef en Vluchtelingenwerk riepen gisteren op om die noodopvangen te sluiten. Maar dat gaat volgens het COA niet omdat er te weinig nieuwe asielzoekerscentra bijkomen.
Gemeenten wordt al sinds 2019 gevraagd om extra opvangplekken. Tientallen gemeenten hebben nog nooit meegewerkt aan de opvang van asielzoekers, niet in noodopvangen en niet in de vorm van asielzoekerscentra.
Voorzitter Kremer noemt het een opvangcrisis. Het is geen migratiecrisis, zoals in 2015, constateert ze. “Er is weinig terechtgekomen van afspraken tussen gemeenten, het Rijk en het COA over een flexibelere opvang.”
Gemeenten kunnen, zolang er geen sprake is van een crisis die door justitie is afgekondigd, niet worden gedwongen opvangplekken te bieden. Bij de huisvesting van statushouders kan dat wel. Iedere gemeente moet erkende asielzoekers met een asielvergunning woonruimte aanbieden. Hoeveel is afhankelijk van het aantal inwoners.
Doet een gemeente dat niet, dan kan de provincie een boete opleggen of een plek aanwijzen waar statushouders huisvesting moeten krijgen. Ieder half jaar krijgt de gemeente te horen hoeveel statushouders er zijn gekoppeld aan die gemeente.
Geen verplichting
Die systematiek zou ook moeten gelden voor de opvang van asielzoekers, adviseert de ACVZ. Het COA zou dan alleen nog maar de eerste opvang doen. Burgemeester Schuiling van Groningen is het met de ACVZ eens dat het nu veel te vrijblijvend is voor gemeenten. Hij riep namens de veiligheidsregio Groningen het ministerie en het COA op om in actie te komen, vanwege de overvolle noodopvang in Ter Apel. “Als er nu corona uitbreekt in Ter Apel hebben we een heel groot probleem”, waarschuwt Schuiling.
Wethouder Paul Slettenhaar (VVD) in Castricum voelt niets voor een verplichting. Zijn gemeente is de enige gemeente die een boete riskeerde vanwege te weinig woonruimte voor statushouders. Volgens Slettenhaar maakt het bieden van woonruimte Nederland veel te aantrekkelijk voor mensen om naar Nederland te komen. “En dat geldt ook voor de opvang van asielzoekers. Zoveel mensen kunnen we als land niet opvangen”, zegt Slettenhaar.
Hij voelt zich ook niet geroepen de gemeente Westerwolde, van het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel, te hulp te schieten. “Die gemeente moet de boel sluiten als het daar overbelast is. Maar dat is niet aan mij of aan het Rijk, daar gaat de wethouder daar over.”
Taakstelling
De Tilburgse burgemeester Theo Weterings staat niet onwelwillend tegenover het voorstel van de ACVZ. Weterings is portefeuillehouder op het thema asiel voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Hij is voorstander van een taakstelling voor de opvang van kansrijke asielzoekers in kleine regionale opvanglocaties.
“Grotendeels staat dit ook beschreven in een uitvoeringsagenda die gemeenten met elkaar hebben afgesproken”, legt hij uit. “We werken toe naar vier grote opvanglocaties in heel Nederland, zoals in Ter Apel. Die locaties zouden in het noorden, oosten, zuiden en westen van het land moeten komen.” Wat Weterings betreft, moeten die er eind volgend jaar zijn.
Of dat niet te optimistisch is, moet blijken. Tot op heden heeft het ministerie van Justitie veel moeite gemeenten te vinden die een tweede aanmeldcentrum zoals in Ter Apel willen. En ook de zoektocht naar twee locaties voor sobere opvang van kansarme asielzoekers heeft nog geen bereidwillige gemeente opgeleverd. Net als Kremer vindt ook Weterings dat er meer haast gemaakt moet worden van de afspraken over de flexibilisering van de opvang.
EINDE BERICHT NOS
[76]
”Het kabinet praat vandaag over een plan van staatssecretaris Van der Burg om gemeenten in Nederland verplicht te laten meewerken aan asielopvang. Als hij groen licht krijgt, zet hij in de zomer een wetsvoorstel op papier. Van der Burg hoopt dat de Tweede en Eerste Kamer in het najaar akkoord gaan, zodat de nieuwe ‘dwangwet‘, zoals die wel wordt genoemd, op 1 januari in werking kan treden.”
Het kabinet praat vandaag over een plan van staatssecretaris Van der Burg om gemeenten in Nederland verplicht te laten meewerken aan asielopvang. Als hij groen licht krijgt, zet hij in de zomer een wetsvoorstel op papier. Van der Burg hoopt dat de Tweede en Eerste Kamer in het najaar akkoord gaan, zodat de nieuwe ‘dwangwet‘, zoals die wel wordt genoemd, op 1 januari in werking kan treden.
Het is nog niet duidelijk wat er precies in het wetsvoorstel komt te staan. Daarover stuurt Van der Burg later vandaag een brief aan de Tweede Kamer. Maar in een debat over het vreemdelingen- en asielbeleid lichtte hij alvast een tipje van de sluier op. Hij vindt dat elke gemeente in Nederland moet kunnen worden gedwongen om een bijdrage te leveren aan de asielopvang.
‘Helft gemeenten werkt nu niet mee’
Van der Burg zegt dat een aantal gemeenten “buitengewoon goed helpen”, maar wijst erop dat ongeveer de helft van de gemeenten niet meewerkt om de asielcrisis op te lossen.
Dat er een nieuwe wet komt “betekent niet dat in iedere gemeente een asielzoekerscentrum zal komen”, zegt de staatssecretaris. “Want je hebt niet gelijk 344 azc‘s nodig. Het kan ook zijn dat gemeenten op een andere manier een bijdrage leveren. Dat kan in ondersteuning zijn, of in geld.”
Er kan ook bijvoorbeeld gevraagd worden om opvang te bieden aan minderjarige alleenstaande asielzoekers of andere specifieke groepen. “Het gaat om een wet waarmee in iedere gemeente de mogelijkheid ontstaat om een locatie voor het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) te realiseren.”
Regierol provinciebesturen
Van der Burg wil bereiken dat de asielopvang evenredig over het hele land wordt verdeeld. Hij ziet graag een “regierol” voor de provinciebesturen . Zij moeten ook andere opdrachten in hun gebied uitvoeren, zoals het invullen van de stikstofplannen van het kabinet, en kunnen het beste besluiten: “Aan die gemeente wordt eventjes wat meer gevraagd dan aan een andere gemeente, want die doet al meer op het gebied van iets anders. Vandaar dat die provincies een belangrijke rol moeten spelen”, meent de bewindsman.
Of het ook zo uitpakt, wordt later vandaag duidelijk. Volgens de staatssecretaris liggen er verschillende scenario’s op tafel en is er onder meer nog discussie over de vraag of het inderdaad de provincies moeten worden die de gemeenten gaan opdragen wat er moet gebeuren, of dat de regie toch bij het kabinet komt te liggen.
Tot nu toe geen juridische stok achter de deur
Het is al langer duidelijk dat er een wet wordt gemaakt, waarmee gemeenten verplicht kunnen worden om mee te werken aan de asielopvang. Tot nu toe kunnen onwillige gemeenten niet worden gedwongen. In december kregen vijf gemeenten van Van der Burgs voorganger te horen dat ze noodopvang voor asielzoekers moesten verzorgen. Broekers-Knol gebruikte daar toen de term ‘aanwijzing’ voor, die de indruk wekte dat de landelijke overheid een wettelijke bevoegdheid had om de gemeenten te dwingen om in actie te komen. In januari, op de dag van het aantreden van het nieuwe kabinet, gaf de oud-staatssecretaris toe dat er geen enkele juridische basis was om dat te doen.
EINDE NOS BERICHT
77]
NOS
VLUCHTELINGENWERK STELT RIJK ULTIMATUM OM ASIELOPVANG
De Nederlandse overheid moet er voor 1 augustus voor zorgen dat de asielopvang aan de minimale eisen voldoet, anders stapt hulporganisatie Vluchtelingenwerk Nederland naar de rechter.
Vluchtelingenwerk stelt dat Nederland onder meer het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) overtreedt doordat er onvoldoende opvangplekken zijn en asielzoekers daardoor een gebrek hebben aan privacy, fatsoenlijke overnachtingsmogelijkheden en schoon sanitair.
De crisis in de asielopvang is geen gevolg van onvoorziene omstandigheden, maar vooral van bestuurlijk onvermogen, zegt Vluchtelingenwerk. “Er is geen gebrek aan oplossingen voor het tekort aan opvangplekken.” Dat toont onder meer de manier waarop Nederland Oekraïense vluchtelingen opvangt aan. Voor die groep werden binnen afzienbare tijd 50.000 plekken gecreëerd.
Het verschil in behandeling tussen Oekraïners en andere vluchtelingen heeft een onrechtmatige situatie tot gevolg, schrijft Vluchtelingenwerk aan staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Eric van der Burg.
Voor 1 augustus moet er daarom voor iedere asielzoeker voldaan worden aan minimumeisen voor opvang, zoals één slaapkamer per gezin, een bed met matras, kussen en schone lakens, drie keer per dag een maaltijd en bescherming tegen hitte, kou, regen en geluidsoverlast. Is dat niet het geval, dan spant Vluchtelingenwerk een kort geding aan tegen zowel de Staat als het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).
Slapen op stoelen
De problemen rond de asielopvang zijn het zichtbaarst in Ter Apel. Daar moeten alle asielzoekers zich melden, om vervolgens in andere azc’s de behandeling van hun asielaanvraag af te wachten. Die andere centra zitten echter vol, onder meer doordat mensen die al een verblijfsvergunning hebben gekregen maar mondjesmaat doorstromen naar gewone huisvesting. Recent spraken gemeenten en Rijk af om 7500 woningen te creëren voor die groep.
De laatste maanden moeten asielzoekers regelmatig de nacht doorbrengen op stoelen, en in enkele gevallen zelfs in tenten die door het Rode Kruis in Ter Apel zijn neergezet. Op verschillende plekken in het land zijn andere noodopvanglocaties ingericht, maar die blijken telkens onvoldoende om het probleem op te lossen.
Een wet om het Rijk opvanglocaties te laten aanwijzen is in de maak. Volgend jaar gaat die op z’n vroegst in. Dat kan een oplossing zijn voor de impasse die nu vaak ontstaat tussen Rijk en gemeenten. Zo wil het kabinet een tweede aanmeldcentrum in de gemeente Noordoostpolder, maar de gemeente voelt daar niks voor.
Staatssecretaris Van der Burg zei in het NOS Radio1 Journaal dat hij begrip heeft voor de eisen van Vluchtelingenwerk, want “het is hun taak om kritisch over mij te zijn.” Maar hij voegde eraan toe dat er nu eenmaal niet één knop is waaraan hij kan draaien.
Van der Burg wil wel dat er een wettelijke verplichting komt voor gemeenten om mee te werken aan het opvangen van asielzoekers. Het kabinet praat daar morgen over. De staatssecretaris hoopt dat die wet (waar beide Kamers mee akkoord moeten gaan) op 1 januari volgend jaar in werking treedt.
De staatssecretaris benadrukte dat als de rechter hem een dwangsom oplegt om aan de eisen van Vluchtelingenwerk te voldoen, de asielzoekers daarmee nog steeds geen goede opvang hebben. Volgens hem blijft een van de problemen dat er vanuit asielzoekerscentra niet genoeg mensen kunnen doorstromen naar reguliere woningen.
Hoe kansrijk is een zaak van Vluchtelingenwerk?
Advocaat Geert-Jan Knoops over een mogelijk kort geding: “Je zou kunnen beargumenteren dat een land verantwoordelijk is en aansprakelijk gesteld kan worden als het de minimumnormen niet haalt die zijn afgesproken in het VN-Vluchtelingenverdrag. De Staat zal zich dan misschien op juridische overmacht beroepen; bijvoorbeeld dat de situatie zo veranderd is door de oorlog in Oekraïne dat het niet anders kan.”
Een verschillende behandeling van Oekraïners en vluchtelingen uit andere landen betekent mogelijk dat Nederland het gelijkheidsbeginsel schendt, zegt Knoops. “Maar daarvan zou de civiele rechter kunnen oordelen dat de overheid er alles aan heeft gedaan om de capaciteit op te voeren en dat de overheid binnen die capaciteit keuzes moet maken. Maar dit raakt ook mensenrechten, waarvan je kunt toetsen of de Staat zorgvuldig handelt op dit gebied.”
EINDE NOS BERICHT
Reacties uitgeschakeld voor Noten 75 t/m 77/Oekraine
DEN HAAG – ‘Zij aan zij’ wil de regio staan met de Oekraïners. De Haagse wethouders Arjen Kapteijns (GroenLinks) vertelde het afgelopen week nog eens tijdens een debat in de gemeenteraad. Inmiddels hebben bijna 2000 mensen uit het door de oorlog getroffen land een plek gevonden in de regio Haaglanden. Achter de schermen is daarvoor een enorme operatie op gang gekomen.
Waar kunnen vluchtelingen zich melden?
Voor de veiligheidsregio Haaglanden, een samenwerkingsverband van tien gemeenten, is daarvoor één plek: de Broodfabriek in Rijswijk. Daar melden zich nu zo’n ongeveer veertig tot zeventig mensen per dag. Net nadat Rusland Oekraïne binnenviel en de eerste vluchtelingen naar Den Haag kwamen, konden die zich melden in het Mercure Hotel in het centrum van Den Haag. De lobby daarvan bleek echter al snel te klein voor de grote hoeveelheden mensen. Vervolgens was er even een aanmeldpunt in het stadhuis. Maar dat bleek niet houdbaar vanwege de gemeenteraadsverkiezingen. Vandaar dat sinds 14 maart de Broodfabriek in gebruik is.
Iedere veiligheidsregio in Nederland is verantwoordelijk voor het vinden van 2000 opvangplekken voor de vluchtelingen uit Oekraïne in de eigen regio. Op dit moment zijn er in de regio Haaglanden 1900 mensen opgevangen, waarvan 700 in Den Haag.
Wat gebeurt daar?
Het centrum is dagelijks open van 9.00 uur ’s morgens tot 23.00 uur ’s avonds. ‘Daar komen mensen soms alleen maar binnen met een plastic tasje met spulletjes, kindertjes aan de hand. Soms een kat onder hun jas’, vertelde Mei Lan Chung, die als projectdirecteur namens de gemeente Den Haag verantwoordelijk is, deze week tijdens een debat in de raad. ‘Het zijn best wel schrijnende dingen die we daar tegenkomen.’
De mensen die zich in de Broodfabriek melden, krijgen een ‘warm welkom’, zoals het heet. Er is acute medische zorg aanwezig, bijvoorbeeld van artsen en tandartsen. Die is vaak ook nodig, signaleert, Chung. ‘Er komen echt mensen waarvan het stomazakje is losgeraakt tijdens de vlucht, mensen die hun diabetes-medicijnen niet meer hebben.’ Ook psychische steun wordt geregeld. Verder worden in het aanmeldcentrum mensen ingeschreven.
En dan?
Vervolgens gaan ze meestal voor een dagen naar een hotel. ‘Daar kunnen ze even op adem komen, douchen, contact zoeken met familie’, aldus Chung. Als dat is gebeurd reizen de Oekraïners naar een ‘langdurige opvang’, vooralsnog voor zes tot negen maanden. Den Haag heeft daar nu plek voor 300 mensen. De verwachting is dat dit aantal binnenkort wordt uitgebreid naar 700 en rond eind mei naar duizend.
Het plaatsen van mensen in zo’n langdurige opvang is nog een klus: want de plek moet wel bij de vluchtelingen passen. Sommigen komen met hele families, anderen hebben huisdieren. Daar wordt rekening mee gehouden. ‘Niet elke plek is geschikt voor iedereen’, aldus Chung.
Omdat er zich op dit moment meer mensen melden in de Broodfabriek dan waarvoor plek is in de regio, gaan de meeste vluchtelingen naar andere plekken in Nederland. De mensen die hier wel blijven, worden zo goed mogelijk begeleid. Maar hierbij treedt ook langzaam een probleem op. Bij de organisaties die helpen is de rek eruit. Er zijn simpelweg niet genoeg mensen om de grote toestroom aan vluchtelingen aan te kunnen. Vandaar dat de gemeente ook hoopt dat bijvoorbeeld buurtbewoners straks willen meehelpen.
Een aantal gebouwen is op dit moment al ingericht als noodopvang voor Oekraïners: het voormalig verpleeghuis De Schildershoek, Stichting Noodopvang, hotel Room11 en een aantal woningen aan de Koolwitjelaan. Binnenkort wordt nog een aantal gebouwen opgeleverd, zoals het Koninklijk Conservatorium, het voormalig Klooster aan de Treublaan, een hotel aan de Keizerstraat, het Gulden Huis, een voormalige school aan het Hennegras en het Shell Hotel.
Maar er verblijven ook mensen bij particulieren toch?
Niet iedere vluchteling uit de Oekraïne meldt zich bij de gemeente. Een deel van de mensen heeft onderdak gevonden bij particulieren. De gemeente weet niet precies hoeveel dat er zijn. Maar tot nu toe zijn er daarvan zo’n 400 in beeld, die hebben zich ingeschreven. Takecarebnb regelt de opvang bij particulieren. Ook dat is nog een hele klus. Alle gezinnen die zich aanmelden, moeten bijvoorbeeld worden gescreend. Die gastgezinnen krijgen daar overigens geen vergoeding voor. De gemeente Den Haag beloont gastgezinnen wel met een Pluim van honderd euro.
Hoe zit het met de sociale voorzieningen?
Oekraïne is geen lid van de Europese Unie. Maar de inwoners zijn wel Europeanen. Dat betekent ook dat ze zonder visum naar Nederland kunnen reizen. De Europese Unie heeft besloten dat ze onder de ‘Richtlijn Tijdelijke Bescherming’ vallen. Op basis daarvan hebben ze recht op onderkomen, sociale bijstand, financiële steun, werk, medische zorg en onderwijs. Zo is in de praktijk ook een heel nieuwe groep mensen gecreëerd: gevluchte Oekraïners zijn geen asielzoekers, geen statushouders en geen EU-arbeidsmigranten. Chung: ‘Europa probeert zo ruimhartig mogelijk te zijn. Maar het is allemaal nieuw. Dat betekent ook dat wij maatwerk moeten leveren. Het is pionieren. Je ziet ook het Rijk daarmee puzzelen, want wij krijgen bijna iedere dag nieuwe handreikingen.’
De gemeente Den Haag wil de Oekraïners die hier naartoe zijn gekomen en graag aan de slag willen, helpen met het vinden van werk. Daarom was er op 22 maart een banenmarkt. Ook werkt de stad samen met een aantal uitzendbureaus. Daarbij probeert de gemeente te voorkomen dat ze, in de woorden van wethouder Kapteijns, bij ‘louche’ werkgevers werk vinden. Daarom worden bijvoorbeeld ook folders verspreid met informatie.
De kinderen mogen dus ook hier gewoon naar school?
Klopt. Die worden in het primair onderwijs voor het grootste deel opgevangen in ‘nieuwkomersgroepen’ – dat is speciaal onderwijs voor kinderen tussen de zes en achttien die nog maar kort in Nederland wonen, niet de Nederlandse nationaliteit hebben en de taal niet of onvoldoende beheersen. Ook krijgen Oekraïense kinderen soms les op wat kleinere schaal in gewone groepen. Vier scholen zijn inmiddels al aangewezen om uit te breiden met zo’n nieuwkomersgroep. Elk daarvan vangt achttien leerlingen op. Binnen twee weken komen daar nog vijf scholen voor primair onderwijs bij.
In het voortgezet onderwijs komen de leerlingen uit Oekraïne in internationale schakelklassen (ISK) terecht. De verwachting is dat binnen afzienbare tijd vele honderden leerlingen zo een plek kunnen vinden. Volgens wethouder Hilbert Bredemeijer (CDA) is er daarbij ook ‘positief nieuws in deze verschrikking’: veel mensen bieden zich aan om les te gaan geven, zoals gepensioneerde onderwijzers.
En als ze niet werken? Krijgen ze dan wel geld?
Volwassenen en kinderen krijgen 260 euro per maand per persoon. Dat heet ‘leefgeld’. Het bedrag is opgebouwd uit 205 euro voor voedsel en 55 euro voor kleding en andere persoonlijke spullen. Vluchtelingen die bij een gastgezin wonen, ontvangen naast het leefgeld een extra toelage per maand (voor volwassenen 215 euro en voor kinderen 55 euro). Zij kunnen dit geld ook gebruiken om bij te dragen aan de kosten van het gastgezin, maar dit is niet verplicht. De gemeente Den Haag wil dat geld liever niet contant uitbetalen. Daarom krijgen de vluchtelingen een speciale betaalpas.
Wat gebeurt er met de dieren die vluchtelingen soms meenemen?
Er zijn ook vluchtelingen die het niet over hun hart konden verkrijgen om hun huisdieren thuis te laten. De zorg daarvoor is ook geregeld. Ook die krijgen als dat nodig is vaccinaties. Dierenartsen gaan daarvoor – kosteloos – naar de hotels. Soms gaat er ook wel eens iets mis. Zo was er onlangs een vrouw met twee katten, die door de vlucht enorm gestrest waren. De hebben een hele hotelkamer kapot gekrabd en onder gepiest. Chung: ‘En die rekening komt wel naar de gemeente. Dat hoort er ook bij.’
Even toch ook maar over de kosten. Wie betaalt dat allemaal?
De eerste fase van de opvang wordt volledig door het Rijk betaald. Daarna – waarschijnlijk in april of mei – krijgen de gemeente honderd euro per dag per vluchteling. Daar moet dan wel alles van worden betaald. Dat moet in principe voldoende zijn, denkt de gemeente Den Haag.
Is er in de Haagse politiek steun voor deze aanpak?
Vrijwel van alle partijen. Behalve van Forum voor Democratie. Deze nieuwe partij in de Haagse raad wil dat de gemeente gaat onderzoeken of vluchtelingen niet in andere landen als Polen en Hongarije kunnen worden opgevangen, desnoods tegen betaling. Maar daar is verder geen steun voor. Wethouder Arjen Kapteijns: ‘Wij zijn als stad geschokt door de afschuwelijke oorlog in Oekraïne. Een oorlog die ons allemaal raakt. De verschrikkelijke beelden van de bombardementen en de burger slachtoffers staan op ons netvlies gebrand. Ons hart gaat uit naar de mensen daar en de mensen die huis en haard hebben moeten verlaten. Het is hartverwarmend hoe burgers, organisaties en bedrijven klaar staan. Ook wij als stad staan klaar als het nodig is.’
Het lijkt de 25 veiligheidsregio’s te lukken om binnen twee weken 25.000 bedden voor vluchtelingen uit Oekraïne te plaatsen. In veel dorpen en steden zijn inmiddels gymzalen, kantoorpanden, hotels en pensions ingericht voor de ontheemden.
Een paar vragen en antwoorden over de opvang van Oekraïners in Nederland.
1. Hoeveel vluchtelingen zijn er uit Oekraïne al in Nederland aangekomen?
Een precies aantal is niet bekend, omdat Oekraïners zich niet hoeven te melden in Nederland. Zij mogen normaal gezien hier tijdelijk vrij verblijven. Er zijn wel gegevens beschikbaar over het aantal Oekraïners dat nu door gemeenten wordt opgevangen. Dat waren er op 18 maart 8500. Er is geen zicht op het aantal Oekraïners dat bij familie of bij particulieren verblijft. Op termijn komt daar meer zicht op, omdat ze zich kunnen laten inschrijven bij de gemeente waar ze verblijven, mits ze over geldige Oekraïense documenten beschikken.
2. Hoeveel vluchtelingen kunnen we verwachten?
Daar is nog geen zinnig woord over te zeggen, maar de aantallen kunnen flink oplopen. De Verenigde Naties schatten dat uiteindelijk 5 miljoen Oekraïners kunnen vluchten. De meesten zullen naar verwachting naar Polen gaan. Op 3 maart waren er volgens de internationale vluchtelingen organisatie UNHCR 1,2 miljoen Oekraïners op de vlucht; op 18 maart is dat aantal opgelopen tot 3,2 miljoen. Bijna 2 miljoen vluchtelingen zitten nu in Polen.
3. Waar kunnen vluchtelingen uit Oekraïne nu terecht in Nederland?
Oekraïners krijgen het advies zich te melden bij de gemeente waar ze verblijven. Als de marechaussee mensen aantreft bij de grens, worden ze doorverwezen naar beschikbare opvangplekken. Mensen die met de trein of bus naar Nederland komen, worden door medewerkers van het Rode Kruis op stations doorverwezen naar opvanglocaties. Dat kan bijvoorbeeld zijn in de RAI in Amsterdam of de Jaarbeurs in Utrecht. Vandaaruit gaan ze dan naar beschikbare kleinere opvanglocaties in gemeenten
4. Hoelang mogen Oekraïners in Nederland blijven?
Dankzij een Europese tijdelijke beschermingsrichtlijn mogen Oekraïners hier nu langer blijven. De regeling die werd afgesproken na de oorlog in Joegoslavië biedt de mogelijkheid om drie jaar lang een beschermde status te krijgen.
5. Krijgen Oekraïense vluchtelingen die naar Nederland komen behalve een bed meer hulp?
Het is de bedoeling dat zij ook huisvesting, zorg en leefgeld krijgen. Dat is onderdeel van de speciale tijdelijke beschermingsregeling waar zij onder vallen. Oekraïense vluchtelingen die in de noodopvang verblijven krijgen 60 euro leefgeld per persoon per week. Dat is evenveel als Nederlandse daklozen kunnen ontvangen door de ontheemdenregeling. Oekraïners die bij een gastgezin verblijven krijgen iets meer; 135 euro per week. Dat bedrag loopt af bij meerdere inwonenden in hetzelfde gezin.
Vanaf 1 april mogen Oekraïners ook zonder werkvergunning in Nederland werken.
Nederland maakt opvangplekken klaar voor minstens 50.000 Oekraïense vluchtelingen: ruim twee keer zoveel als het aantal inwoners van Nederland met een Oekraïense herkomst voor de invasie van Rusland. Die gemeenschap bevindt zich vooral rond grote steden.
21 duizend mensen met Oekraïense herkomst in Nederland, relatief vaak in grote steden
Nederland verwacht minstens 50.000 Oekraïners die op de vlucht zijn voor de oorlog. Hoeveel het er precies worden, weet niemand, net zo min als het antwoord op de vraag hoe lang ze moeten blijven. Voor de oorlog woonden ongeveer 21 duizend personen met een Oekraïense achtergrond in Nederland, blijkt uit cijfers van het CBS. Zij vormen een groot deel van de inwoners van Nederland met een herkomst in een voormalig Sovjet-land.
Als vluchtelingen opvang zoeken bij mensen met een Oekraïense herkomst, is de kans groot dat ze in de buurt van een grote stad uitkomen: daar is de Oekraïense gemeenschap in Nederland het grootst rond grote steden. Dit geldt met name voor de regio rond Amsterdam en Den Haag, maar ook voor studentensteden als Eindhoven, Groningen, Maastricht en Enschede.
Oekraïense migranten blijven langer in Nederland wonen dan de gemiddelde migrant uit een voormalig Sovjet-land. Inwoners met een Oekraïense herkomst zijn ook vaker in Nederland geboren dan personen met een achtergrond in de Baltische staten, Belarus of Centraal-Azië.
Inwoners uit voormalige Sovjet-Unie vaak pas kort in Nederland
De meeste inwoners van Nederland die zijn geboren in een voormalig Sovjet-land, wonen hier 15 jaar of korter. En van de Oekraïners die naar Nederland migreren, is ongeveer tweederde vrouw.
De immigratie uit de voormalige Sovjet-Unie is vanaf 2006 bijna jaarlijks toegenomen. Dat geldt ook voor Oekraïne, maar het meest voor de Baltische staten, door het lidmaatschap van de Europese Unie in 2004. Door het conflict in Tsjetsjenië kwam ook rond de eeuwwisseling een grote groep immigranten naar Nederland. Voor de val van de Sovjet-Unie, in 1991, was dat nauwelijks het geval.
In 2019 kwamen 910 vrouwen en 530 mannen naar Nederland. Vrouwen komen vaak voor gezinshereniging, om te trouwen of om te studeren. Mannen komen vaker voor werk.
MIDDELBURG – In Zeeland is twee derde van de ruim negenhonderd voor Oekraïense vluchtelingen beschikbare bedden in gebruik. Dat is te zien op een speciale website Opvang in Zeeland.
De website is een initiatief van de dertien Zeeuwse gemeenten. Het online ‘dashboard’ geeft per gemeente aan hoeveel Oekraïners gebruikmaken van de opvang die gemeenten hebben geregeld. Het geeft nog geen inzicht in het aantal oorlogsvluchtelingen die onderdak hebben gevonden bij particulieren.
De website is sinds vandaag online. De gemeenten willen met het dashboard inzicht geven in de aantallen vluchtelingen die in de provincie en in de eigen gemeente worden opgevangen. Ze geven via het dashboard ook aan hoeveel bedden over vier weken beschikbaar zijn. De cijfers worden elke dag ververst.
Met 1 bed per 423 inwoners zit Zeeland boven het landelijk gemiddelde van 1 per 514 inwoners. De bezettingsgraad in Zeeland komt nagenoeg overeen met het landelijke beeld.
Momenteel valt op dat Tholen – qua inwonertal niet de grootste gemeente in Zeeland – de meeste bedden heeft weten te regelen, namelijk 185. Daarvan zijn er 117 in gebruik. Middelburg vangt een flink deel op van de 1210 (niet-Oekraïense) asielzoekers die zich in Zeeland bevinden. Het aantal bedden dat de gemeente Middelburg voor Oekraïners heeft, is daarentegen beperkt: 16 waarvan er 12 in gebruik zijn. Over vier weken verwacht de gemeente Middelburg 20 bedden te hebben voor Oekraïense vluchtelingen.
Tientallen bedden erbij
Alleen in Schouwen-Duiveland (8 bedden), Noord-Beveland (25 bedden) en Veere (25 bedden) zijn alle plaatsen bezet.
De verwachting is dat over vier weken in Zeeland 1084 bedden beschikbaar zijn. De groei komt onder meer door het openen van een opvang op Schouwen-Duiveland, waardoor er 100 plaatsen bij komen. Ook Borsele, Sluis, Hulst en Kapelle verwachten over vier weken tientallen bedden extra te hebben klaarstaan voor de opvang van Oekraïners.
In de gemeenten Vlissingen en Terneuzen vervallen, zoals het er nu naar uitziet, de komende vier weken een aantal opvangplekken.
Het dashboard toont alleen de gemeentelijke opvang. Maar het idee is om in de toekomst meer gegevens te tonen, zoals de aantallen Oekraïense vluchtelingen die zich bij gemeenten hebben ingeschreven. Dan komen ook de vluchtelingen die bij particulieren wonen, in beeld.
De cijfers per gemeente: Borsele: 42 bedden / 22 in gebruik, Goes: 157 /100, Hulst 45 / 39, Kapelle 35 /27, Middelburg 16 / 12, Noord-Beveland 25 / 25, Reimerswaal 122 / 86, Schouwen-Duiveland 8 / 8, Sluis 72 / 53, Terneuzen 94 / 56, Tholen 185 / 117, Veere 25 / 25, Vlissingen 90 / 50. Voor Zeeland totaal: 916 bedden waarvan er 620 bezet zijn.
In de regio Rotterdam-Rijnmond zijn in totaal 3.400 opvangplekken, waarvan Rotterdam het grootste deel voor haar rekening neemt.
Melden voor opvang
Vluchtelingen uit Oekraïne die opvang zoeken in Rotterdam: alle bedden in de gemeentelijke opvanglocaties in de regio Rotterdam-Rijnmond zijn op dit moment bezet. Als u zich meldt bij de noodopvanglocatie Max Euwelaan 1, Rotterdam, zoeken we voor u een opvangplek elders in Nederland.
Ontmoetingsplek ‘Oekraïens Huis’
De gemeente Rotterdam heeft een ontmoetingsplek gecreëerd voor Oekraïense vluchtelingen in Rotterdam. Hier kunnen vluchtelingen samenkomen in een huiselijke omgeving. Ook is er een Vraagwijzer waar Oekraïners in Rotterdam terecht kunnen met vragen over bijvoorbeeld financiën, zorg en scholing.
Oekraïens Huis Pleinweg 196 a Open: op werkdagen van 10.00 tot 18.00 uur. In het weekend van 13.30 tot 16.30 uur. De Vraagwijzer is open op werkdagen van 10.00 tot 17.00 uur.
Opvang Oekraïense vluchtelingen in Rotterdam Rijnmond
EINDE BERICHT
HET PAROOL
OPVANG VAN OEKRAINERS: ”JE KUNT MENSEN GEEN MAANDEN
Iedere dag melden zich nieuwe Oekraïense vluchtelingen in Nederland. Ze stappen uit de trein op Amsterdam CS, worden opgehaald door familie of stappen bij de Poolse grens op goed geluk in een busje met vrijwilligers. Maar hoeveel zijn er nu eigenlijk in Nederland? Hebben we genoeg bedden? En blijven ze?
1) Hoeveel Oekraïense vluchtelingen zijn er nu in Nederland?
Dat weet niemand precies. Wat we wel weten: in alle door de gemeenten en Veiligheidsregio’s beheerde opvangplekken (gymzalen, omgebouwde kantoorpanden, hotels) verbleven gisterochtend 13.000 Oekraïense vluchtelingen. Elke dag komen er een paar honderd bij. Het totale aantal Oekraïense vluchtelingen in Nederland ligt echter hoger. Want alle Oekraïners die hier onderdak hebben gevonden bij familie en particulieren worden niet meegeteld in het officiële cijfer. “Dat weten we pas als ze zich geregistreerd hebben bij de gemeente waarin ze worden opgevangen,” stelt een woordvoerder.
2) Hoe ziet de groep eruit?
Ook is er nog geen overzicht van de samenstelling van de groep Oekraïners die naar Nederland is gevlucht. Wie kijkt naar de foto’s van aankomende bussen, ziet vooral vrouwen, ouderen en kinderen. Dat ligt voor de hand omdat veel mannen (verplicht) achterblijven om weerstand te bieden aan de Russen. Marlou Schrover, hoogleraar aan de universiteit van Leiden en gespecialiseerd in migratiegeschiedenis, waarschuwt voor te snelle conclusies. Foto’s van kinderen zijn nu eenmaal aangrijpender. “Dat bijvoorbeeld 80 procent van de groep uit vrouwen bestaat, lijkt me onwaarschijnlijk. Toen in de jaren negentig veel Joegoslaven naar Nederland vluchten, dachten we ook dat het veel vrouwen waren. Uiteindelijk bleek de verhouding fifty-fifty.”
3) Hebben we genoeg opvang?
Nog wel. Alle veiligheidsregio’s samen hebben 24.500 (stand van gisterochtend) bedden beschikbaar. Daarvan waren er maandag 13.000 bezet. Er moeten via die veiligheidsregio’s minimaal 50.000 bedden beschikbaar komen, maar Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad, zei maandag dat het vinden van goede locaties steeds moeizamer gaat. “Je kunt mensen ook geen maanden in een sporthal opvangen, we hebben gebouwen nodig.”
Via Takecarebnb hebben zich 30.000 particulieren aangeboden die Oekraïners in huis willen nemen, volgens de organisatie kunnen vanaf volgende week zo’n 1250 Oekraïense vluchtelingen per dag op die manier geholpen worden.
Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en migratie) stelt dat Nederland zich moet voorbereiden op een situatie waarin er meer dan 100.000 Oekraïners worden opgevangen. Hij spreekt van ‘gezamenlijke opvanglocaties met enkele duizenden bewoners’.
4) Wat is het perspectief voor Oekraïners in Nederland?
Gevluchte Oekraïners worden niet als asielzoekers gezien, maar vallen in de EU onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Daardoor mogen ze een jaar blijven en hebben ze recht op opvang en ondersteuning. Nog een groot verschil met de asielregels: de Oekraïners mogen meteen werken. Dat verloopt overigens nog niet soepel: om te werken heb je een burgerservicenummer (bsn) nodig, dat kun je alleen krijgen als je staat ingeschreven bij de gemeente, maar daar is dus nog niet iedere gemeente mee begonnen.
5) Hoe gaat het nu verder?
“Veel mensen denken: over een paar maanden gaan we weer terug. Maar dat dachten de gevluchte Joegoslaven in de jaren negentig ook. Uiteindelijk is driekwart van hen in Nederland gebleven,” zegt Schrover. “Hoe langer een oorlog duurt, hoe kleiner de kans op terugkeer.”
Dat heeft niet alleen met de situatie in het land te maken, maar ook met die in Nederland. “Ouders denken: mijn kind zit nu hier al weer een tijd op school, moet ik hem of haar nu weer losrukken en in Oekraïne opnieuw laten beginnen?” Ook het hebben van een baan in Nederland kan meespelen bij het besluit te blijven.
6) En ten slotte: zijn er nog knuffels en winterjassen nodig?
Het leek de afgelopen weken of elke eigenaar van een bestelbusje een hartverwarmende, lokale inzamelingsactie hield en volgeladen met eten, kleding en knuffels naar de Pools-Oekraïense grens reed. Maar ook de behoefte aan pluchen beren is eindig.
Ook op goed geluk naar een opvanglocatie in Nederland rijden met een stapel kleding is geen goed idee. “Er is al heel veel ingezameld, dat is nu voldoende. De meeste Oekraïners die vluchtten, hadden al een winterjas aan en de kinderen een knuffel mee,” zegt een woordvoerder van VluchtelingenWerk. Het Rode Kruis neemt alleen financiële donaties aan. “Bij het verwerken van spullen komt heel veel kijken. We willen onze tijd en het geld juist besteden aan het zo snel mogelijk helpen van mensen in nood.” Ook de Stichting Oekraïners in Nederland, dat 30 inzamelpunten in Nederland heeft, vraagt uitdrukkelijk niet om kleding, maar om lang houdbaar voedsel en babyvoeding.
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima gaan een groepje Oekraïense vluchtelingen opvangen. Dat meldt de Rijksvoorlichtingsdienst na berichtgeving van RTL Nieuws. Het gaat om opvang in vertrekken op kasteel Het Oude Loo in Apeldoorn, dat behoort tot het koninklijk domein.
Niet in eigen huis dus, maar vertrekken waarover de koning vrijelijk kan beschikken. Kasteel Het Oude Loo is een jachtslot uit de 15de eeuw, niet ver van Paleis Het Loo. Volgens de Rijksvoorlichtingsdienst zullen naar verwachting zes tot acht gezinnen, dus zo’n 20 tot 30 mensen, er gebruik van kunnen maken.
“Dit is vrij uniek”, zegt politiek commentator Frits Wester. “Je moet dit vooral zien als een manier om hun empathie te tonen aan de Oekraïense bevolking. Ze geven daarmee ook een afkeurend signaal af richting Poetin vanwege zijn gewelddadige inval in Oekraïne.”
Belgisch koningspaar
Vorige week werd bekend dat koning Filip en koningin Mathilde van België Oekraïense vluchtelingen gaan opvangen. Drie gezinnen zullen worden ondergebracht in appartementen van de Koninklijke Schenking, de organisatie die staatseigendom ter beschikking stelt aan de Belgische koninklijke familie.
Tijdens zijn wekelijkse persconferentie – afgelopen vrijdag – kreeg premier Rutte nog de vraag of hij of het koningspaar van plan zijn om vluchtelingen in huis te nemen:
Veel Nederlandse gezinnen
Ook veel Nederlanders vangen Oekraïense vluchtelingen op. Tot nu toe bieden ruim 1.700 geregistreerde gastgezinnen een thuis aan vluchtelingen uit Oekraïne.
Afgelopen vrijdag werd bekend dat Oekraïense vluchtelingen die in een Nederlands gastgezin belanden, van het kabinet 135 euro leefgeld per week krijgen. Oekraïners die in de gemeentelijke opvang zitten, kunnen 60 euro per week krijgen.
”De Richtlijn tijdelijke bescherming (2001/55), die tot stand kwam na de burgeroorlogen in het voormalig Joegoslavië, regelt dat de lidstaten aan ontheemden een tijdelijke verblijfsvergunning verlenen en dat zij de komst van ontheemden naar hun grondgebied, indien nodig, faciliteren door de vereiste visa te verlenen. In die periode mogen de betrokkenen werken en onderwijs genieten. Er moet een fatsoenlijk onderkomen worden verzorgd, de nodige hulp moet worden gegeven inzake sociale bijstand, levensonderhoud en medische zorg”
Er is al sinds 2001 een EU richtlijn die voorziet in speciale maatregelen in geval van “massale toestroom van ontheemden”. De richtlijn is bedoeld om buitengewone voorzieningen te treffen die onmiddellijk en tijdelijk bescherming bieden. De huidige toestroom van vluchtelingen naar Europa zou binnen de richtlijn kunnen vallen. Waarom wordt die niet gebruikt?
De Richtlijn tijdelijke bescherming (2001/55), die tot stand kwam na de burgeroorlogen in het voormalig Joegoslavië, regelt dat de lidstaten aan ontheemden een tijdelijke verblijfsvergunning verlenen en dat zij de komst van ontheemden naar hun grondgebied, indien nodig, faciliteren door de vereiste visa te verlenen. In die periode mogen de betrokkenen werken en onderwijs genieten. Er moet een fatsoenlijk onderkomen worden verzorgd, de nodige hulp moet worden gegeven inzake sociale bijstand, levensonderhoud en medische zorg. Er is ook voorzien in een recht op gezinshereniging. Zie over tijdelijkheid van asiel ook ons blog Hoe tijdelijk is een asielstatus?
Hoe werkt de richtlijn? Uitgangspunt van de richtlijn is het creëren van minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming en het bevorderen van een evenwicht tussen de inspanningen van de lidstaten voor de opvang en het dragen van de consequenties van de opvang van ontheemden. Dit mechanisme treedt pas in werking als de Raad (de gezamenlijke ministers van de lidstaten) een besluit heeft genomen. De ministers moeten met gekwalificeerde (=twee derde) meerderheid vaststellen dat er sprake is van “massale toestroom van ontheemden”. Een voorstel daartoe moet worden ingediend door de Europese Commissie. Daarbij moet worden gespecificeerd welke specifieke groepen het betreft, om welke aantallen het ongeveer gaat en met ingang van welke datum de regeling van kracht zal zijn. Als het besluit is vastgesteld, hebben alle ontheemden in de lidstaten voor welke de richtlijn geldt een recht op tijdelijke bescherming. De richtlijn geldt niet voor Ierland en Denemarken. Als de regeling is vastgesteld geldt zij in beginsel voor één jaar en kan daarna nog maximaal twee keer met een half jaar worden verlengd. Indien er na die twee jaar nog steeds aanleiding is om tijdelijke bescherming te blijven verlenen, dan kan de Raad op voorstel van de Commissie besluiten om de tijdelijke bescherming met maximaal nog een jaar te verlengen.
Waarom wordt de richtlijn nu niet gebruikt? In het Europese Parlement is de vraag gesteld waarom deze richtlijn nog niet in gebruik is gesteld voor de vele Syriërs die in Europa om bescherming vragen. Eurocommissaris Avromopoulos heeft in januari 2015 geantwoord dat een voorstel om de richtlijn te activeren in de huidige omstandigheden niet gerechtvaardigd is. Het zou niet gaan om een massale toestroom in de zin van de richtlijn (100.000 asielaanvragen in de periode januari-oktober 2014) en bovendien waren de lidstaten prima in staat om deze asielaanvragen te behandelen. Nu de aantallen iedere dag toenemen en de asielautoriteiten in lidstaten grote moeite hebben om de vele asielaanvragen binnen een redelijke termijn te behandelen, is onduidelijk of de Europese Commissie deze mening nog steeds is toegedaan. Desalniettemin is het zeer de vraag, gezien de grote moeilijkheden die de Europese lidstaten in september 2015 ondervonden bij het bereiken van overeenstemming over de verdeling van 120.000 asielzoekers en de topontmoeting die nodig bleek, of een voorstel van de Commissie tot activering van het relatief ruimhartige systeem van de Richtlijn op veel steun had kunnen rekenen. Zo staat de in de richtlijn voorziene facilitering van visa voor de overkomst van ontheemden in sterk contrast met de hekken die aan de Oostgrens van Europa zijn opgericht om ontheemden tegen te houden. Ook de interne tegenstellingen over vluchtelingenopvang binnen lidstaten dragen niet bij tot een grote bereidheid om zich aan een voorstel tot activering van deze Richtlijn te binden. Volgens Commissaris Avramopoulos is het nodig de Richtlijn te evalueren en te bezien of herziening nodig is om er een “meer praktisch en flexibel” instrument van te maken.
De Europese Commissie heeft naar aanleiding van de recente ervaringen echter een andere koers gekozen en een ontwerpverordening ingediend voor een “crisis relocatie mechanisme” , dat voorziet in de vaststelling van aantallen asielzoekers die in bepaalde omstandigheden door de lidstaten moeten worden opgenomen. Hoe gevoelig deze verdeling ligt kan onder meer blijken uit de gecompliceerde formule die zal worden gehanteerd om het aandeel per lidstaat te berekenen.
Kan er een nationale ontheemdenstatus worden ingevoerd? Op zich is het mogelijk dat afzonderlijke lidstaten behalve internationale vormen van bescherming ook nationale vormen van bescherming hanteren, zoals bijvoorbeeld een nationale ontheemdenstatus. Het is echter zeer de vraag of het juridisch geoorloofd is om Syriërs die voldoen aan de definitie van een vluchteling dan wel een subsidiair beschermde een nationale ontheemdenstatus te verlenen met beduidend minder rechten. In 1992 kende Nederland nog wel zo’n ontheemdenstatus in verband met de toestroom van ontheemden uit het voormalige Joegoslavië: de Tijdelijke Regeling Opvang Ontheemden (TROO). Het ging ook toen om grote aantallen.
EINDE ARTIKEL VERBLIJFBLOG
[72]
”De Richtlijn tijdelijke bescherming (2001/55), die tot stand kwam na de burgeroorlogen in het voormalig Joegoslavië, regelt dat de lidstaten aan ontheemden een tijdelijke verblijfsvergunning verlenen en dat zij de komst van ontheemden naar hun grondgebied, indien nodig, faciliteren door de vereiste visa te verlenen. In die periode mogen de betrokkenen werken en onderwijs genieten. Er moet een fatsoenlijk onderkomen worden verzorgd, de nodige hulp moet worden gegeven inzake sociale bijstand, levensonderhoud en medische zorg. Er is ook voorzien in een recht op gezinshereniging.”
Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen tijdelijk bescherming krijgen in Nederland door de Richtlijn Tijdelijke Bescherming van de Europese Unie. Lees wanneer u onder deze richtlijn valt. En wat u moet doen als u onder de richtlijn valt.
De Richtlijn Tijdelijke Bescherming (2001/55 EG) geeft in Nederland recht op opvang en medische zorg. En onderwijs voor minderjarige kinderen. Het geeft ook de mogelijkheid om te werken. Als u onder de richtlijn valt, mag u tot 4 maart 2023 in Nederland blijven. U valt onder de richtlijn in Nederland als een van de volgende situaties voor u geldt.
U HEBT DE OEKRAIENSE NATIONALITEIT
U bent na 26 november 2021 uit Oekraïne gereisd.
U bent voor 27 november 2021 uit Oekraïne gereisd. En u was toen voor langere tijd in Nederland, omdat u een verblijfsvergunning had of asiel had aangevraagd. U kunt bewijzen dat u voor 27 november 2021 in Nederland was en niet in een ander EU-land.
U HEBT NIET DE OEKRAIENSE NATIONALITEIT
U was op 23 februari 2022 een door Oekraïne erkende vluchteling.
U had op 23 februari 2022 een geldige Oekraïense verblijfsvergunning.
U WOONDE IN OEKRAINE ALS GEZINSLID VAN IEMAND, DIE ONDER DE RICHTLIJN VALT
U bent een partner (getrouwd of ongetrouwd) en u hebt een duurzame relatie.
U bent een kind jonger dan 18 en u bent niet getrouwd.
U bent een familielid en u woonde samen met het gezin. U bent (grotendeels) afhankelijk van dit gezin.
…….. UW RECHTEN
Uw rechten
Geldigheid bewijs van verblijf
De sticker of het pasje is 1 jaar geldig, van 4 maart 2022 tot 4 maart 2023. Uw sticker of pasje is alleen geldig in Nederland. Vraagt u bescherming aan in een ander EU-land? Dan stopt uw bescherming in Nederland.
Reizen als Oekraïner
Hebt u de Oekraïense nationaliteit? Dan mag u binnen de Europese Unie reizen. Ook mag u op en neer naar Oekraïne reizen. U hebt dan een geldig biometrisch paspoort nodig met een bewijs van verblijf. Dit bewijs kunt u nu nog niet ophalen. Krijgt u een pasje als bewijs van verblijf? U kunt hiermee niet reizen, dit pasje is geen reisdocument.
Reizen naar EU-landen kan ook als u nog in uw vrije termijn zit. U mag dan maximaal 90 dagen binnen een periode van 180 dagen in de Europese Unie zijn. U kunt dan bijvoorbeeld in een ander EU-land bescherming zoeken. Is uw vrije termijn afgelopen en hebt u nog geen bewijs van verblijf? Dan reist u op eigen risico. De IND geeft u geen visum om terug te reizen naar Nederland (terugkeervisum, TKV). U kunt geen afspraak maken voor een TKV bij het loket van de IND. Buiten de EU reizen is ook op eigen risico. Hiervoor krijgt u ook geen TKV. Ook niet als u straks een bewijs van verblijf hebt.
Reizen als niet-Oekraïner
Hebt u niet de Oekraïense nationaliteit? Dan is reizen binnen en buiten de EU op eigen risico. De IND geeft u geen terugkeervisum. U kunt geen afspraak maken voor een TKV bij het loket van de IND. Ook niet als u straks een bewijs van verblijf hebt.
Werken in Nederland
Iedereen die valt onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming mag in Nederland werken zonder een tewerkstellingsvergunning (twv). Dit betekent dat een werkgever geen werkvergunning voor u hoeft aan te vragen. Hierdoor kunt u makkelijker een baan zoeken, als u dat wilt. De vrijstelling van de twv geldt voor al het werk in loondienst. U hebt hiervoor een arbeidscontract met een werkgever nodig. U moet ook voldoen aan de volgende voorwaarden:
U staat ingeschreven in de BRP.
U hebt een bewijs van verblijf nodig waarmee u laat zien dat u in Nederland mag zijn. U krijgt een sticker of pasje als bewijs. U kunt dit bewijs nu nog niet ophalen bij de IND. Tot 1 september 2022 is een bewijs van verblijf daarom niet verplicht. U kunt tot die dag op de volgende manier laten zien dat u in Nederland mag zijn:
Bent u Oekraïens? Een bewijs van uw nationaliteit is voldoende. Bijvoorbeeld een paspoort of een bewijs van de Oekraïense ambassade.
Bent u niet Oekraïens? Dan hebt u een Oekraïense verblijfsvergunning of erkenning als vluchteling nodig die geldig was op 23 februari 2022.
Deze voorwaarden gelden ook als u vrijwilligerswerk wilt doen of stage wilt lopen. Werken als zelfstandig ondernemer mag (nog) niet.
Tijdelijke bescherming aan mensen uit Oekraïne die zich in de Europese Unie bevinden of naar de EU reizen, daarmee is de Raad van de Europese Unie akkoord gegaan. Dit naar aanleiding van het voorstel van de Europese Commissie voor een implementatiebesluit naar aanleiding van de situatie in Oekraïne.
De Commissie is van mening dat de waarschijnlijke grote toestroom van mensen uit Oekraïne een impact heeft op de gehele EU, niet alleen op de lidstaten die aan Oekraïne grenzen. Een snelle en gezamenlijke reactie vanuit de lidstaten is daarom volgens de Commissie noodzakelijk om te zorgen voor een effectieve reactie op de toestroom van mensen en om dezelfde standaarden en rechten aan mensen uit Oekraïne te kunnen garanderen in alle EU-lidstaten. Daarom stelde de Commissie voor om de Richtlijn Tijdelijke Bescherming te activeren. Het voorstel maakt onderdeel uit van het EU-maatregelenpakket, waaronder sancties, als reactie op de situatie in Oekraïne.
De Commissie past hierbij artikel 5 van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (Richtlijn 2001/55/EC) toe. Deze Richtlijn stelt minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming in het geval van massale toestroom van mensen van buiten de EU. Op basis van artikel 5 van de Richtlijn kan de Commissie een voorstel doen om bepaalde groepen personen tijdelijke bescherming te bieden. De Raad beslist dan of sprake is van een massale stroom van ontheemden. Het besluit van de Raad heeft tot gevolg dat de ontheemden waarop de beslissing betrekking heeft in alle lidstaten tijdelijke bescherming moeten krijgen.
Mensen met de Oekraïense nationaliteit die vanaf 24 februari 2022 zijn ontheemd;
Mensen met een nationaliteit van een ander land dan een lidstaat van de EU of mensen zonder nationaliteit, die legaal in Oekraïne verbleven en die vanaf 24 februari 2022 zijn ontheemd komen onder voorwaarden in aanmerking voor bescherming;
Onder voorwaarden: familieleden van de twee voorgaande categorieën mensen. Het gaat hierbij om familieleden die ten tijde van de massale toestroom van mensen uit Oekraïne onderdeel uitmaakten van het gezin, ongeacht of zij veilig naar hun land van herkomst kunnen terugkeren. Lidstaten bepalen op grond van de Richtlijn wie onder deze categorie mensen vallen. Daarbij gaat het met name om partners, minderjarige ongehuwde (stief)kinderen en andere afhankelijke familieleden.
Iedereen die onder bovenstaande categorieën personen valt en voldoet aan de voorwaarden van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming, behoort de status van tijdelijk beschermde te krijgen. De lidstaten dienen ervoor te zorgen dat tijdelijk beschermden de benodigde verblijfsdocumenten krijgen voor de volledige duur van hun verblijf. Zie de paragrafen hierna voor verdere rechten die beschermden genieten.
Personen die onder de Richtlijn vallen kunnen voor een periode van één jaar tijdelijke bescherming krijgen. Deze periode kan tweemaal verlengd worden met zes maanden. De Commissie kan op elk moment, na monitoring van de situatie, aan de Raad voorstellen om de tijdelijke bescherming van de hierboven genoemde personen te beëindigen of de periode met nog één jaar verlengen.
ASSOCIATIEVERDRAG: 90 DAGEN VRIJ VERBLIJF
Mensen met de Oekraïense nationaliteit en die in het bezit zijn van een biometrisch paspoort (een paspoort met een ingebouwde chip die informatie bevat om de identiteit van een persoon te verifiëren) kunnen overigens momenteel al op grond van het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de EU zonder visumverplichting de EU (en daarmee dus ook Nederland) inreizen. Dit volgt uit Verordening 2018/1806, die bepaalt welk inwoners van landen buiten de EU visumvrij de EU kunnen inreizen. Hiermee kunnen zij voor een periode van 90 dagen in de EU verblijven.
De Commissie verwacht dat tussen de 2,5 en 6,5 miljoen mensen als gevolg van het conflict met Rusland ontneemt zullen raken. Van deze personen zal naar verwachting tussen de 1,2 miljoen en 3,2 miljoen een aanvraag voor internationale bescherming doen. Dit betekent met andere woorden dat zij asiel zullen gaan aanvragen.
WELKE RECHTEN VLOEIEN VOORT UIT DE RICHTLIJN TIJDELIJKE BESCHERMING?
De Richtlijn bepaalt onder meer dat personen die tijdelijke bescherming genieten in staat moeten worden gesteld om:
In loondienst of als zelfstandige te werken;
Toegang te krijgen tot volwassenenonderwijs, beroepsopleiding en werkervaring;
Fatsoenlijk onderkomen te krijgen of middelen om huisvesting te vinden;
Sociale bijstand, financiële ondersteuning en medische zorg in het geval van onvoldoende eigen middelen te krijgen;
Jongeren jonger dan 18 jaar moeten toegang krijgen tot tenminste openbaar onderwijs.
Lidstaten dienen er zorg voor te dragen dat tijdelijk beschermden deze rechten effectief kunnen uitoefenen.
OVEREENSTEMMING MET BESTAANDE EUROPEES BELEID
Dit besluit komt op bepaalde onderdelen overeen met het Pact inzake migratie en asiel van september 2020 en de daarin ingediende wetsvoorstellen. De Commissie heeft destijds voorgesteld om de Richtlijn in te trekken en deze te vervangen door een verordening, waarbij het nog steeds gebruik kan maken van de optie om tijdelijke bescherming te verlenen aan ontheemden. Omdat er momenteel nog onderhandeld wordt over de voorgestelde verordening en deze niet op korte termijn zal worden aangenomen, is de Richtlijn Tijdelijke Bescherming nog steeds het aangewezen instrument om maatregelen te nemen om Oekraïners te beschermen.
DECENTRALE RELEVANTIE
Nederland zal mensen uit Oekraïne tijdelijke bescherming gaan aanbieden op basis van het besluit van de Raad. Decentrale overheden zullen vermoedelijk gevraagd worden om te ondersteunen bij de uitvoering van het besluit, aangezien sommige hierboven genoemde rechten in Nederland binnen de verantwoordelijkheid van decentrale overheden vallen. In Nederland worden aanvragen van mensen die (tijdelijk) willen verblijven in Nederland beoordeeld door de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Het is voor ons nog niet duidelijk of tijdelijk beschermden een aanvraag moeten indienen en of dit dan via de IND zal verlopen.
Op de website van de IND staat actuele informatie over de gevolgen voor verblijf en aanvragen voor mensen die uit Oekraïne komen. Wij houden u uiteraard op de hoogte als er nieuwe ontwikkelingen zijn.
Voor meer vragen over de Richtlijn of Europees migratierecht kunt u terecht in onze helpdesk. We zijn momenteel bezig een Q&A voor te bereiden.
DOOR
Sahar Orwa en Demi Hoefnagels, Kenniscentrum Europa decentraal
Er is al sinds 2001 een EU richtlijn die voorziet in speciale maatregelen in geval van “massale toestroom van ontheemden”. De richtlijn is bedoeld om buitengewone voorzieningen te treffen die onmiddellijk en tijdelijk bescherming bieden. De huidige toestroom van vluchtelingen naar Europa zou binnen de richtlijn kunnen vallen. Waarom wordt die niet gebruikt?
De Richtlijn tijdelijke bescherming (2001/55), die tot stand kwam na de burgeroorlogen in het voormalig Joegoslavië, regelt dat de lidstaten aan ontheemden een tijdelijke verblijfsvergunning verlenen en dat zij de komst van ontheemden naar hun grondgebied, indien nodig, faciliteren door de vereiste visa te verlenen. In die periode mogen de betrokkenen werken en onderwijs genieten. Er moet een fatsoenlijk onderkomen worden verzorgd, de nodige hulp moet worden gegeven inzake sociale bijstand, levensonderhoud en medische zorg. Er is ook voorzien in een recht op gezinshereniging. Zie over tijdelijkheid van asiel ook ons blog Hoe tijdelijk is een asielstatus?
Hoe werkt de richtlijn? Uitgangspunt van de richtlijn is het creëren van minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming en het bevorderen van een evenwicht tussen de inspanningen van de lidstaten voor de opvang en het dragen van de consequenties van de opvang van ontheemden. Dit mechanisme treedt pas in werking als de Raad (de gezamenlijke ministers van de lidstaten) een besluit heeft genomen. De ministers moeten met gekwalificeerde (=twee derde) meerderheid vaststellen dat er sprake is van “massale toestroom van ontheemden”. Een voorstel daartoe moet worden ingediend door de Europese Commissie. Daarbij moet worden gespecificeerd welke specifieke groepen het betreft, om welke aantallen het ongeveer gaat en met ingang van welke datum de regeling van kracht zal zijn. Als het besluit is vastgesteld, hebben alle ontheemden in de lidstaten voor welke de richtlijn geldt een recht op tijdelijke bescherming. De richtlijn geldt niet voor Ierland en Denemarken. Als de regeling is vastgesteld geldt zij in beginsel voor één jaar en kan daarna nog maximaal twee keer met een half jaar worden verlengd. Indien er na die twee jaar nog steeds aanleiding is om tijdelijke bescherming te blijven verlenen, dan kan de Raad op voorstel van de Commissie besluiten om de tijdelijke bescherming met maximaal nog een jaar te verlengen.
Waarom wordt de richtlijn nu niet gebruikt? In het Europese Parlement is de vraag gesteld waarom deze richtlijn nog niet in gebruik is gesteld voor de vele Syriërs die in Europa om bescherming vragen. Eurocommissaris Avromopoulos heeft in januari 2015 geantwoord dat een voorstel om de richtlijn te activeren in de huidige omstandigheden niet gerechtvaardigd is. Het zou niet gaan om een massale toestroom in de zin van de richtlijn (100.000 asielaanvragen in de periode januari-oktober 2014) en bovendien waren de lidstaten prima in staat om deze asielaanvragen te behandelen. Nu de aantallen iedere dag toenemen en de asielautoriteiten in lidstaten grote moeite hebben om de vele asielaanvragen binnen een redelijke termijn te behandelen, is onduidelijk of de Europese Commissie deze mening nog steeds is toegedaan. Desalniettemin is het zeer de vraag, gezien de grote moeilijkheden die de Europese lidstaten in september 2015 ondervonden bij het bereiken van overeenstemming over de verdeling van 120.000 asielzoekers en de topontmoeting die nodig bleek, of een voorstel van de Commissie tot activering van het relatief ruimhartige systeem van de Richtlijn op veel steun had kunnen rekenen. Zo staat de in de richtlijn voorziene facilitering van visa voor de overkomst van ontheemden in sterk contrast met de hekken die aan de Oostgrens van Europa zijn opgericht om ontheemden tegen te houden. Ook de interne tegenstellingen over vluchtelingenopvang binnen lidstaten dragen niet bij tot een grote bereidheid om zich aan een voorstel tot activering van deze Richtlijn te binden. Volgens Commissaris Avramopoulos is het nodig de Richtlijn te evalueren en te bezien of herziening nodig is om er een “meer praktisch en flexibel” instrument van te maken.
De Europese Commissie heeft naar aanleiding van de recente ervaringen echter een andere koers gekozen en een ontwerpverordening ingediend voor een “crisis relocatie mechanisme” , dat voorziet in de vaststelling van aantallen asielzoekers die in bepaalde omstandigheden door de lidstaten moeten worden opgenomen. Hoe gevoelig deze verdeling ligt kan onder meer blijken uit de gecompliceerde formule die zal worden gehanteerd om het aandeel per lidstaat te berekenen.
Kan er een nationale ontheemdenstatus worden ingevoerd? Op zich is het mogelijk dat afzonderlijke lidstaten behalve internationale vormen van bescherming ook nationale vormen van bescherming hanteren, zoals bijvoorbeeld een nationale ontheemdenstatus. Het is echter zeer de vraag of het juridisch geoorloofd is om Syriërs die voldoen aan de definitie van een vluchteling dan wel een subsidiair beschermde een nationale ontheemdenstatus te verlenen met beduidend minder rechten. In 1992 kende Nederland nog wel zo’n ontheemdenstatus in verband met de toestroom van ontheemden uit het voormalige Joegoslavië: de Tijdelijke Regeling Opvang Ontheemden (TROO). Het ging ook toen om grote aantallen.
EINDE BERICHT VERBLIJFBLOG
Reacties uitgeschakeld voor Noten 71 t/m 73/Oekraine
”“De grenswachten zijn vaak jongens hier uit de buurt”, zegt Piotrek. “Ze willen hun baan niet kwijt, maar soms kunnen ze niet leven met de orders die ze krijgen. Er hebben er al drie zelfmoord gepleegd.””
Terwijl hij aan de grens met Oekraïne soep krijgt – ze denken dat hij een Oekraïense vluchteling is – ziet schrijver Chris Keulemans hoe de politie aan de grens met Belarus vluchtelingen ‘door het prikkeldraad terug duwt; baby’s gooien ze eroverheen’. Een essay over racisme en hypocrisie aan de lange, Poolse grens.
In Polen sprak ik vorige week met negen criminelen. Bijna allemaal vrouwen van een jaar of veertig. Allemaal natuurliefhebber. Ze houden van het oerbos op de grens met Belarus: 150.000 hectare beschermd werelderfgoed, al eeuwen thuis voor de wisent, de wolf en de lynx. Als ze in het bos iemand tegenkomen die het koud heeft halen ze koffie, soep en dekens tevoorschijn. De grootste boef die ik tegenkom, de angst van de Poolse natie, is een tengere jongeman uit Senegal met een spleetje tussen zijn tanden.
Sinds september vorig jaar mogen deze ‘criminelen’ het bos niet meer in. De Poolse regering riep er de noodtoestand uit en het bos is nu een gemilitariseerde zone: er lopen 15.000 politieagenten, grenswachten en soldaten rond. Toegang verboden voor iedereen die er niet woont of werkt. Geen hulpverleners, artsen of journalisten. Wie er toch betrapt wordt met soep en dekens voor iemand met bevroren voeten gaat naar de gevangenis wegens medeplichtigheid aan mensensmokkel. De eigenaar van die voeten gaat een politiebus in, terug naar Belarus, waar de petten aan die kant hem eerst zijn resterende geld afpakken en dan meteen weer het bos in knuppelen. Sinds de Belarussische president Loekasjenko vorige zomer migranten uit andere crisisgebieden lokte met de belofte van vrije doorgang naar Europa en de grens openzette, wordt er gepingpongd met mensen uit Syrië, Irak, Koerdistan, Afghanistan, Jemen, Palestina, Senegal en Cuba.
Tweehonderd kilometer naar het zuiden, aan de grensovergang bij Hrebenne, zijn het de grenswachten die mij soep aanbieden. Omdat ze me aanzien voor een Oekraïense vluchteling. Er staan tenten en kramen vol voedsel, kleren, simkaarten en speelgoed. Er staan auto’s klaar. Maar het blijft rustig. De nonnen van de Knights of Columbus, de foodtruck uit Litouwen, de Engelse journalisten, de jongen van Lycamobile, de boswachters met hun berg waterflessen – ze hangen onderuit in de lentezon. Het gros van de mensen die meteen wegwilden is de grens al over, zegt een vrijwilliger, anderen wachten in West-Oekraïne af wat er gebeurt. Het is een macabere stilte; de grens houdt zijn adem in. Dan komt er een afgeladen bus langs, in uitbundige zebrastrepen – uit Mariupol. De chauffeur slaat een kruisje als hij de slagbomen passeert.
Polen vangt op dit moment ruim twee miljoen Oekraïners op van de bijna vier miljoen die al naar de EU vluchtten. Warschau alleen al telt opeens 500.000 nieuwe inwoners. Overal zijn gebouwen blauw en geel verlicht. Overal zitten mensen met gestreste gezichten aan hun telefoonscherm gekluisterd. Het is een ontzagwekkende inspanning. Burgers, ngo’s, stadhuizen en kerken zijn dag en nacht actief. Alleen de staat, zeggen de mensen die ik spreek, loopt achter de feiten aan. Iedereen die een Oekraïner opvangt zou €40 per dag ontvangen, beloofde de regering eerst. Dat is intussen teruggedraaid tot €10. Hotels, pensions en appartementengebouwen die ruimte aanbieden wachten nog op de toegezegde vergoeding.
Maar aan de grens met Belarus is de staat klaarwakker en wordt duidelijk welke dubbele standaarden Polen hanteert. Sinds de eerste migranten uitgehongerd de dorpjes rond het oerbos binnen wankelden, regent het maatregelen. Het hele gebied is nu een rode zone. Asielverzoeken worden geweigerd. De grenspolitie duwt mensen terug door het prikkeldraad; de baby’s gooien ze er overheen. Overal rond het bos staan politiecontroles langs de weg: mensen van kleur, op weg naar Europa, worden eruit gevist; de chauffeurs opgepakt. De regering wil zich terugtrekken uit het Dublinakkoord1, om te voorkomen dat de tienduizend mensen die tot Duitsland wisten te komen worden teruggezet naar Polen. En dwars door het werelderfgoed heen bouwen ze een muur van 186 kilometer. Kosten: bijna 400 miljoen, tien keer zoveel als het landelijke asielbudget. Van het bedrag dat de regering nu uittrekt voor NGO’s die Oekraïners opvangen kunnen ze precies 1,1 kilometer muur bouwen.
Langs deze muur is een eenvoudig gebaar van gastvrijheid een misdrijf. Zwaarbewapende mannen in zwarte uniformen rijden de auto’s van de ‘criminelen’ die ik spreek van de weg en breken hun schuur open op zoek naar hulpgoederen. Midden in de nacht krijgen de ‘criminelen’ bericht: mensen in het bos geven hun locatie door. Ze pakken hun spullen en gaan eropaf. Ze mobiliseren een clandestien netwerk van advocaten, artsen en opvangplekken. Moeders zijn het, boeren, boswachters, kunstenaars, overdag borduren ze kussenslopen, schrijven dissertaties of ontwerpen wijnflesetiketten. Zelf noemen ze zich activisten. Niet dat ze dat van nature zijn, ze worden het door zichzelf te blijven.
“Een Syrische jongen lag doodziek langs de weg”, zegt Anna*. “Zijn spullen zaten in een opgevouwen roze kinderjasje. De volgende dag lag alleen het jasje er nog.” “Vandaag nog is er een man in het bos gevonden”, zegt Kasia. “Zonder gezicht en benen. Aangevreten. Wolven, honden?” “Mijn twee broers hebben het niet overleefd”, zegt Mohamed, die in Senegal economie studeerde. “De een raakte vergiftigd toen hij moeraswater dronk. Bij de ander kroop een slang zijn jas in toen hij lag te slapen. Ik heb ze allebei in het bos begraven.” “Een vrouw had pijn in haar maag”, zegt de arts. “Misschien een tumor, misschien was ze zwanger. Voor we haar konden behandelen ontsnapte ze uit het raam.” “Ik herinner me elk gezicht dat ik ’s nachts in de moerassen heb aangetroffen”, zegt Anna. “Ik heb ze in de ogen gekeken. Ik vergeet ze nooit meer.” “Er was een misverstand”, zegt de bosbeheerder, die wel met haar auto de rode zone in mag. “Ik reed eerst naar de verkeerde plek. Toen ik aankwam waar ik had beloofd een groep van negen op te halen waren ze weg. Eentje had me de vorige dag zijn oortjes gegeven, als dank voor de soep. Nu voel ik me daar schuldig over. Ik droom van de dag dat ik hem weer tegenkom. Dan geef ik hem zijn oortjes terug.”
“Ik ken een echtpaar dat in de zone woont”, zegt Karolina. “De man is een verklikker. Hij gaat dagelijks het bos in en belt de politie als hij iemand vindt. Intussen belde zijn vrouw mij, omdat ze heimelijk een berg sokken had gebreid voor de vluchtelingen.”
“De grenswachten zijn vaak jongens hier uit de buurt”, zegt Piotrek. “Ze willen hun baan niet kwijt, maar soms kunnen ze niet leven met de orders die ze krijgen. Er hebben er al drie zelfmoord gepleegd.” Monika, “De grenswacht tweet elke dag de aantallen: zoveel illegalen hebben we tegengehouden aan de grens met Belarus, zoveel gasten uit Oekraïne hebben we verwelkomd.” “Mensen uit Irak ontvluchten ook een oorlog”, zegt de boswachter. “Het is hypocriet. Als westerling voel ik me ook verantwoordelijk voor de crisis daar.”
Die tot in dit oerbos reikt. En daar draagt niet alleen Polen de verantwoordelijkheid voor. Tot 2020 betaalde de EU Loekasjenko, die al sinds 1994 president is, om zijn grens te bewaken. Maar toen Loekasjenko in dat jaar de verkiezingsuitslag vervalste, legde de EU sacties op. Loekasjenko probeerde de EU probeerde te chanteren door migranten door te laten, waarop Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, overwoog de Poolse muur te financieren. Intussen is aannemer Budimex hem aan het bouwen. Verzekeraar Nationale Nederlanden bezit 9,2% van de aandelen in dat bedrijf. Het cement voor de muur wordt aangevoerd vanuit Belarus.
Hypocrisie. Dubbele standaarden. Paniek. Geldzucht. En klinkklaar racisme. Met een duistere echo, in een gebied waar vóór de Tweede Wereldoorlog bijna de helft van de inwoners joods was. “Ik documenteer alles”, zegt Kasia. “Dan hebben we straks zoiets als het Ringelblum-archief uit het getto van Warschau.” Ze staat op. Ze heeft nachtdienst in het hoekje van het station waar niet-westerse vluchtelingen uit Oekraïne zich kunnen melden.
Op de weg terug worden we aangehouden bij een checkpoint. De agent buigt zich voorover en kijkt naar binnen. Zijn blik veegt even door de auto. Vier witte gezichten. Een nonchalant handgebaar. Rij maar verder.
* Omwille van hun veiligheid zijn de activisten niet met hun achternaam in dit artikel opgenomen.
Polish soldier Emil Czeczko, who was serving on the border under orders to prevent migrants from crossing from Belarus into Poland, fled through a barbed wire fence on Dec. 17 and appealed for asylum in Belarus. In a television interview, Czeczko said he fled because Polish troops had shot and killed some of the migrants. He said he opposed this policy.
Czeczko said that special border troops forced him and other regular Polish soldiers to take part in the executions. He also told BelTa TV that two Polish volunteers, civilians who had come to aid the migrants, were killed when they tried to intervene. (tinyurl.com/29zmtkau)
The migrants fly to Minsk, Belarus, mainly from Syria, Afghanistan, Iraq and Yemen, in an attempt to migrate to the European Union because their families cannot survive at home. Scenes of Polish troops setting up barbed wire and firing water cannons to stop them were broadcast on television worldwide starting in mid-November.
Czeczko’s accusation that Polish forces used lethal force against the migrants sparked demands from Belarusian and Russian government representatives for an international investigation by the United Nations or human rights organizations related to his charges. They accused the Polish government of refusing to answer questions about the border incidents.
U.S.- and NATO-led or supported wars in the migrants’ origin countries have created an unlivable situation for millions of people. U.S.-imposed sanctions continue to squeeze the economies of these countries.
The EU has erected barriers to migrants trying to survive. Hundreds of migrants die each year attempting to cross the Mediterranean Sea when their overloaded boats sink. Others die crossing borders.
Poland is a NATO member, beholden to U.S. and EU imperialism, and serving them by obstructing migration and providing military bases that threaten Belarus and Russia. Poland’s reactionary government represses opponents and persecutes anyone who defends communism. New statues have been erected of historic Polish fascist officers.
Czeczko speaks out
The following quote is of excerpts from a report of Czeczko’s interview on BelTa TV, published Dec. 17 in the English section of the Belarus news agency eng.belta.by. During the interview, Emil Czeczko was asked how those people [migrants] behaved before the execution, whether they said anything at that moment. “I am sorry, I do not want to talk about it. Some were crying; others were screaming. Some were just standing straight,” he replied.
Another question related to whether they had to “finish off” the wounded. Emil Czeczko said, “I heard that there were people who had to be finished off. And what else could be done; should they have been buried alive? They said: finish them off!”
Commenting on the information that he was caught drunk driving some time ago, the Polish serviceman said with sarcasm: “Right, I fled through the barbed wire, because my license was taken away. A great story! Well, yes, an ordinary drunkard . . . As I have said, soldiers were given a huge amount of alcohol every time they were forced to take part in it. And then they said I was driving under the influence of alcohol.”
As BelTA reported, the Polish serviceman said during the interview that at some point, cars with border guards began to arrive at his place of service and take his fellow soldiers with them. Emil Czeczko and another serviceman were taken first. On the way, they were offered a drink.
When they got there, they saw several people. “One of them asked another border guard whether he should reload the weapon. And when we asked what for, they told us to reload our weapons and pointed their guns at our heads to force us to shoot. We were drunk while patrolling the border for the first time. We caught some man who was by himself, took him to the forest, dug a hole and right in front of our eyes, the border guards shot him in the head,” Czeczko said.
According to Emil Czeczko, volunteers and migrants were among those who were killed by Polish border guards. He said he witnessed at least two situations when Polish border guards shot a volunteer for asking them where they were taking refugees to. “There was not a single case when the migrants we brought were not killed. We would always kill them.”
MINSK, 10 February (BelTA) – Up to 700 people might have been killed in the course of 10 days that I was on the border, Polish soldier Emil Czeczko told journalists in Minsk on 10 February, BelTA has learned.
“During our conversation, a colleague claimed that one pit could accommodate up to 72 people,” Emil Czeczko said.
The center “Sistemnaya Pravozaschita” [“Systemic Human Rights Protection”] is holding a press conference of Polish serviceman Emil Czeczko.
A Polish soldier who defected to Belarus during the height of the border migrant crisis last year has been found dead.
According to reports by the Belarusian state news agency BELTA, Emil Czeczko was found ‘hanging at his place of residence’ in the Belarusian capital Minsk.
The 25-year-old had been a member of of Poland’s 16th Pomeranian Mechanised Division when he abandoned his post and defected.
Accused by the Polish authorities of desertion, Czeczko had been one of thousands of troops stationed on the frontier to stop refugees living in camps in the region from entering Poland.
Upon his arrival in Belarus, he was presented as being opposed to Poland’s management of migrants and said he had been ‘forced to kill people’.
In turn, Warsaw said he was being used as part of a disinformation campaign and that he had previously been in trouble with the law for ‘attacking his mother’.
Lukashenko’s regime says it is now carrying out an investigation into the Private’s death.
Belarusian journalist Franak Vyachorka told the Fact newspaper: “In Belarus, he played the role of an anti-Western hero for some time.
“Recently, he kind of disappeared from the radar. I don’t want to make any hypotheses, but I also don’t think the investigation will be real.
“I do not want to draw any conclusions from this, but any cooperation with the regime ends very badly.”
He added: “I believe that he was a victim of the Belarusian regime.”
EINDE ARTIKEL
[68]
”Onze verworvenheden, met onze normen en waarden,is het alles of niets het is geen cafetaria model.Onze manier van leven, we hadden het net over homosexualiteit,we hebben het in Nederland over man en vrouw.We hebben het over onze verworvenheden, die voortkomen uit humanisme, uit Verlichting, die we in honderden jaren hebbenopgebouwd”
De Europese Unie (EU) besloot gister om mensen die Oekraïne ontvluchten tijdelijke bescherming te bieden. Oekraïners en mensen uit derde landen met een vluchtelingenstatus of een permanente verblijfsstatus in Oekraïne worden hierdoor in de EU onmiddellijk beschermd.
Het besluit houdt ook in dat EU-lidstaten tijdelijke bescherming mogen bieden aan mensen uit andere landen die legaal in Oekraïne verblijven en niet naar huis kunnen terugkeren, en aan staatlozen.
We moedigen alle EU-lidstaten aan om een inclusieve aanpak te volgen en deze groepen tijdelijke bescherming toe te kennen. Het besluit maakt het mogelijk om de verantwoordelijkheid voor mensen met een tijdelijke beschermingsstatus tussen de EU-landen te verdelen.
UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie, dringt er bij de EU-lidstaten op aan de richtlijn snel uit te voeren om degenen die op de vlucht zijn voor het geweld de broodnodige veiligheid en bescherming te blijven bieden – aangezien de situatie in het land blijft verslechteren en het aantal mensen dat op de vlucht slaat blijft toenemen. Dit is hard op weg de grootste vluchtelingencrisis van deze eeuw in Europa te worden.
Veel EU-landen hebben al grote steun getoond en het besluit van gisteren versterkt deze solidariteit. We hopen dat dit zal voortduren. UNHCR verwelkomt ook de richtlijnen van de Commissie, en hen aanmoedigt om flexibel om te gaan met grenscontroles en maatregelen voorstelt om de grenzen te ontlasten.
UNHCR staat klaar om regeringen en andere belanghebbenden te ondersteunen bij het bieden van bescherming en humanitaire hulp aan degenen die gedwongen zijn te vluchten.
De EU-ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken kwamen op 3 maart bijeen om het voorstel van de Europese Commissie te bespreken om de EU-richtlijn tijdelijke bescherming (TPD) te activeren, gezien de situatie in Oekraïne en de aankomsten in de EU van mensen die veiligheid zoeken. De ministers stemden in met het voorstel en dit is de eerste keer dat de TPD is geactiveerd. Het besluit om de TPD in werking te stellen treedt in werking op de dag dat het wordt gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU.
De TPD, opgericht in de nasleep van de Joegoslavische oorlog, was ontworpen voor het geval van een “massale toestroom of dreigende massale toestroom” van mensen een EU-land zou binnenkomen. Het is een vorm van tijdelijke bescherming gericht op het bieden van directe hulp door grote groepen mensen een collectieve beschermingsstatus toe te kennen. Deze mensen zouden een beschermingsstatus hebben voor maximaal een jaar (met een mogelijkheid tot verlenging tot drie jaar), zonder individuele asielaanvragen, en toegang tot huisvesting en andere voordelen (bijvoorbeeld onderwijs, gezondheidszorg, sociale zekerheid, verblijfsvergunningen). De richtlijn stelt ook criteria vast voor de hereniging van gescheiden gezinnen in het geval dat een of meer familieleden tijdelijke bescherming hebben, maar andere niet. Eenmaal herenigd moeten alle leden een verblijfsvergunning krijgen om in het gastland te verblijven. Om de TPD te implementeren, moeten ten minste 15 van de 27 EU-landen ermee instemmen.
Volgens de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn op 3 maart 2022 ongeveer een miljoen Oekraïners het land ontvlucht. Sommigen van hen hebben inmiddels in Nederland asiel aangevraagd. Tegelijkertijd verbleven er ook voor het uitbreken van de oorlog al Oekraïners in Nederland, met of zonder verblijfsrecht. Wat is de verblijfspositie van deze Oekraïense migranten?
Kranten en journaals staan dezer dagen bol van de beelden van Oekraïners, vooral vrouwen en kinderen, die naar Polen, Slowakije, Hongarije en Roemenië proberen te vluchten. Er zijn lange files richting de grens en wachtrijen bij de grensposten van deze landen. Sommige van deze Oekraïners zullen doorreizen naar Nederland en hier willen verblijven, bijvoorbeeld omdat zij hier familie hebben. De Europese Commissie schat dat, afhankelijk van het verloop van de situatie in Oekraïne, tussen de 2,5 en 6,5 miljoen Oekraïners ontheemd zullen raken, waarvan een groot deel de EU zal binnenkomen.
In dit blog leggen we uit welke verschillende mogelijkheden Oekraïners hebben om de EU in te reizen en daar een verblijfsrecht te verkrijgen aan de hand van vier onderwerpen: EU grenscontroles, visumvrij inreizen van de EU, de voorwaarden voor asiel of tijdelijke bescherming en de situatie van niet-Oekraïense derdelanders die Oekraïne zijn ontvlucht.
Soepelere controle aan de grenzen De Europese Commissie heeft op 2 maart 2022 richtlijnen gepubliceerd voor de controle aan de buitengrenzen van de EU met Oekraïne. Deze richtlijnen moeten ervoor zorgen dat Oekraïners het land snel kunnen verlaten terwijl tegelijkertijd een hoog niveau van veiligheidscontroles wordt verzekerd. De grenswachten van de EU-lidstaten kunnen worden bijgestaan door het Europese Grens- en kustwachtagentschap (Frontex) en Europol. De richtlijnen van de Commissie bevatten onder meer de volgende maatregelen:
Vereenvoudigde grenscontroles voor bepaalde categorieën personen, waaronder kwetsbare personen (o.a. kinderen) en transportarbeiders;
De mogelijkheid grenscontroles toe te passen op veilige plaatsen buiten de grensposten of op nieuwe tijdelijke grensposten;
Gemakkelijke grensoverschrijding voor hulpdiensten, zoals ambulances, politie en brandweer;
Speciale rijen bij grensposten voor organisaties die humanitaire hulp in Oekraïne bieden;
Het zonder invoerrechten en op vereenvoudigde wijze meenemen van persoonlijke bezittingen en huisdieren.
Visumvrij inreizen en vrije termijn De Europese Commissie verwacht dat ongeveer de helft van de Oekraïners visumvrij de EU in zal reizen om zich bij familie te voegen of te werken en dat de andere helft asiel zal aanvragen. Sinds 2017 hebben Oekraïners geen visum meer nodig om de EU in te reizen. Dit is het gevolg van het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie, dat in artikel 19 oproept om de bewegingsvrijheid van burgers te verbeteren en progressie te boeken met het maken van afspraken over visumvrij te reizen. In mei 2017 werd een verordening aangenomen, waarin in staat dat Oekraïners die in het bezit zijn van een biometrisch paspoort geen visum hoeven aan te vragen voor de Europese Unie. De vrijstelling van de visumplicht geldt uitdrukkelijk niet voor Oekraïners die geen biometrisch paspoort hebben, een paspoort dat Oekraïne overigens in 2012 introduceerde.
Oekraïners die een geldig biometrisch paspoort hebben, mogen de EU inreizen en 90 dagen op het grondgebied verblijven, mits aan alle voorwaarden van de Schengengrenscode wordt voldaan. Die voorwaarden zijn onder meer dat de vreemdeling voldoende middelen van bestaan heeft en geen gevaar vormt voor de openbare orde of de nationale veiligheid (zie artikel 6 Schengengrenscode). Bovendien moet zij volgens de Schengengrenscode kunnen onderbouwen dat het verblijf tijdelijk zal zijn en zij dus na 90 dagen de EU zal verlaten. Oekraïners die aan de voorwaarden voldoen mogen tijdens hun verblijf naar alle lidstaten van de EU reizen. Zij mogen niet werken zonder dat hun werkgever daarvoor een vergunning heeft.
Nederland heeft aangekondigd coulant om te gaan met de vrije termijn van Oekraïners. Zij kunnen de vrije termijn verlengen tot een periode van 180 dagen. Bovendien ‘is afgesproken dat inwoners van Oekraïne die de maximale termijnen overschrijden, hier in verband met de huidige situatie geen problemen van zullen ondervinden’. Dit geldt ook voor Oekraïners die een visum voor kort verblijf hebben (het gaat hier waarschijnlijk om personen die een visum hebben aangevraagd omdat zij geen biometrisch paspoort hebben).
Versoepeling van de voorwaarden voor binnenkomst en doorreis Niet alle Oekraïners die aan de buitengrens van de EU arriveren zullen in het bezit zijn van een biometrisch paspoort. UNHCR meldde in 2020 dat Oekraïners die wonen in de Krim of de gebieden in het oosten van Oekraïne waar de Oekraïense regering geen controle meer had, problemen ondervinden bij het aanvragen van identiteitsbewijzen en biometrische paspoorten. Dit geldt ook voor Oekraïners die deze gebieden hebben verlaten en elders in Oekraïne zijn gaan wonen. Dit komt doordat de verificatie van gegevens in archieven in de genoemde gebieden moeilijk is en veel tijd kost. Daarnaast hebben sommige Oekraïners het land mogelijk in alle haast moeten ontvluchten zonder de tijd te hebben hun paspoort (thuis) op te halen of aan te vragen. Ook andere voorwaarden voor binnenkomst, zoals het hebben van voldoende middelen van bestaan, kunnen een probleem vormen.
De Europese Commissie heeft in haar richtlijnen voor de controle aan de buitengrenzen van de EU met Oekraïne aangegeven dat de EU lidstaten gebruik kunnen maken van de mogelijkheid die de Schengengrenscode biedt om op humanitaire gronden af te wijken van de voorwaarden voor binnenkomst (zie artikel 6 lid 5). Hier gaat het dus onder meer om het hebben van een (biometrisch paspoort of voldoende middelen van bestaan. Indien Oekraïners zich in het verleden niet aan (Europese) migratieregels hebben gehouden, mag hen dat niet tegengeworpen worden. Lidstaten moeten in dat geval inreisverboden en registraties in het Schengeninformatiesysteem (SIS) negeren.
Wanneer een lidstaat een Oekraïner die niet aan de voorwaarden van de Schengengrenscode op humanitaire gronden toegang verleent, dan geldt die toegang alleen voor het grondgebied van die lidstaat en niet voor de hele EU. De Europese Commissie moedigt lidstaten echter in haar richtlijnen aan om Oekraïners, die geen paspoort, maar wel andere documenten hebben (bijvoorbeeld een identiteitskaart of een geboorteakte van hun kinderen) te ondersteunen bij het doorreizen naar een andere EU lidstaat. Lidstaten die grenscontroles aan de binnengrenzen toepassen kunnen vervoerders (zoals bus- en treinmaatschappijen) verzekeren dat zij geen boetes zullen opleggen als deze Oekraïners zonder paspoort naar hun grondgebied vervoeren.
Asiel aanvragen in de EU Oekraïners kunnen in de Europese Unie asiel aanvragen. Zij zijn onderdanen van een derde land (niet EU-lidstaat) en vallen daarom onder alle Europese richtlijnen over asiel. Zij kunnen asiel krijgen als zij aan de voorwaarden voor vluchtelingschap of subsidiaire bescherming voldoen (zie de Kwalificatierichtlijn en ons blog ‘Subsidiaire bescherming en de vluchtelingenstatus). Om in aanmerking te komen voor vluchtelingschap moeten Oekraïners aannemelijk maken dat zij een gegronde vrees voor vervolging hebben vanwege een vervolgingsgrond (ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde sociale groep). Wanneer Oekraïners vluchten vanwege de algemene oorlogssituatie in hun land, dan zal aan het vereiste van een vervolgingsgrond waarschijnlijk niet voldaan worden. Subsidiaire bescherming kan worden verleend als sprake is van een reëel risico op ernstige schade. Ernstige schade kan bestaan uit een ‘ernstige en individuele bedreiging van het leven of de persoon van een burger als gevolg van willekeurig geweld in het kader van een internationaal of binnenlands gewapend conflict’. Het is nog onduidelijk of de EU-lidstaten accepteren dat sprake is van een dergelijke situatie in Oekraïne.
Verantwoordelijke lidstaat voor behandeling van het asielverzoek (Dublin) De Dublinverordening regelt welke EU-lidstaat verantwoordelijk is voor het asielverzoek van een derdelander (zie ook ons blog ‘Interstatelijk vertrouwen in het Dublinsysteem’. Wanneer een Oekraïner met een biometrisch paspoort de EU is binnengekomen (en dus geen visum nodig heeft) dan is de EU-lidstaat waar hij of zij asiel aanvraagt ook verantwoordelijk voor de behandeling van het asielverzoek (zie artikel 14 lid 2). Als een Oekraïner in Polen de EU binnenkomt en doorreist naar Nederland, dan is Nederland dus verantwoordelijk voor het asielverzoek
Dat geldt ook voor alleenstaande minderjarigen zonder paspoort die geen familieleden in de EU hebben. Alleenstaande minderjarigen die wel familieleden hebben die (rechtmatig) in een EU-lidstaat verblijven, worden in principe met die familieleden herenigd (artikel 8). Hetzelfde is van toepassing op (volwassen) Oekraïners die gezinsleden hebben die in een EU-lidstaat een asielvergunning hebben gekregen of daar in de asielprocedure zitten (artikel 9-11). Wanneer een Oekraïner een visum heeft gekregen voor een EU-lidstaat, dan is die lidstaat verantwoordelijk voor het asielverzoek (artikel 12). De EU-lidstaat die een Oekraïner om humanitaire redenen toegang heeft gegeven tot zijn grondgebied wordt ook verantwoordelijk voor het asielverzoek . Wanneer een Oekraïner op illegale wijze de buitengrens van de EU heeft overschreden, dan is in principe de EU-lidstaat waar hij of zij is binnengekomen verantwoordelijk voor het asielverzoek (artikel 13).
Asiel in Nederland Oekraïners kunnen in het aanmeldcentrum in Ter Apel een asielaanvraag indienen. Zij worden vervolgens opgevangen in onder meer Ter Apel, Amsterdam en Ede. Op het asielverzoek zal voorlopig niet inhoudelijk worden beslist. De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid heeft op 28 februari 2022 voor de duur van zes maanden een besluit- en vertrekmoratorium afgekondigd voor Oekraïne. Dat betekent dat de beslistermijn van asielverzoeken die de komende zes maanden worden ingediend met een jaar wordt verlengd (naar 18 maanden). De IND bekijkt wel of het mogelijk is interviews af te nemen in lopende asielprocedures. Oekraïners die al eerder in Nederland een asielaanvraag hebben ingediend en zijn afgewezen, hoeven bovendien niet terug te keren naar hun land van herkomst. Als zij een nieuwe asielaanvraag indienen, dan krijgen zij een plek in de asielopvang. Bepaalde categorieën asielzoekers zijn uitgezonderd van het besluit- en vertrekmoratorium. Het gaat onder meer om asielzoekers voor wier asielverzoek een andere EU-lidstaat verantwoordelijk is of die een gevaar vormen voor de openbare orde of nationale veiligheid.
Tijdelijke bescherming in de EU De Europese Commissie heeft op 2 maart 2022 een voorstel gedaan om Oekraïners tijdelijke bescherming te verlenen op basis van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Dit voorstel is op 4 maart 2022 door de Raad aangenomen. De Richtlijn Tijdelijke Bescherming is bedoeld voor een situatie van ‘van massale toestroom van ontheemden uit derde landen die niet naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren’.
Het is de eerste keer dat de Richtlijn Tijdelijke Bescherming wordt gebruikt: ook ten tijde van de hoge instroom van Syrische vluchtelingen in 2015, heeft de EU geen tijdelijke bescherming verleend (zie hierover ook ons blog ‘“Massale toestroom van ontheemden”: een ongebruikte EU-richtlijn’). De maatregel van tijdelijke bescherming is meteen ingegaan en geldt voor de periode van een jaar. Als de situatie in Oekraïne niet verbetert (en de bescherming dus niet wordt beëindigd op grond van artikel 6 Richtlijn Tijdelijke Bescherming) dan kan de tijdelijke bescherming automatisch tweemaal met een half jaar worden verlengd (artikel 4 Richtlijn Tijdelijke Bescherming). Daarna kan de duur van de vergunning nog één keer met een jaar worden verlengd als de situatie in Oekraïne voortduurt, maar dan alleen na een nieuw voorstel daartoe van de Europese Commissie dat met gekwalificeerde meerderheid moet worden aangenomen door de Raad. De maximale duur van deze vergunning is dus drie jaar.
De Richtlijn Tijdelijke Bescherming vraagt lidstaten de personen op die voor de tijdelijke bescherming in aanmerking kunnen komen ‘in een geest van gemeenschappelijke solidariteit’ op te vangen (artikel 25). De Europese Commissie zal zorgen voor uitwisseling van informatie over de opvang van Oekraïners die tijdelijke bescherming vallen en de situatie in de lidstaten monitoren. EU agentschappen zullen lidstaten van wie het opvangsysteem onder druk staat, ondersteunen. Het uitvoeringsbesluit van de Raad zegt niets over verdeling van tijdelijk beschermde Oekraïners over de lidstaten.
De maatregel van tijdelijke bescherming geldt voor personen met de Oekraïense nationaliteit en hun familieleden die ontheemd zijn geraakt sinds 24 februari 2022, na de militaire invasie van het Russische leger. De maatregel vermeldt uitdrukkelijk dat hij van toepassing is op personen die voor 24 februari in Oekraïne verbleven en sluit dus Oekraïners uit die al eerder naar de EU (en Nederland zijn gekomen). Het is de vraag hoe Nederland zal omgaan met Oekraïners die bijvoorbeeld op 24 februari 2022 (toevallig) in Nederland verbleven voor familiebezoek of met Oekraïners die hier (soms al lange tijd) zonder verblijfsvergunning verblijven. Professor Daniel Thym schrijft dat Oekraïners die op 24 februari in het buitenland verbleven ook tijdelijke bescherming krijgen, als hun gewone verblijfplaats (place of habitual residence) maar in Oekraïne is.
Oekraïners die tijdelijke bescherming krijgen, hebben recht op een verblijfsdocument, toegang tot onderwijs, fatsoenlijke huisvesting, sociale bijstand, medische zorg en gezinshereniging (artikel 9-15 Richtlijn Tijdelijke Bescherming). Zij hebben ook toegang tot de arbeidsmarkt. Lidstaten mogen echter wel voorrang geven op de arbeidsmarkt aan onder meer EU-burgers en onderdanen van derde landen die legaal in de EU verblijven en een werkloosheidsuitkering ontvangen (bijvoorbeeld mensen die een asielstatus hebben gekregen). Het is nog onduidelijk onder welke voorwaarden Nederland Oekraïners zal toelaten tot de arbeidsmarkt.
Oekraïners die tijdelijke bescherming krijgen, kunnen gedurende of na hun tijdelijk verblijf een asielverzoek indienen. Volgens de Raad maakt de maatregel het echter minder noodzakelijk voor Oekraïners om onmiddellijk asiel aan te vragen: ‘door de formaliteiten tot een minimum te beperken, vanwege de urgentie van de situatie, kan het risico worden beperkt dat [de asielstelsels van de lidstaten] overbelast raken’. Lidstaten mogen volgens de richtlijn bepalen dat een vreemdeling niet tegelijkertijd tijdelijke bescherming en de status van asielzoeker kan krijgen (artikel 19 Richtlijn Tijdelijke Bescherming). Als een lidstaat tijdens de duur van de tijdelijke bescherming nog niet heeft beslist over een asielverzoek, dan moet dat na afloop daarvan gebeuren (artikel 17 lid 2 Richtlijn Tijdelijke Bescherming). Het is nog niet duidelijk hoe Nederland zal omgaan met de asielverzoeken van Oekraïners nu er tijdelijke bescherming is ingesteld.
Bescherming van derdelanders die in Oekraïne verbleven Niet alleen Oekraïners ontvluchten Oekraïne, maar ook derdelanders die in het land studeerden, werkten of er asiel hadden (aangevraagd). Er zijn berichten dat derdelanders van Afrikaanse, Aziatische en Caribische afkomst tijdens hun vlucht te maken krijgen met racisme.
De maatregel van tijdelijke bescherming geldt ook voor derdelanders en staatlozen die voor 24 februari 2022 met een asielvergunning in Oekraïne verbleven en sinds die datum ontheemd zijn geraakt. De lidstaten moeten daarnaast tijdelijke bescherming of andere passende bescherming bieden aan derdelanders die ‘kunnen aantonen dat zij vóór 24 februari 2022 legaal in Oekraïne verbleven op basis van een geldige permanente verblijfsvergunning die overeenkomstig Oekraïens recht is afgegeven, en die niet in staat zijn in veilige en duurzame omstandigheden naar hun land of regio van oorsprong terug te keren’. Werknemers of studenten die voor kortere tijd in Oekraïne verbleven, moeten op humanitaire gronden toegang krijgen tot de EU, ook als zij niet in het bezit zijn van een visum, een paspoort en/of voldoende middelen van bestaan. De lidstaten moeten zorgen voor een veilige doorgang met het oog op terugkeer naar hun land of regio van oorsprong.
EINDE BERICHT VERBLIJFBLOG
[70]
”Tijdelijke bescherming in de EU
De Europese Commissie heeft op 2 maart 2022 een voorstel gedaan om Oekraïners tijdelijke bescherming te verlenen op basis van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Dit voorstel is op 4 maart 2022 door de Raad aangenomen. De Richtlijn Tijdelijke Bescherming is bedoeld voor een situatie van ‘van massale toestroom van ontheemden uit derde landen die niet naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren’.”
WARSAW, Nov 18 (Reuters) – For Beata Zalewska-Stefaniak, it didn’t feel right to be sitting comfortably at home in Warsaw while migrants were going hungry in freezing forests some 200 km (140 miles) to the east on Poland’s border with Belarus.
So she decided to start “Soups for the Border”, a campaign to prepare thousands of jars of homemade soup, in what she jokingly refers to as “forest catering” for migrants.
“It’s a grassroots initiative of people like me who were conscious of sitting in their warm homes and being unable to do anything to help,” Zalewska-Stefaniak, 57, told Reuters.
Thousands of migrants, mostly Iraqis, have been trying for weeks to cross the border into the European Union but have been pushed back by Polish security forces. Around 10 migrants are believed to have died.
Poland and the EU accuse Belarus of encouraging the migrants to cross in revenge for EU sanctions imposed on Minsk over human rights abuses. Minsk denies the charge. read more
The first 600 jars of soup were prepared and shipped in late October from Warsaw to the Podlaskie region near the border.
Volunteers have now distributed about 4,000 litres of soup to the migrants and to people from non-governmental organisations (NGOs) trying to help them.
‘MESSAGE OF HUMANITY’
The soups, made from beetroot, lentils, zucchini and other ingredients, are prepared by families, scouts and others.
The Facebook group which helps to organise the initiative has grown to more than 1,800 people, increasing the diversity of the food available.
At first, all the soups were vegetarian, with the aim of making them easy to digest but still filling. Volunteers now also prepare freshly baked bread, meat dishes, and special lunches for small children.
They try to respect the dietary requirements of the mostly Muslim migrants, for example by leaving pork off the menu, said Zalewska-Stefaniak, who works as an English translator and mindfulness coach.
She said she wanted to show that ordinary Poles are keen to help, despite big cultural differences with the migrants.
“This is beyond politics, beyond all divisions. The hungry should be fed, (it is) a basic message not only of Christianity, but of humanity,” Zalewska-Stefaniak said.
EINDE ARTIKEL
HELPING REFUGEES STARVING IN POLAND’S ICY BORDER FORESTS
The asylum seekers on the Poland-Belarus border are not aggressors: they are desperate pawns in a disgusting political struggle
One thought is a constant in my head: “I have kids at home, I cannot go to jail, I cannot go to jail.” The politics are beyond my reach or that of the victims on the Poland-Belarus border. It involves outgoing German chancellor, Angela Merkel, getting through to Alexander Lukashenko, president of Belarus. It’s ironic that this border has more than 50 media crews gathered, yet Poland is the only place in the EU where journalists cannot freely report.
Meanwhile, the harsh north European winter is closing in and my fingers are freezing in the dark snowy nights.
The border situation shows the chasm between what is legal and what is moral. It trumps the endeavours of those acting to save lives. All that we activists in the forests on the Poland-Belarus border can do is to bring water, food and clothes to desperate people. Yet to perform this basic humanitarian act requires stealth. We have to hide and sneak through the forests. Attracting the attention of the border guards, police or army would force another pushback.
I’ve met diverse groups among the trees: families, mothers with kids, fathers with disabled kids, elderly people and people from the world’s most vulnerable groups – ethnic, religious and LGBTQ+. They sought freedom, but find themselves being pushed backed into Belarus five, 10 and even 15 times since August until now, December.
On my night walks, I’m equipped with a big backpack full of flasks of warm soup, socks, boots, jackets, gloves, scarfs, hats, plasters, medicines and powerbanks. I walk in the darkness and hide behind trees when I hear helicopters or see the bright touches of the police. I hear the splash of the soup in the containers on my back, I hear the shortness of my breath – nobody taught me to be stealthy and invisible like a professional soldier. I have worked in human rights for years, visited most of the EU’s borders and refugee camps, but I was never afraid of crackling sticks underfoot or rustling the trees above my head as I move.
From personal stories and evidence collected by Minority Rights Group International with colleagues at Grupa Granica, an alliance of 14 Polish civil society organisations responding to the crisis, we know at least 5,000 people have been in the forests and that at least 1,000 are there currently. We’ve been in touch with all: desperate victims of a disgusting power game between states.
Every time we respond to a call from someone in need, or their mother still in Iraq or Afghanistan, or a cousin in Berlin, we shoulder our backpacks and go. Day and night – long after the world has lost interest. Sometimes, we look for people for hours. Sometimes, because of security issues, they change their location many times Sometimes elderly grandmothers or the little kids with no more energy to walk are stranded in Polish swamps. Now, since snow covers the forests and people cannot call us, because their phones have been destroyed by the Polish army, we use thermal imagers.
We meet scared eyes, exhausted faces, bodies destroyed by the cold, desperately short of immunity after weeks in the icy, wet forest. Freezing, thirsty, hungry humans. I had no idea what hunger meant. I’ve given a piece of chocolate to my kids when they complain before dinner. I’ve read poverty statistics and history books. I knew nothing about hunger.
People on the Poland-Belarus border have not eaten for weeks. Every few days, after a violent pushback over the barbed wire fence, they may get an old potato from a Belarusian soldier, if they have money. They will share that with the kids. They have nothing to drink for days. Or drink swamp or rainwater, which causes stomach cramps and a deadening headache, further weakening them.
We wish them care and luck at the end of our interaction. Leaving them with enough food and water supplies for a few days is impossible: no one has the strength to carry that much. We cannot take people with us or drive them to a safe place. That would be a criminal act. But it is not a crime to leave these people to their slow death.
Where is the Red Cross, the UN’s International Organization for Migration and the UN refugee agency? Those organisations that operate even in war zones? That take food and water to the most dangerous criminals? Is Elina, 5, more dangerous or less worthy? She has epilepsy but no medicine. I met her in the forest with nine other Kurds, all without boots. They survived wars and airstrikes back home but may freeze to death in the Polish forest. During every pushback Polish and Belarusian officers take away everything: money, clothes and footwear.
There was the group of nine women from the Democratic Republic of the Congo, probably trafficked. When I explained the situation to them, they just cried and cried . Or the Yazidi sisters, who escaped genocide in Sinjar, Iraq seven years ago, but are still trying to find a safe place. Or the boys from Yemen, speaking perfect English. Or the three gay men from Iran, desperate not to be sent back to Belarusian soldiers.
We stay in touch. If they manage to hide their phones, we can communicate after a pushback. They share pictures and videos of Belarusian dogs. Show me bite wounds if we meet on the Polish side. They cry. They ask for advice. They don’t want to tell their families about their plight, but they need somebody to talk to.
“The fifth pushback. At six, I’ll kill myself.”
“I lost my son, he has asthma. [The] last time he called [was] three days ago. Do you know where he is?”
“When do you arrive? Do you have water? Even a drop?”
Subjected to a disinformation campaign, the refugees receive conflicting reports from Belarusian services, which distribute forms about the settling in Poland or Germany. This fosters hopes for a safe journey. But the real aim is to camp them on the Polish border to put pressure on the EU. Some disturbing reports suggest migrants are being forced to participate in violence as part of Belarusian attempts to provoke Polish officials.
With the risk of an escalation of violence, we, the activists in the forests, would like to remind the world that refugees are not aggressors. They are hostages to the Lukashenko regime, which is using them for its agenda.
Poles send me messages: “Where should I send warm and dark clothes?” “How is the situation on the border? Media shows us only videos by [the] Polish ministry or Belarusian authorities.” “I cry when I put my children to sleep. Please, write something that can help.”
Dunja Mijatović, the Council of Europe’s commissioner for human rights, spent four days in Poland and came to the field with us. She said: “The greatest strength of the aid movement for refugees and refugees from the Poland-Belarus border are the inhabitants of the neighbouring towns – in the zone of emergency and next to it. It is their compassion and empathy that prolongs the life of people in the forest. Their courage and selflessness. Their good saves lives.”
Of course, others see it differently: people helping on the border are “enemies of the nation”, “agents of Lukashenko”, “guilty of destroying European values”, “inviting terrorists here”.
We are guilty of leaving water packs in the woods for the thirsty. We are guilty of sharing soup. Of putting shoes on cold feet that couldn’t move any more. If helping is illegal, do we even understand what crime is?
Anna Alboth is volunteer at Minority Rights Group
EINDE ARTIKEL
‘“Ik ken een echtpaar dat in de zone woont”, zegt Karolina. “De man is een verklikker. Hij gaat dagelijks het bos in en belt de politie als hij iemand vindt. Intussen belde zijn vrouw mij, omdat ze heimelijk een berg sokken had gebreid voor de vluchtelingen.”
ONE WORLD
PRIKKELDRAAD VOOR DE ENE VLUCHTELING, KNUFFELS VOOR
Terwijl hij aan de grens met Oekraïne soep krijgt – ze denken dat hij een Oekraïense vluchteling is – ziet schrijver Chris Keulemans hoe de politie aan de grens met Belarus vluchtelingen ‘door het prikkeldraad terug duwt; baby’s gooien ze eroverheen’. Een essay over racisme en hypocrisie aan de lange, Poolse grens.
In Polen sprak ik vorige week met negen criminelen. Bijna allemaal vrouwen van een jaar of veertig. Allemaal natuurliefhebber. Ze houden van het oerbos op de grens met Belarus: 150.000 hectare beschermd werelderfgoed, al eeuwen thuis voor de wisent, de wolf en de lynx. Als ze in het bos iemand tegenkomen die het koud heeft halen ze koffie, soep en dekens tevoorschijn. De grootste boef die ik tegenkom, de angst van de Poolse natie, is een tengere jongeman uit Senegal met een spleetje tussen zijn tanden.
Sinds september vorig jaar mogen deze ‘criminelen’ het bos niet meer in. De Poolse regering riep er de noodtoestand uit en het bos is nu een gemilitariseerde zone: er lopen 15.000 politieagenten, grenswachten en soldaten rond. Toegang verboden voor iedereen die er niet woont of werkt. Geen hulpverleners, artsen of journalisten. Wie er toch betrapt wordt met soep en dekens voor iemand met bevroren voeten gaat naar de gevangenis wegens medeplichtigheid aan mensensmokkel. De eigenaar van die voeten gaat een politiebus in, terug naar Belarus, waar de petten aan die kant hem eerst zijn resterende geld afpakken en dan meteen weer het bos in knuppelen. Sinds de Belarussische president Loekasjenko vorige zomer migranten uit andere crisisgebieden lokte met de belofte van vrije doorgang naar Europa en de grens openzette, wordt er gepingpongd met mensen uit Syrië, Irak, Koerdistan, Afghanistan, Jemen, Palestina, Senegal en Cuba.
Tweehonderd kilometer naar het zuiden, aan de grensovergang bij Hrebenne, zijn het de grenswachten die mij soep aanbieden. Omdat ze me aanzien voor een Oekraïense vluchteling. Er staan tenten en kramen vol voedsel, kleren, simkaarten en speelgoed. Er staan auto’s klaar. Maar het blijft rustig. De nonnen van de Knights of Columbus, de foodtruck uit Litouwen, de Engelse journalisten, de jongen van Lycamobile, de boswachters met hun berg waterflessen – ze hangen onderuit in de lentezon. Het gros van de mensen die meteen wegwilden is de grens al over, zegt een vrijwilliger, anderen wachten in West-Oekraïne af wat er gebeurt. Het is een macabere stilte; de grens houdt zijn adem in. Dan komt er een afgeladen bus langs, in uitbundige zebrastrepen – uit Mariupol. De chauffeur slaat een kruisje als hij de slagbomen passeert.
Polen vangt op dit moment ruim twee miljoen Oekraïners op van de bijna vier miljoen die al naar de EU vluchtten. Warschau alleen al telt opeens 500.000 nieuwe inwoners. Overal zijn gebouwen blauw en geel verlicht. Overal zitten mensen met gestreste gezichten aan hun telefoonscherm gekluisterd. Het is een ontzagwekkende inspanning. Burgers, ngo’s, stadhuizen en kerken zijn dag en nacht actief. Alleen de staat, zeggen de mensen die ik spreek, loopt achter de feiten aan. Iedereen die een Oekraïner opvangt zou €40 per dag ontvangen, beloofde de regering eerst. Dat is intussen teruggedraaid tot €10. Hotels, pensions en appartementengebouwen die ruimte aanbieden wachten nog op de toegezegde vergoeding.
Maar aan de grens met Belarus is de staat klaarwakker en wordt duidelijk welke dubbele standaarden Polen hanteert. Sinds de eerste migranten uitgehongerd de dorpjes rond het oerbos binnen wankelden, regent het maatregelen. Het hele gebied is nu een rode zone. Asielverzoeken worden geweigerd. De grenspolitie duwt mensen terug door het prikkeldraad; de baby’s gooien ze er overheen. Overal rond het bos staan politiecontroles langs de weg: mensen van kleur, op weg naar Europa, worden eruit gevist; de chauffeurs opgepakt. De regering wil zich terugtrekken uit het Dublinakkoord1, om te voorkomen dat de tienduizend mensen die tot Duitsland wisten te komen worden teruggezet naar Polen. En dwars door het werelderfgoed heen bouwen ze een muur van 186 kilometer. Kosten: bijna 400 miljoen, tien keer zoveel als het landelijke asielbudget. Van het bedrag dat de regering nu uittrekt voor NGO’s die Oekraïners opvangen kunnen ze precies 1,1 kilometer muur bouwen.
Langs deze muur is een eenvoudig gebaar van gastvrijheid een misdrijf. Zwaarbewapende mannen in zwarte uniformen rijden de auto’s van de ‘criminelen’ die ik spreek van de weg en breken hun schuur open op zoek naar hulpgoederen. Midden in de nacht krijgen de ‘criminelen’ bericht: mensen in het bos geven hun locatie door. Ze pakken hun spullen en gaan eropaf. Ze mobiliseren een clandestien netwerk van advocaten, artsen en opvangplekken. Moeders zijn het, boeren, boswachters, kunstenaars, overdag borduren ze kussenslopen, schrijven dissertaties of ontwerpen wijnflesetiketten. Zelf noemen ze zich activisten. Niet dat ze dat van nature zijn, ze worden het door zichzelf te blijven.
“Een Syrische jongen lag doodziek langs de weg”, zegt Anna*. “Zijn spullen zaten in een opgevouwen roze kinderjasje. De volgende dag lag alleen het jasje er nog.” “Vandaag nog is er een man in het bos gevonden”, zegt Kasia. “Zonder gezicht en benen. Aangevreten. Wolven, honden?” “Mijn twee broers hebben het niet overleefd”, zegt Mohamed, die in Senegal economie studeerde. “De een raakte vergiftigd toen hij moeraswater dronk. Bij de ander kroop een slang zijn jas in toen hij lag te slapen. Ik heb ze allebei in het bos begraven.” “Een vrouw had pijn in haar maag”, zegt de arts. “Misschien een tumor, misschien was ze zwanger. Voor we haar konden behandelen ontsnapte ze uit het raam.” “Ik herinner me elk gezicht dat ik ’s nachts in de moerassen heb aangetroffen”, zegt Anna. “Ik heb ze in de ogen gekeken. Ik vergeet ze nooit meer.” “Er was een misverstand”, zegt de bosbeheerder, die wel met haar auto de rode zone in mag. “Ik reed eerst naar de verkeerde plek. Toen ik aankwam waar ik had beloofd een groep van negen op te halen waren ze weg. Eentje had me de vorige dag zijn oortjes gegeven, als dank voor de soep. Nu voel ik me daar schuldig over. Ik droom van de dag dat ik hem weer tegenkom. Dan geef ik hem zijn oortjes terug.”
Ik ken een echtpaar dat in de zone woont”, zegt Karolina. “De man is een verklikker. Hij gaat dagelijks het bos in en belt de politie als hij iemand vindt. Intussen belde zijn vrouw mij, omdat ze heimelijk een berg sokken had gebreid voor de vluchtelingen.”
“De grenswachten zijn vaak jongens hier uit de buurt”, zegt Piotrek. “Ze willen hun baan niet kwijt, maar soms kunnen ze niet leven met de orders die ze krijgen. Er hebben er al drie zelfmoord gepleegd.” Monika, “De grenswacht tweet elke dag de aantallen: zoveel illegalen hebben we tegengehouden aan de grens met Belarus, zoveel gasten uit Oekraïne hebben we verwelkomd.” “Mensen uit Irak ontvluchten ook een oorlog”, zegt de boswachter. “Het is hypocriet. Als westerling voel ik me ook verantwoordelijk voor de crisis daar.”
Die tot in dit oerbos reikt. En daar draagt niet alleen Polen de verantwoordelijkheid voor. Tot 2020 betaalde de EU Loekasjenko, die al sinds 1994 president is, om zijn grens te bewaken. Maar toen Loekasjenko in dat jaar de verkiezingsuitslag vervalste, legde de EU sacties op. Loekasjenko probeerde de EU probeerde te chanteren door migranten door te laten, waarop Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, overwoog de Poolse muur te financieren. Intussen is aannemer Budimex hem aan het bouwen. Verzekeraar Nationale Nederlanden bezit 9,2% van de aandelen in dat bedrijf. Het cement voor de muur wordt aangevoerd vanuit Belarus.
Hypocrisie. Dubbele standaarden. Paniek. Geldzucht. En klinkklaar racisme. Met een duistere echo, in een gebied waar vóór de Tweede Wereldoorlog bijna de helft van de inwoners joods was. “Ik documenteer alles”, zegt Kasia. “Dan hebben we straks zoiets als het Ringelblum-archief uit het getto van Warschau.” Ze staat op. Ze heeft nachtdienst in het hoekje van het station waar niet-westerse vluchtelingen uit Oekraïne zich kunnen melden.
Op de weg terug worden we aangehouden bij een checkpoint. De agent buigt zich voorover en kijkt naar binnen. Zijn blik veegt even door de auto. Vier witte gezichten. Een nonchalant handgebaar. Rij maar verder.
EINDE ARTIKEL
”Four activists from another group operating on the border, Grupa Granica, were arrested in late March on charges of ‘human smuggling’. The activists, who face up to eight years in prison for transporting the asylum seekers, stated they were providing humanitarian assistance to a family stranded on the border. ”
Families and refugees entitled to international protection are pushed back by Poland as it is simultaneously praised for welcoming Ukrainian refugees.
Sokolka, Poland – The ‘pinned’ location sent to the NGO’s phone leads the volunteers to a thick stretch of forest north of Bialystok, a western Polish city bordering Belarus.
It’s an early afternoon in late March, and Bartosz Frackowiak parks the car at the edge of the forest, as far as possible from the nearest village.
Just a few hours earlier, locals had alerted the border authorities to their presence, most likely after recognising their car as belonging to Ocalenie, the refugee rights organisation they work with. Travelling with him are Olga, another volunteer, and Ocalenie’s lawyer, Tomasz Pietrzak.
“We know that one of them is injured, so we [have] some medical equipment with us,” explains Bartosz, who is the director of an art space in Warsaw.
The three fill six backpacks with water, instant noodles, protein bars, dry fruit, hot water bottles, tea, socks, shoes, warm jackets and tents they will be delivering to Mahdi and Abubakar*, from Yemen and Sudan, who contacted them via a helpline after walking across the border from Belarus.
“They also asked for shoes, they probably [crossed] some kind of pond or river. And of course, water and food,” Bartosz says.
In just over a month, Poland has provided refuge to more than 2.3 million people fleeing Ukraine, more than half of the refugees who have left the country. The effort was largely led by volunteers and grassroots groups, who have flocked to the border to cook food, give rides and offer accommodation to the mostly women and children fleeing Russia’s aggression.
The government is fully supporting and encouraging the effort – a stark contrast to its refusal, back in 2015, to relocate Syrian refugees from other EU countries at the height of that crisis.
The number of people approaching the Polish authorities for asylum remains low in comparison to other EU countries despite a significant rise in 2021, when 7,700 people applied – compared to 2,800 in 2020. Applications from Belarusian citizens, evacuations from Afghanistan and the crisis at the Belarusian-Polish border late last year account for much of that rise. Only 2,200 were granted protection.
Mahdi, a 39-year-old with a slim and friendly face, greets the group. His travelling companion, whom he’s only met a couple of days ago, was injured “jumping over the fence,” he says.
“Is it your first time in Poland?” Tomasz asks.
“It is, we were lucky,” Mahdi replies, implying it was their first attempt at crossing the border and the so-called ‘exclusion zone’ – a three-kilometre-wide strip of land the Polish government proclaimed a no-go area last September, when a state of emergency was declared in the area.
Bartosz, Olga, and Tomasz proceed to lay the multiple backpacks dangling off their shoulders on the ground. “I can’t believe this, thank you so much,” says Mahdi, who is from Sanaa, Yemen, a country ravaged by war and famine for nearly eight years. “I am not used to this, thank you,” he says again, grabbing tea and a hot soup.
Tomasz takes a stash of papers out of his backpack. His job is to find asylum seekers before the Polish Border Guard does, and help them apply for international protection in Poland, preventing their informal return to Belarus.
“We have a power of attorney document the [asylum seekers] can sign,” Tomasz explains. “We conduct a short interview to get to know their individual situation, and we send the information to the European Court of Human Rights.” The court, he says, will normally react relatively swiftly and grant an “interim measure” for the person, which will then be communicated to the Polish government and the Polish Border Guard.
“This is the only means by which we can prevent pushbacks of asylum seekers to Belarus,” says Tomasz.
Stranded and undocumented in Russia for the past five years, Mahdi looks forward to his chance to start a normal life – one where he doesn’t have to hide from the authorities.
“I was doing everything, anything I could to survive really,” Mahdi recounts. “I got some help from my university friends. I was working in construction somewhere out of the city [Saint Petersburg], where there were no police checks,” he says, “I didn’t have [regular] work, each time it was for two, three weeks, or a month.”
Having landed in Russia in 2015 to study oil and gas engineering, Mahdi says he became undocumented once his student visa expired and his government, backed by a Saudi-led coalition to fight a war against Houthi insurgents, could no longer pay his scholarship fees. He became one of the many Yemenis studying at universities abroad who found themselves unable to pay fees and maintenance costs, and were forced to interrupt their studies.
“When I anticipated the situation, that I would become illegal, I went to the Red Cross and the UNHCR looking for help,” Mahdi recounts. But no help came, he says, and the only way out was to save up and get smuggled out of the country.
When a helicopter starts hovering overhead, the group decides to move the camping gear to an area where the foliage is thick and provides better cover. Then, amid hugs and handshakes, the three NGO workers pick up their empty bags and return to their car.
“They are in a good spot,” Tomasz says, implying it will be difficult for the Border Guard to find them. “They don’t arrest people, they just throw them over the border.”
Celebrated on one border, risking prosecution on another
The Polish government is planning to spend more than $400 million on a wall along the Belarusian border, whose construction started in January. Villages and towns have been cut off by the exclusion zone, leading to a decline in local tourism. According to the Polish Border Guard, more than 3,400 people have attempted to enter Poland from Belarus since the beginning of the year.
A spokesperson for the Border Guard did not reply to TRT World’s request for comment about detention and returns to Belarus, which are informal and illegal under international law. According to its Twitter feed, Afghans, Syrians, Yemenis and others entitled to international protection have attempted to cross.
Last autumn, thousands of migrants and refugees gathered by the border after flying into Belarus, which was issuing temporary visas in what European Union officials called “hybrid warfare” in retaliation for EU sanctions against Belarus. Dozens of people, including families, have since been stuck in a camp in Bruzgi, a border area near the Belarusian city of Grodno.
The camp was closed at the end of March, scattering the remaining asylum seekers in the surrounding forest. Simultaneously, the number of people attempting the crossing daily spiked, according to Polish authorities.
Four activists from another group operating on the border, Grupa Granica, were arrested in late March on charges of ‘human smuggling’. The activists, who face up to eight years in prison for transporting the asylum seekers, stated they were providing humanitarian assistance to a family stranded on the border.
Back at the NGO’s guesthouse later that evening, Bartosz is tasked with responding to new messages and alerts. He receives a message from Mahdi: Abubakar is feeling unwell and appears to have a high fever. But calling an ambulance would mean the two would be detained and, most likely, sent back to Belarus.
Mahdi does not want the responsibility of something happening to his travel mate and leaves the choice to Abubakar. In the living room of their apartment, Tomasz, Bartosz and Olga wait nervously for about 30 minutes before receiving a message.
“[Abubakar] said he would rather die than be taken away by the border guard,” it reads.
A political game that has turned deadly
Near a Tatar village on the Polish-Belarusian border, the graves of five asylum seekers who lost their lives while trying to cross over are covered with flowers and pine leaves. One of them was an unborn child. The identity of another remains unknown.
Not far from there, Tomasz and the volunteers find Ferhad*, a 20-year-old Iraqi Kurd. The former barber sits alone amid birch trees, wrapped in a sleeping bag and shivering in the early hours of the morning. He says he’s spent the night there, after crossing the border with eight others. In his backpack, all that is left is a broken power bank.
He says Belarusian border guards prevented the group from going back to Minsk after they’d left Bruzgi. It’s the second time he has attempted the crossing, after flying to Belarus alongside thousands of Iraqi Kurds late last year at the height of the border crisis.
“The first time I was arrested in Poland, and sent back,” he says. “Today the Belarusians prevented us from going to Minsk, they kicked us to Poland instead,” he says.
Despite the highly militarised border and police checkpoints, many asylum seekers manage to get picked up by smugglers and driven to other European countries, often after walking through the forest for days. Most see Poland as a transit country.
Many walk or wait in the forest for days before they are able to arrange for a smuggler to pick them up.
Not long after meeting Mahdi and Abubakar, the group receives a message on the foundation’s phone. It’s from Mahdi, and it’s sent from Belarus.
“I told [the Border Guard] I want to stay in Poland and apply for asylum. I told them I want a lawyer, I told them I want to call my embassy, I told them I want to call UNHCR. Nothing worked.”
*names have been changed to protect identities and safeguard asylum procedures
NEW YORK — Human Rights First today announced that it will present Grupa Granica with the William D. Zabel Human Rights Award in recognition of its commitment to human rights at the Poland-Belarus border.
The award, presented annually for more than three decades, acknowledges the work of courageous activists on the frontlines of the struggle for freedom and human rights.
“Grupa Granica are front-line human rights defenders working at a flashpoint for human rights and freedom of migration,” said Michael Breen, president and CEO of Human Rights First. “We hope that Human Rights First’s presentation of the William D. Zabel Award provides additional recognition to the importance of their work and helps to stem this humanitarian and geopolitical crisis.”
Formed in response to the humanitarian crisis at the Polish-Belarusian border, Grupa Granica is an informal network of Polish NGOs, activists, and inhabitants of the border region that provides humanitarian, medical, and legal aid to migrants stranded in the forests there. They monitor the situation on the ground, provide assistance to people searching for missing family members, document human rights violations and educate Polish society on the situation at the border.
Human Rights First has been working for many years with one of the members of the network, the Helsinki Foundation for Human Rights, and our Senior Advisor Brian Dooley has been witnessing Grupa Granica’s work at the Polish-Belarusian border as recently as last month.
“Our network was formed in August last year in response to the humanitarian crisis at the Polish-Belarusian border. It consists of local inhabitants, activists, NGO staff, doctors, lawyers, interpreters, psychologists, public figures and many others working hand in hand to save the lives of migrants stranded at the border,” says Marta Górczyńska of Grupa Granica. “This prestigious award sends a clear message to the public that despite the recent attempts by the Polish authorities, providing humanitarian aid and defending human rights must never be criminalized. We hope it will also make it more difficult for the international community to turn a blind eye to the violations at the border.”
The William D. Zabel Human Rights Award is presented each year to human rights leaders and organizations that have distinguished themselves for their work advancing rights, justice, and equality for those suffering persecution and violations of their rights. The 2022 award will be officially presented to Grupa Granica on June 8.
Recent Zabel Award recipients include Karapatan, a Philippines-based alliance of human rights organizations; ALQST for Human Rights, which monitors and documents human rights abuses in Saudi Arabia; Miroslava Cerpas Hernández, who promotes the rights of migrants and refugees displaced by violence in Honduras; Friar Tomás González, who protects vulnerable migrants on the Mexican border; Yazidi human rights activists Khaleel Aldakhi and Ameena Saeed Hasan; European antisemitism activists Jane Braden-Golay, Siavosh Derakhti, and Niddal El-Jabri; Dr. Denis Mukwege of the Democratic Republic of Congo, who later went on to be awarded the Nobel Peace Prize; and human rights lawyer Chen Guangcheng of China.
EINDE ARTIKEL
THE GUARDIAN
POLAND DETAINS ACTIVISTS ACCUSED OF SMUGGLING MIGRANTS OVER BELARUS BORDER
Grupa Granica claim activists simply gave humanitarian aid to family stranded in border forest amid deepening refugee crisis
Four activists were detained in Poland on 23 March for aiding migrants crossing the Belarusian border. They currently face three months of pre-trial arrest.
“When they helped refugees from Ukraine they were heroes, now for providing that same help in Podlasie, they are criminals,” said Grupa Granica, an organisation helping migrants and refugees, to which the detained activists belong.
The organisation said the activists were providing humanitarian aid to a family with seven children who had been stuck at the border for three months.
Prosecutor Jan Andrejczuk, from the regional prosecution office in Hajnówka, in eastern Poland, has told Polish media that the activists were arrested on suspicion of illegally smuggling people over the border, a crime punishable by up to eight years in prison. He added that he will petition the court for pre-trial detention of the suspects.
Grupa Granica denies that their activists aided the migrants in crossing the border, arguing that they simply provided help to people who had already entered Poland.
“The family had been in the forest for many days, without water, food or shelter. The activists saved their lives by providing transport in their cars,” the organisation said, “The accusations are absurd because none of the activists helped anyone cross the border. The aid they provided prevented exhausted people from dying on Polish territory.”
Jakub Boruta, a lawyer representing the activists, told Polish press that he hopes his clients will not face pre-trial detention, a measure he believes is unnecessary at this point.
Grupa Granica said that the refugee crisis on the Polish-Belarusian border, engineered by Belarus’ president Alexander Lukashenko, has worsened in recent days as all the migrants staying in a camp in Bruzgi, Belarus, have been forced out. The most vulnerable, including families with children and those who are ill or have disabilities, are now trying to survive in the surrounding forest, according to the organisation.
”En dwars door het werelderfgoed heen bouwen ze een muur van 186 kilometer. Kosten: bijna 400 miljoen, tien keer zoveel als het landelijke asielbudget.”
ONE WORLD
PRIKKELDRAAD VOOR DE ENE VLUCHTELING, KNUFFELS VOOR
On 25 January 2022, the Border Guards handed over to the contractors the construction site for the construction of the 186-kilometre wall on the border between Poland and Belarus. The contractor of the wall in the Białowieża Forest section is Budimex. The company makes every effort to ensure that works are carried out professionally and with respect for residents and the environment. Budimex will carry out works on the 100-kilometre section, and the border zone along the Białowieża Forest accounts for less than 40% of its length.
We understand the emotions that surround the issue of the construction of the wall on the border between Poland and Belarus, in particular, in the Białowieża Forest section; therefore, our representatives consulted the local governments on 26 January 2022. The meeting was attended by military representatives, heads of five gminas located within the development project area, forest district representatives and the Staroste of the Hajnowski Poviat.
During the meeting with the representatives of local governments, we confirmed that we have extensive experience in implementing projects in diverse environments. We carry out construction work, for example, in protected areas, including Natura 2000 areas in many places in Poland. The warehouses used to store our construction materials are and will be neutral for the environment. Our compliance with strict environmental standards is confirmed by numerous certificates – our construction sites have been issued with more than 100 BREEAM or LEED sustainable building certificates.
Although the contract does not require us to do so as a contractor, there will be external environmental supervision of the entire project. We understand that the Białowieża Forest is extremely valuable, and we want to work with respect for its ecosystem. The team assigned to the project has the highest level of competence to perform this task.
The works on the wall, transport and storage of raw materials will be carried out in accordance with the best construction and environmental standards. Our plan includes:
securing the soil with double and triple isolation to prevent leakage,
the use of spill kits,
covering and securing construction equipment repair points,
securing fuel tanks,
sorting and securing waste points,
preparation of separate points for hazardous waste,
fencing and monitoring of the area.
Our works will be carried out during the day, and the planned truck traffic at the construction location is several vehicles per hour. Upon completion, all roads will be restored to their original condition or will be improved.
Works on the entire project will take just six months. We are also on the list of strategic companies from a defence perspective. Therefore, we have a duty to act for the benefit of the country in the event of special situations from a security point of view. We responded in the same way to the calls for the construction of temporary hospitals or the completion of road and rail works after other general contractors had abandoned their contracts.
Our aim is to perform the contract through transparent subcontractor selection rules while respecting the interests of local communities and the environment. We make every effort to minimise the inconveniences for the residents and take into account the needs of the natural forest environment.”
EINDE VERKLARING BUDIMEX
[63]
THE INTERNATIONAL RED CROSS, THE UKRAINIAN REFUGEES
AND THE REFUGEES, TRAPPED BETWEEN POLAND AND BELARUS/
DO YOU TREAT THEM WITH EQUAL ATTENTION, RED CROSS?
”“Ik ken een echtpaar dat in de zone woont”, zegt Karolina. “De man is een verklikker. Hij gaat dagelijks het bos in en belt de politie als hij iemand vindt. Intussen belde zijn vrouw mij, omdat ze heimelijk een berg sokken had gebreid voor de vluchtelingen.”
ONE WORLD
PRIKKELDRAAD VOOR DE ENE VLUCHTELING, KNUFFELS VOOR
Terwijl hij aan de grens met Oekraïne soep krijgt – ze denken dat hij een Oekraïense vluchteling is – ziet schrijver Chris Keulemans hoe de politie aan de grens met Belarus vluchtelingen ‘door het prikkeldraad terug duwt; baby’s gooien ze eroverheen’. Een essay over racisme en hypocrisie aan de lange, Poolse grens.
In Polen sprak ik vorige week met negen criminelen. Bijna allemaal vrouwen van een jaar of veertig. Allemaal natuurliefhebber. Ze houden van het oerbos op de grens met Belarus: 150.000 hectare beschermd werelderfgoed, al eeuwen thuis voor de wisent, de wolf en de lynx. Als ze in het bos iemand tegenkomen die het koud heeft halen ze koffie, soep en dekens tevoorschijn. De grootste boef die ik tegenkom, de angst van de Poolse natie, is een tengere jongeman uit Senegal met een spleetje tussen zijn tanden.
Sinds september vorig jaar mogen deze ‘criminelen’ het bos niet meer in. De Poolse regering riep er de noodtoestand uit en het bos is nu een gemilitariseerde zone: er lopen 15.000 politieagenten, grenswachten en soldaten rond. Toegang verboden voor iedereen die er niet woont of werkt. Geen hulpverleners, artsen of journalisten. Wie er toch betrapt wordt met soep en dekens voor iemand met bevroren voeten gaat naar de gevangenis wegens medeplichtigheid aan mensensmokkel. De eigenaar van die voeten gaat een politiebus in, terug naar Belarus, waar de petten aan die kant hem eerst zijn resterende geld afpakken en dan meteen weer het bos in knuppelen. Sinds de Belarussische president Loekasjenko vorige zomer migranten uit andere crisisgebieden lokte met de belofte van vrije doorgang naar Europa en de grens openzette, wordt er gepingpongd met mensen uit Syrië, Irak, Koerdistan, Afghanistan, Jemen, Palestina, Senegal en Cuba.
Tweehonderd kilometer naar het zuiden, aan de grensovergang bij Hrebenne, zijn het de grenswachten die mij soep aanbieden. Omdat ze me aanzien voor een Oekraïense vluchteling. Er staan tenten en kramen vol voedsel, kleren, simkaarten en speelgoed. Er staan auto’s klaar. Maar het blijft rustig. De nonnen van de Knights of Columbus, de foodtruck uit Litouwen, de Engelse journalisten, de jongen van Lycamobile, de boswachters met hun berg waterflessen – ze hangen onderuit in de lentezon. Het gros van de mensen die meteen wegwilden is de grens al over, zegt een vrijwilliger, anderen wachten in West-Oekraïne af wat er gebeurt. Het is een macabere stilte; de grens houdt zijn adem in. Dan komt er een afgeladen bus langs, in uitbundige zebrastrepen – uit Mariupol. De chauffeur slaat een kruisje als hij de slagbomen passeert.
Polen vangt op dit moment ruim twee miljoen Oekraïners op van de bijna vier miljoen die al naar de EU vluchtten. Warschau alleen al telt opeens 500.000 nieuwe inwoners. Overal zijn gebouwen blauw en geel verlicht. Overal zitten mensen met gestreste gezichten aan hun telefoonscherm gekluisterd. Het is een ontzagwekkende inspanning. Burgers, ngo’s, stadhuizen en kerken zijn dag en nacht actief. Alleen de staat, zeggen de mensen die ik spreek, loopt achter de feiten aan. Iedereen die een Oekraïner opvangt zou €40 per dag ontvangen, beloofde de regering eerst. Dat is intussen teruggedraaid tot €10. Hotels, pensions en appartementengebouwen die ruimte aanbieden wachten nog op de toegezegde vergoeding.
Maar aan de grens met Belarus is de staat klaarwakker en wordt duidelijk welke dubbele standaarden Polen hanteert. Sinds de eerste migranten uitgehongerd de dorpjes rond het oerbos binnen wankelden, regent het maatregelen. Het hele gebied is nu een rode zone. Asielverzoeken worden geweigerd. De grenspolitie duwt mensen terug door het prikkeldraad; de baby’s gooien ze er overheen. Overal rond het bos staan politiecontroles langs de weg: mensen van kleur, op weg naar Europa, worden eruit gevist; de chauffeurs opgepakt. De regering wil zich terugtrekken uit het Dublinakkoord1, om te voorkomen dat de tienduizend mensen die tot Duitsland wisten te komen worden teruggezet naar Polen. En dwars door het werelderfgoed heen bouwen ze een muur van 186 kilometer. Kosten: bijna 400 miljoen, tien keer zoveel als het landelijke asielbudget. Van het bedrag dat de regering nu uittrekt voor NGO’s die Oekraïners opvangen kunnen ze precies 1,1 kilometer muur bouwen.
Langs deze muur is een eenvoudig gebaar van gastvrijheid een misdrijf. Zwaarbewapende mannen in zwarte uniformen rijden de auto’s van de ‘criminelen’ die ik spreek van de weg en breken hun schuur open op zoek naar hulpgoederen. Midden in de nacht krijgen de ‘criminelen’ bericht: mensen in het bos geven hun locatie door. Ze pakken hun spullen en gaan eropaf. Ze mobiliseren een clandestien netwerk van advocaten, artsen en opvangplekken. Moeders zijn het, boeren, boswachters, kunstenaars, overdag borduren ze kussenslopen, schrijven dissertaties of ontwerpen wijnflesetiketten. Zelf noemen ze zich activisten. Niet dat ze dat van nature zijn, ze worden het door zichzelf te blijven.
“Een Syrische jongen lag doodziek langs de weg”, zegt Anna*. “Zijn spullen zaten in een opgevouwen roze kinderjasje. De volgende dag lag alleen het jasje er nog.” “Vandaag nog is er een man in het bos gevonden”, zegt Kasia. “Zonder gezicht en benen. Aangevreten. Wolven, honden?” “Mijn twee broers hebben het niet overleefd”, zegt Mohamed, die in Senegal economie studeerde. “De een raakte vergiftigd toen hij moeraswater dronk. Bij de ander kroop een slang zijn jas in toen hij lag te slapen. Ik heb ze allebei in het bos begraven.” “Een vrouw had pijn in haar maag”, zegt de arts. “Misschien een tumor, misschien was ze zwanger. Voor we haar konden behandelen ontsnapte ze uit het raam.” “Ik herinner me elk gezicht dat ik ’s nachts in de moerassen heb aangetroffen”, zegt Anna. “Ik heb ze in de ogen gekeken. Ik vergeet ze nooit meer.” “Er was een misverstand”, zegt de bosbeheerder, die wel met haar auto de rode zone in mag. “Ik reed eerst naar de verkeerde plek. Toen ik aankwam waar ik had beloofd een groep van negen op te halen waren ze weg. Eentje had me de vorige dag zijn oortjes gegeven, als dank voor de soep. Nu voel ik me daar schuldig over. Ik droom van de dag dat ik hem weer tegenkom. Dan geef ik hem zijn oortjes terug.”
Ik ken een echtpaar dat in de zone woont”, zegt Karolina. “De man is een verklikker. Hij gaat dagelijks het bos in en belt de politie als hij iemand vindt. Intussen belde zijn vrouw mij, omdat ze heimelijk een berg sokken had gebreid voor de vluchtelingen.”
“De grenswachten zijn vaak jongens hier uit de buurt”, zegt Piotrek. “Ze willen hun baan niet kwijt, maar soms kunnen ze niet leven met de orders die ze krijgen. Er hebben er al drie zelfmoord gepleegd.” Monika, “De grenswacht tweet elke dag de aantallen: zoveel illegalen hebben we tegengehouden aan de grens met Belarus, zoveel gasten uit Oekraïne hebben we verwelkomd.” “Mensen uit Irak ontvluchten ook een oorlog”, zegt de boswachter. “Het is hypocriet. Als westerling voel ik me ook verantwoordelijk voor de crisis daar.”
Die tot in dit oerbos reikt. En daar draagt niet alleen Polen de verantwoordelijkheid voor. Tot 2020 betaalde de EU Loekasjenko, die al sinds 1994 president is, om zijn grens te bewaken. Maar toen Loekasjenko in dat jaar de verkiezingsuitslag vervalste, legde de EU sacties op. Loekasjenko probeerde de EU probeerde te chanteren door migranten door te laten, waarop Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, overwoog de Poolse muur te financieren. Intussen is aannemer Budimex hem aan het bouwen. Verzekeraar Nationale Nederlanden bezit 9,2% van de aandelen in dat bedrijf. Het cement voor de muur wordt aangevoerd vanuit Belarus.
Hypocrisie. Dubbele standaarden. Paniek. Geldzucht. En klinkklaar racisme. Met een duistere echo, in een gebied waar vóór de Tweede Wereldoorlog bijna de helft van de inwoners joods was. “Ik documenteer alles”, zegt Kasia. “Dan hebben we straks zoiets als het Ringelblum-archief uit het getto van Warschau.” Ze staat op. Ze heeft nachtdienst in het hoekje van het station waar niet-westerse vluchtelingen uit Oekraïne zich kunnen melden.
Op de weg terug worden we aangehouden bij een checkpoint. De agent buigt zich voorover en kijkt naar binnen. Zijn blik veegt even door de auto. Vier witte gezichten. Een nonchalant handgebaar. Rij maar verder.
EINDE ARTIKEL
[53]
AD
VLUCHTELINGENCRISIS POLEN VERHARDT IN RAP TEMPO: ”WAT LOEKASJENKO DOET, GAAT HEEL VER”
TEKST De situatie aan de grens van Polen met Belarus verslechtert met de dag. De taal verhardt, de roep om sancties groeit. Duizenden vluchtelingen kunnen intussen geen kant op. Het is nog niet zo eenvoudig om helder te krijgen wat er precies gebeurt, daar aan de noordoostelijke grens van de Europese Unie. Zeker is dat Litouwen, Letland en Polen grote problemen hebben met hun buurman Belarus. Die wordt ervan beschuldigd vluchtelingen uit het Midden-Oosten naar de grens te dirigeren, inmiddels vele duizenden, om zo druk te zetten op de Europese Unie. President Alexandr Loekasjenko zou dat doen, omdat hij boos is vanwege Europese kritiek op de manier waarop hij de oppositie in zijn land aanpakt. Zijn ontkenningen worden inmiddels door niemand meer echt geloofd. Ook menen waarnemers dat hij wordt ingefluisterd door de Russische president Vladimir Poetin.
Polen geeft de indruk dat het helemaal klaar is met de situatie aan zijn 400 kilometer lange grens. De regering maakte maandag bekend 12.000 militairen naar het oosten te sturen om daar de grenswachten te ondersteunen. ,,Wij zijn klaar om de Poolse grenzen te verdedigen”, aldus minister Mariusz Blaszczak van Buitenlandse Zaken. In de regio is niet alleen de noodtoestand afgekondigd, maar ook een strook van 3 kilometer breed langs de grens tot verboden gebied verklaard. Niemand mag er in, inclusief de media, hulporganisaties en Frontex (dat namens de EU de Europese grenzen bewaakt), en niemand mag eruit. Daardoor weet niemand precies wat er gebeurt. Er zou inmiddels een tiental doden zijn gevallen, waarschijnlijk door de kou. Er is ook onduidelijkheid over het aantal vluchtelingen in het gebied. Polen houdt het op ‘enkele duizenden’, met nog duizenden die onderweg zijn. Andere bronnen reppen van honderden mensen.
‘Pushbacks’
Het Poolse parlement heeft intussen ingestemd met ‘pushbacks’: het al dan niet met harde hand terugsturen van vluchtelingen naar Belarus. Dit is tegen Europese regels (want iedereen heeft het recht asiel aan te vragen in de EU), maar daar trekt Warschau zich niks van aan. Ook Litouwen stuurt vluchtelingen meteen terug en overweegt een noodtoestand. Het heeft deze week 1200 soldaten dichter bij de grens gestationeerd. Letland noemt de situatie ‘alarmerend’. Belarussische media beschuldigen Polen tegelijkertijd van ‘onverschilligheid’ en ‘onmenselijkheid’, omdat het ‘wanhopige vluchtelingen’ terug de grens over jaagt.
De situatie lijkt op die in Turkije, begin vorig jaar. President Recep Tayyip Erdogan wees toen ook duizenden vluchtelingen vriendelijk de weg naar de grens met Griekenland, met de boodschap dat ze van harte welkom waren in de Europese Unie. De vluchtelingen kwamen er pas achter dat dit niet zo was, toen ze met geweld werden tegengehouden door de Griekse grenspolitie. Ook toen bivakkeerden hele gezinnen in de nachtelijke vrieskou aan de grensrivier Evros of waagden de overtocht naar het Griekse eiland Lesbos.
Harde taal
En net als toen klinkt er nu harde taal vanuit de EU. Belarus wordt beschuldigd van ‘hybride oorlogvoering’ (oorlog zonder wapens) en opgeroepen te stoppen met het ‘riskeren van mensenlevens’. Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, wil dat de lidstaten akkoord gaan met strengere sancties tegen het bewind van Loekasjenko.
Ook kondigde ze vandaag aan dat er actie gaat volgen tegen vliegmaatschappijen die uit landen als Irak, Turkije, Libanon, Syrië en Rusland mensen naar Minsk vervoeren, de hoofdstad van Belarus. Er zouden wekelijks meer dan 120 vluchten die kant op gaan.
Duitsland heeft de EU nadrukkelijk om hulp gevraagd. De meeste vluchtelingen willen namelijk helemaal niet in Polen blijven, maar reizen 700 kilometer door naar het westen. Volgens Berlijn zijn er in de laatste vier maanden achtduizend vluchtelingen zo het land binnengekomen. ,,Polen en Duitsland kunnen dit niet alleen”, aldus minister Horst Seehofer van Binnenlandse Zaken. De Poolse oppositieleider Donald Tusk wil zelfs dat de Navo wordt ingeschakeld. Volgens het beroemde Artikel 5 moet die in actie komen als een van de lidstaten wordt bedreigd.
Verboden
Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks) was twee weken geleden in Polen en Litouwen om poolshoogte te nemen aan de grens. Dat lukte wel in Litouwen, maar in Polen kwam ze niet verder dan Warschau: de rest van de reis werd verboden. Polen lost het graag zelf op, zo laat de regering telkens weten, en wil ook geen pottenkijkers. Strik noemt de situatie ‘alarmerend’, maar plaatst ook kanttekeningen bij de manier waarop de Polen de crisis aanpakken. ,,Er is heel weinig ruimte voor een kritische noot over de omgang met migranten. Wat Loekasjenko doet, gaat heel ver, en het is goed dat de EU de chartervluchten wil aanpakken. Maar je moet ook wat met de mensen die nu vastzitten.”
Polen stuurt ze het liefst linea recta terug naar Belarus, maar volgens Strik is dat onacceptabel. ,,Iedereen heeft recht op asiel. Er wordt graag de indruk gewekt dat alle migranten gelukszoekers zijn, maar intussen is het wel zo dat bijna de helft van de Irakezen gewoon asiel krijgt. Polen kan simpelweg niet zijn eigen gang gaan, het moet zich houden aan de Europese regels. Laat de EU dan daarbij helpen, door bijvoorbeeld het opzetten van centra waar op een fatsoenlijke manier asielaanvragen behandeld kunnen worden. Polen speelt het hard, prima, maar daar hoort dan ook een strak antwoord bij: als je zo doorgaat krijg je geen cent meer van de EU.”
Intussen heeft een groep van twaalf EU-lidstaten (Oostenrijk, Bulgarije, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Griekenland, Hongarije, Estland, Letland, Litouwen, Polen en Slovenië) opgeroepen de buitengrenzen van de unie te beschermen met het ‘maximale veiligheidsniveau’. Wat dat precies is, wordt in het midden gelaten, maar het lijkt te gaan om een muur of een hek. Hongarije heeft al zo’n hek neergezet, Polen is nu bezig met hetzelfde
In een interview met de Britse openbare omroep BBC heeft de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko toegegeven dat het “absoluut mogelijk” is dat zijn troepen migranten hielpen om de grens met Polen over te steken. Maar dat de migranten doelbewust naar Wit-Rusland werden gehaald, ontkent hij dan weer.
“Wij zijn Slaven. Wij hebben een hart. Onze troepen weten dat de migranten naar Duitsland gaan”, zei Loekasjenko in een exclusief interview met de BBC. “Misschien heeft iemand hen geholpen. Maar ik zal dat niet eens onderzoeken.”
Aan de grens van Wit-Rusland en Polen verblijven duizenden migranten, vooral uit het Midden-Oosten, die hopen de oversteek naar de Europese Unie te maken. Polen en de EU verwijten het regime van Loekasjenko dat het doelbewust migranten aanvoert om die naar de grens te sturen en zo druk uit te oefenen op de EU. Dat zou een vergeldingsactie zijn voor sancties die de EU oplegt aan Wit-Rusland nadat Loekasjenko daar de oppositie onderdrukt had.
In het interview met de BBC ontkent Loekasjenko dat hij de migranten naar Wit-Rusland laat komen. “Ik heb de EU gezegd dat ik geen migranten aan de grens ga vasthouden want ze komen niet naar mijn land, ze gaan naar de EU”, zegt hij. “Maar ik heb hen hier niet uitgenodigd. En om eerlijk te zijn, wil ik niet dat ze door Wit-Rusland gaan.”
Situatie gekalmeerd, maar niet afgelopen
Op de grens is de situatie wat gekalmeerd, nadat het daar de voorbije week tot een escalatie was gekomen. De tentenkampen die er waren opgetrokken zijn afgebroken, en de meeste vluchtelingen zijn overgebracht naar een opvangcentrum. Ook is Irak begonnen met het repatriëren van migranten op de grens.
Toch dwalen er nog altijd honderden mensen rond in het oerbos op de grens tussen Wit-Rusland en Polen. “De temperatuur is er ’s nachts onder nul, en de migranten zitten er zonder voedsel, zonder drinkwater en zonder dat ze zich warm kunnen houden”, zegt Tineke Ceelen van de hulporganisatie Stichting Vluchteling, die momenteel in het gebied is om contact te leggen met lokale hulporganisaties en migranten.
Het aantal migranten dat probeert om de grens over te steken is volgens Polen ook gisteren weer gedaald. De Poolse grenswacht zegt dat er gisteren 195 pogingen zijn geregistreerd, tegenover 250 op donderdag en 501 op woensdag. De grootste groep bestond volgens Polen uit ruim 200 mensen, andere groepen uit een paar tientallen mensen. Polen zegt echter nog altijd spanningen te verwachten bij de grens. Premier Mateusz Morawiecki zal dit weekend Estland, Letland en Litouwen bezoeken om de kwestie te bespreken.
Dramatisch en mensonterend: zo omschrijven mensenrechtenactivisten de situatie aan de grens tussen Wit-Rusland en Polen. Naar schatting 2000 mensen zitten daar al dagen vast. Ingeklemd tussen Wit-Russische grenstroepen die hen de grens naar de Europese Unie wijzen aan de ene kant en Poolse militairen die hen uit alle macht proberen tegen te houden aan de andere.
De mannen, vrouwen en kinderen maken zich op voor een derde nacht in de vrieskou, met alleen tentdoek en kampvuurtjes om ze enigszins warm te houden.
Vandaag werd op allerlei niveaus veel overlegd over de kwestie. De Europese Unie wil nieuwe sancties tegen Wit-Rusland, de Duitse bondskanselier Merkel belde met de Russische president Poetin. Zij wil dat hij zijn invloed op de Wit-Russische president Loekasjenko gebruikt om hem te laten stoppen met het doorsturen van migranten naar de buitengrenzen van de Europese Unie.
Voorzitter van de Europese Raad Charles Michel zei gisteren in Berlijn dat de financiering van een muur op de grens met Wit-Rusland toch bespreekbaar is. Saillant, omdat 9 november de dag is dat in 1989 de Berlijnse Muur viel. Michel herhaalde zijn woorden vandaag in Warschau. Voor de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van Europa, was EU-geld voor hekken om de buitengrenzen te beschermen was tot nu toe onbespreekbaar.
Het gepraat leidt niet tot oplossingen op de korte termijn. Er blijven meer mensen komen naar de grens, die voor journalisten en hulpverleners potdicht zit; in een strook van 3 kilometer aan de Poolse kant van de grens geldt de noodtoestand.
EINDE ARTIKEL
”Polen stuurt die mensen geregeld terug naar Wit-Rusland. Bij de grens zijn al doden gevallen. Hoe het er in het grensgebied precies aan toegaat, probeert zowel Polen als Wit-Rusland stil te houden, zegt correspondent Saskia Dekkers. Zij is in Polen, vlak bij de grens. “Het is een heel vreemde situatie. Vijf kilometer achter me zitten honderden, misschien wel duizenden mensen vast in een bos en wij kunnen niet controleren hoe de situatie werkelijk is.”
Onder begeleiding van Wit-Russische grensbewakers trokken maandag zo’n duizend migranten naar de Poolse grens. In groepjes probeerden ze vervolgens die grens over te steken, telkens tegengehouden door Poolse militairen.
Wit-Rusland beschuldigt Polen van inhumaan beleid, maar volgens EU-landen stuurt Wit-Rusland bewust migranten de grens over. Polen spreekt van een “vijandige actie” en heeft duizenden extra militairen naar het gebied gestuurd.
“Dit is een schoolvoorbeeld van ondermijning”, zegt Oost-Europadeskundige Hubert Smeets. “Via de stroom migranten wil Wit-Rusland de interne Europese verhoudingen ondergraven.”
‘Vreemde situatie’
Dat is al even de aan gang. De afgelopen maanden reizen steeds meer migranten uit Azië, het Midden-Oosten en Afrika via Wit-Rusland naar de grens met Polen, Litouwen en Letland in een poging de EU binnen te komen. De eindbestemming is meestal Duitsland.
Polen stuurt die mensen geregeld terug naar Wit-Rusland. Bij de grens zijn al doden gevallen. Hoe het er in het grensgebied precies aan toegaat, probeert zowel Polen als Wit-Rusland stil te houden, zegt correspondent Saskia Dekkers. Zij is in Polen, vlak bij de grens. “Het is een heel vreemde situatie. Vijf kilometer achter me zitten honderden, misschien wel duizenden mensen vast in een bos en wij kunnen niet controleren hoe de situatie werkelijk is.”
De Poolse regering heeft de noodtoestand afgekondigd in het gebied. In een strook van drie kilometer langs de grens mogen media en hulpverleners niet komen. Dekkers: “Dus de enige informatie die we hebben zijn de propagandafilmpjes van het Wit-Russische leger, van het Poolse leger en de getuigenissen van migranten.”
Wit-Rusland helpt de migranten uit onder meer Irak, Jemen en Syrië actief de EU te bereiken. Met vliegtuigen van staatsluchtvaartmaatschappij Belavia worden ze vanuit bijvoorbeeld Dubai en Beiroet naar Wit-Rusland gebracht, zegt Oost-Europadeskundige Smeets.
Volgens hem wil president Aleksandr Loekasjenko hier twee dingen mee bereiken. Ten eerste wraak voor de sancties die de EU invoerde na mensenrechtenschendingen en de frauduleus verlopen presidentsverkiezingen in Wit-Rusland van vorig jaar. “Het helpen van migranten is een provocatie. Loekasjenko ondermijnt de verhoudingen in Europa.” Loekasjenko zet Polen, dat geen migranten wil opvangen, tegenover West-Europese landen “die humane opvattingen hebben over hoe met migranten om te gaan”.
“Europa weet zich hiermee geen raad. Je ziet het ongemak over het Poolse terugduwen dat in strijd is met EU-afspraken.”
‘Fascistische trekken’
Ten tweede leveren de migranten Loekasjenko geld op. “De migranten hebben vaak duizenden euro’s aan mensensmokkelaars betaald”, beaamt correspondent Dekkers. Een deel van dat geld vloeit door naar het regime. Smeets: “Loekasjenko ontpopt zich als mensensmokkelaar. Maar daar zit hij niet mee. Hij is elke schaamte voorbij. Het regime begint steeds fascistischer trekken te krijgen.”
Daarin wordt Loekasjenko gesteund door de Russische president Vladimir Poetin, zegt Smeets. Die wil de twee landen verder later samensmelten in de zogeheten Uniestaat. “Die krijgt steeds meer gezicht, onder meer middels gezamenlijk buitenland- en defensiebeleid.”
Maar ondanks de rol van Poetin spreken EU-landen hem er niet op aan. Dat terwijl sancties tegen Rusland wel wat kunnen uithalen, denkt Smeets. “Maar mensen in de omgeving van Poetin sanctioneren, kan de EU niet doen zolang die niet precies weet wat hun rol is.”
Vrees voor oorlog
Smeets vreest dat de provocaties van (Wit-)Russische zijde op geweld kunnen uitdraaien. “Er zou al sprake zijn van schoten over en weer.”
Ook aan Poolse kant zijn ze bang “dat het gaat escaleren of zelfs tot een oorlog komt”, hoort correspondent Dekkers. “Een oorlog tussen Wit-Rusland en Polen, waar dus ook de Europese Unie mee te maken krijgt.”
De migranten voelen zich ondertussen een speelbal in dit geopolitieke steekspel, zegt Dekkers. “Ze hebben niets meer te verliezen. Het enige wat we zeker weten is dat de mensen daar absoluut weg willen, naar West-Europa, die grens over.”
The situation of migrants trying to enter the EU at the border of Poland, Lithuania and Belarus is alarming. Thousands of migrants have been stuck on the border region since early autumn. The situation of people sleeping without shelter is expected to worsen as the winter approaches.
The Belarusian, Polish and Lithuanian Red Cross organisations are helping migrants at the borders by distributing food, clean water, hygiene supplies, clothes and blankets and by offering essential health care.
The health of the people sleeping rough is at continuous risk. At least 10 people are known to have died. Among them, a 14-year-old boy who died of hypothermia.
“There are hundreds of children at the border, many of whom have been separated from their families. The are also pregnant women and disabled people among the migrants. Their situation is worsening by the hour as the crisis drags on and nights become colder,” says the Director of International Operations at the Finnish Red Cross Tiina Saarikoski.
“All states are obliged to ensure that humanitarian aid gets through to its target. People have the right to necessary protection, care and safety, regardless of whether they are granted the right to stay in the country or not.”
The International Committee of the Red Cross helps migrants establish contact with their family members.
The Finnish Red Cross maintains preparedness for large-scale migration as part of its continuous readiness. As agreed with the authorities, the Red Cross is permanently prepared to establish and maintain reception centres and temporary accommodation units at the request of the authorities.
The Finnish Red Cross has not received official requests in relation to the situation in Poland, Lithuania and Belarus.
“The most important thing right now is to deliver necessary aid to the migrants in unsafe conditions and allow humanitarian operators to provide aid,” Saarikoski emphasises.
The Red Cross is urgently providing relief efforts as thousands of people risk their lives in freezing conditions along the Belarus-Poland border. At least 10 people have died and an estimated 2,000 people are living in makeshift camps near the border between Belarus and neighboring countries Poland, Lithuania and Latvia. The International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC) urges unhindered access to the border be provided to help the men, women and children risking their lives for a safer future.
Belarus Red Cross has been coordinating aid from partners since last week, distributing food, water, blankets and warm clothes. Staff and volunteers are involved in a continuous response to the situation, sorting and distributing packages, as well as helping authorities set up heating tents for women and children. Assistance was also provided for three children who were hospitalized.
“We are concerned about the increasingly serious situation on the Poland-Belarus border, after large groups of migrants arrived there on November 8. We call for access for the Red Cross and other humanitarian organizations so that all people in need, at the border and other locations, can receive medical treatment, humanitarian assistance and protection services,” said Andreas von Weissenberg, IFRC Europe’s head of Disasters, Climate and Crises.
“While Belarus Red Cross has thankfully been given some access to provide vital life-saving aid to people enduring hunger and freezing conditions, we need that access to be regular and also get access on the other side of the border. People need to be treated humanely,” von Weissenberg said.
The Polish Red Cross has been responding to this crisis for several weeks, delivering blankets, sleeping bags and clothes. Local branches are supporting migrants in provinces near the border with food, water and hygiene kits, as well as providing first aid and helping people trace family members.
Lithuanian Red Cross teams have also been supporting migrants close to the border with water, hygiene kits, footwear and clothing, as well as toys for children. In five large reception centers, volunteers provide food and other humanitarian aid, offer psychological support and legal assistance and help people reconnect with their loved ones by providing mobile phones and SIM cards.
IFRC is in the process of providing the Belarus Red Cross, Polish Red Cross and Lithuanian Red Cross with emergency funding to support the migrants with food, clothes, hygiene items, first aid and family reunification services.
“Humanitarian organizations must be granted unconditional and safe access to all people in need, irrespective of their legal status. People are crossing the border with just the clothes on their backs. They need food, medicine, hygiene items, clothing, and protective equipment against COVID-19. We must be allowed to deliver critical assistance and we want to see a peaceful, humane and rights-based solution to the situation,” von Weissenberg concluded.
EINDE BERICHT
24/7 NEWS BULLETIN
IT’S HEART BREAKING: HOW POLISH VOLUNTEERS
RESCUE POVERTY STRICKEN MIGRANTS AT
THE BELARUSIAN BORDER
11 NOVEMBER 2021
https://247newsbulletin.com/politics/4802.html
While the official Warsaw refuses to let in the migrants who have accumulated on the Belarusian border, not wanting to recognize them as refugees, many Poles express a desire to help people in difficult situations.
In the Polish media, you can see lists of various NGOs that are involved in helping migrants, as well as talk about ways to help them. One of the most popular is called a financial donation, but it is also suggested to become a volunteer working with refugees. The monetary contributions are spent on humanitarian transportation, shelter, medical and legal assistance, and integration with the host society.
“You don’t have to be at the border to help refugees,” writes Gazeta Wyborcza. “We can’t do much on this issue, but here’s exactly what we can: offer a blanket, a sleeping bag or waterproof clothing.”
Among the organizations that help refugees and migrants, mention is made, for example, of Caritas Polska, which carries out humanitarian aid campaigns both in Poland and abroad. This organization operates centers for refugees and migrants in Szczecin, Kalisz and Warsaw, providing systematic assistance in the field of intercultural integration, career counseling, psychological and legal assistance, classes in community centers and educational packages. Since the beginning of the current migration crisis at the Polish-Belarusian border, Caritas Polska has been organizing humanitarian transfers to centers where foreigners arrive, providing migrants with food, detergents, hygiene items, and blankets.
Helping migrants and the Polish Red Cross collecting material gifts for aid packages for migrants. Donations are accepted at Red Cross offices throughout Poland. Currently, the most in demand are: jackets, sweaters, thick socks, warm shoes, hats, scarves, blankets and sleeping bags. At the same time, clothes and shoes must be new or used, but in good condition. High-energy products are accepted (bars, chocolate, dried fruits), as well as other food products (pies and other canned poultry, canned fish, crackers, waffles, etc.).
The Polish non-governmental humanitarian organization Grupa Granica, which monitors the situation on the Polish-Belarusian border, believes that refugees need to be rescued as soon as possible. Indeed, if the Polish border police finds injured migrants before doctors, they send them back to Belarus, explaining this step by the fact that their health condition may deteriorate at any time, and the risk of death in such conditions is great.
The Guardian tells how 15 Iraqi Kurds ended up in the forests of the Polish village of Narewka after they managed to cross the border of Belarus and the European Union. All migrants had early signs of hypothermia. One woman could hardly walk. They had no choice but to turn to volunteers for help. A team from Grupa Granica, before the border guards, found migrants who found themselves in completely extreme conditions. It was already starting to get dark, and the temperature dropped to almost zero degrees. Volunteers distributed blankets and hot tea to people.
After some time, the police arrived in the forest. Up to this point, volunteers have explained to the frozen migrants how to properly apply for asylum.
“We have about eight teams operating near the border and a total of about 40 people,” Anna Albot, a spokeswoman for the Polish Minority Rights Group and member of Grupa Granica, told The Guardian. – Whenever we receive calls from migrant families, we send a request to our teams and check who is closest to the place. People often ask for food, water, a doctor, or clothing. The other day I met a Syrian family who didn’t even have shoes. ”
Anna Chmielewska, coordinator of the Center for Assistance to Foreigners in Warsaw, noted that “it is difficult to work in the border zone for several reasons”. First, the Polish police stop the cars of the volunteers a few kilometers before the Kuznitsa checkpoint on the Polish-Belarusian border. The fact is that three kilometers from the border begins the territory on which the state of emergency is in force, so access to it is prohibited.
“We cannot get into this zone and help the people who are there,” she added. “Only local residents can do this.” According to her, volunteers only have the opportunity to contact migrants only when they can pass the border zone: “But not everyone succeeds in doing this. Winter is coming and people are not ready to stay outside in the cold day after day. We are afraid that bad weather will lead to more deaths. It’s heartbreaking for us. “
In addition, the activist said that border police officers often behave quite aggressively. “We are not doing anything illegal, but they make us feel like we are violators,” Khmelevska said. “Helping people is okay. But in the current situation we seem to be engaged in secret activities. “
According to a representative of another non-governmental Polish organization, Medycy na granicy (Doctors at the Border – MK), border guards periodically obstruct the provision of medical assistance to migrants.
On their official Facebook page, the volunteers reported that before going on another call, they found that the ambulance’s wheels had been deflated. In addition, the doctors found “people in uniform” at the service car, and an olive-colored car with registration numbers beginning with the letters denoting the off-road vehicles of the Polish army stood nearby, the report said.
The doctors added that they tried to talk to the people sitting in the car, but they left almost immediately. Then they turned to the Ministry of National Defense of Poland with a request to “urgently provide clarification regarding this shameful incident.”
The department gave a response almost immediately. “The soldiers of the Polish army have no relation to the damage to the ambulance at the border,” the ministry’s press service informed. “They have much more serious questions than the denial of fake news in the media space.”
At the same time, such situations do not lead volunteers astray. They continue to provide assistance to refugees. On their social networks, doctors posted a post in five languages – English, French, Arabic, Persian and Kurdish – with the following content: “If you or someone from your family needs any humanitarian or medical assistance on the Polish-Belarusian border, write US. We will connect you with the right people. “
Those wishing to help migrants have to face not only opposition from the authorities. After one of the theaters in the city of Legnica began collecting gifts for refugees on the Polish-Belarusian border, it was attacked by haters on the Internet. “But there are more people willing to help,” says one of the initiators of the action.
In this regard, Polish volunteers are pleased to know that activists from Germany are trying to help migrants stranded on the Polish-Belarusian border. According to the Polish Internet resource Oko.press, a group of German volunteers came to Poland to deliver parcels for refugees to local organizations, show solidarity with immigrants and protest against the actions of the Polish authorities and the inaction of German politicians.
“We have free seats on the bus,” says one of the activists Ruben Neugebauer. “We could take people who need help with us. If only the German government would agree to this … We call on the German authorities to create humanitarian corridors on the Polish-Belarusian border. This should be one of the priorities of the government that is currently being formed in Germany. “
.
Source From: MK
EINDE BERICHT
[56]
HUMAN RIGHTS WATCH RAPPORT
”DIE HERE OR GO TO POLAND”BELARUS’ AND POLAND’S SHARED RESPONSIBILITY FORBORDER ABUSES
”“Men, women, and children have been ping-ponged across the border for days or weeks in freezing weather, desperately needing humanitarian assistance that is being blocked on both sides.”………..”Trapped on the Belarusian side, stranded or lost on the Polish side, people told harrowing stories of trudging through forests, swamps, marshlands, and rivers in freezing temperatures for days and even weeks without food or water. Some said they were forced to drink swamp water or collect rain water in leaves to drink.” HUMAN RIGHTS WATCH
(Brussels) – The crisis at the Belarus–Poland border is leading to serious human rights violations against migrants and asylum seekers by both governments, Human Rights Watch said in a report released today.
The 26-page report, “‘Die Here or Go to Poland’: Belarus’ and Poland’s Shared Responsibility for Border Abuses,”documents serious abuses on both sides of the border. People trapped on the Belarus border with Poland said that they had been pushed back, sometimes violently, by Polish border guards to Belarus despite pleading for asylum. On the Belarusian side, accounts of violence, inhuman and degrading treatment and coercion by Belarusian border guards were commonplace.
“While Belarus manufactured this situation without regard for the human consequences, Poland shares responsibility for the acute suffering in the border area,” said Lydia Gall, senior Europe and Central Asia researcher at Human Rights Watch. “Men, women, and children have been ping-ponged across the border for days or weeks in freezing weather, desperately needing humanitarian assistance that is being blocked on both sides.
Human Rights Watch went to both countries in October 2021 and conducted in-depth interviews with 19 people, including single men, families with children, and women traveling alone.
Trapped on the Belarusian side, stranded or lost on the Polish side, people told harrowing stories of trudging through forests, swamps, marshlands, and rivers in freezing temperatures for days and even weeks without food or water. Some said they were forced to drink swamp water or collect rain water in leaves to drink. At least 13 people have died as a result of inhumane conditions, including a 1-year-old Syrian boy.
A 35-year-old man from the Democratic Republic of Congo, traveling with his wife and 3 children, all under 7, said his family was pushed back twice by Polish border guards in October. During the second incident, he said he pleaded with the Polish guards for asylum but that they would not listen: “They said, ‘There’s no asylum, there’s nothing, go back to where you came from!’ They [took us by vans] and made us go back to Belarus, to the neutral zone.”
The mid-November standoff at the Bruzgi border crossing, where thousands of people were trapped, is the culimination of developments since last May following the state hijacking by Belarus of a Ryanair airplane to arrest a passenger. His arrest triggered European Union sanctions against Belarus, to which Belarus president Aleksandr Lukashenko responded by stating that he would open Belarus’ border to migrants by facilitating visas.
Since August, thousands of people, mainly from Syria, Iraq, and Yemen, have traveled to the capital Minsk in Belarus, through Middle East-based holiday tour operators making false claims of easy EU entry.
Three people told Human Rights Watch that Polish border guards separated their families, including parents from their children, when they took those in need of medical care to the hospital, but pushed the other family members back to Belarus. A Syrian woman whom the Polish border guards decided needed medical care was separated from her 5-year-old son in late October, who, together with other family members, was pushed back to Belarus. Still in Poland, she had had no contact with her family since being separated from them.
In response to a letter from Human Rights Watch,Polish authorities denied that they engaged in pushbacks, separating families, or refusing to consider asylum claims. However, citing a recent amendment to the law in Poland, they said border officials were authorized to immediately return people who crossed the border illegally and, as of November 16, 2021, border officials had prevented 29, 921 from crossing illegally this year.
Following Polish pushbacks, interviewees said, Belarusian border guards detained and abused them in “collection sites,” open spaces where migrants were gathered and trapped, without food, water, or shelter and prevented from going back to Minsk or their own countries. Belarusian authorities have not responded to a request from Human Rights Watch to comment on the findings
Until November 18, thousands of people on the Belarusian side were sleeping in a makeshift camp at Bruzgi, one of the major border crossings. Belarusian authorities have dismantled the camp and reportedly accommodated at least some of the people in a warehouse nearby, although the situation and whereabouts of those who had been in the makeshift camp is unknown.
Belarusian and Polish authorities have an obligation to prevent further deaths by ensuring regular humanitarian access to the people stuck in the border area, Human Rights Watch said. Both countries should also immediately halt ping-pong pushbacks and allow independent observers, including journalists and human rights workers, access to currently restricted border areas. In August and September, the European Court of Human Rights instructed Poland to provide food, water, clothing, adequate medical care, and if possible temporary shelter to persons on the border. The European Court does not have jurisdiction over Belarus.
Belarus’ abuse of people at its border amounts at least to inhuman or degrading treatment or punishment, and may in some cases constitute torture, in violation of Belarus’ international legal obligations. The authorities should immediately halt the abusive practices and hold those responsible for abuses to account.
Pushback practices by Polish border guards violate the right to asylum under EU law including the charter of fundamental rights, create a risk of chain refoulement contrary to international refugee law, and expose people to inhuman and degrading conditions, in violation of Polish and EU law.
European Commission has failed to speak publicly about Poland’s responsibility for the abuses and the human crisis at its border, or to clearly call on Poland to stop banning media and humanitarian groups from areas where abuses are taking place.
“The European Commission should start showing solidarity with the victims at the border on both sides who are suffering and dying,” Gall said. “Belarus may have orchestrated the crisis but that doesn’t absolve Poland and EU institutions of their human rights obligations. Brussels should push Warsaw to put preservation of human life at the core of its response.”
EIND STATEMENT HUMAN RIGHTS WATCH
”At least 13 people have died in the area in recent weeks, most due to exposure.”
Boy is youngest known victim of crisis as medical workers say family had been living in forest for a month
A one-year-old child from Syria has died in a forest in Poland near the border with Belarus, according to Polish medical workers, becoming the youngest known victim of the crisis on the eastern edge of the European Union.
Thousands of people attempting to reach the EU are still stranded in freezing conditions, amid a standoff between the bloc and Belarus, which has been accused of deliberately creating the crisis by flying in people from the Middle East and facilitating their travel to the border.
“Around 2:26 am we received a report that at least one person needed medical assistance,” PCPM said on Twitter. “When we arrived on the spot, it turned out that three people were injured. They had been in the forest for 1.5 months.”
PCPM said its staff had come across a young man with severe abdominal pain who was hungry and dehydrated, and a Syrian couple. “The man had a lacerated wound to his arm, and the woman had a stab wound to her lower leg,” the group tweeted. “Their one-year-old child died in the forest.”
The cause of the boy’s death was not yet established. At least 13 people have died in the area in recent weeks, most due to exposure.
In the last few days, the local Muslim community of Bohoniki, a village in north-east Poland, has held the funerals of two victims. On Monday, residents streamed to his family via Skype the funeral of 19-year-old Syrian Ahmad al-Hasan, who was found dead in the Bug river in eastern Poland on 19 October. According to witnesses, Ahmad, who could not swim, was pushed by a Belarusian soldier to enter the water.
The family of Ferhad, a man from Kobane in Syria who died in a car accident in October while fleeing the Polish police, said they were still waiting for his body.
“He left Syria, like many others, to reach Europe,” said Ferhad’s cousin Rashwan Nabo, a Syrian humanitarian worker.
Ferhad had boarded a direct flight to Minsk from Erbil, in northern Iraq. “In Raqqa, Damascus and Aleppo, word has been spreading for months that the easiest and fastest way to reach Europe is a direct flight to Belarus,” Nabo said.Advertisement
Alexander Lukashenko, the president of Belarus, has been accused of deliberately provoking the refugee crisis in revenge for EU sanctions on his authoritarian regime.
According to charities, in recent days, more and more people have managed to cross the barbed wire separating Poland from Belarus.
Requests for help received by charities and doctors from asylum seekers in the forest around the secure zone have increased. According to doctors, most common medical emergencies they have treated are injuries from beatings, dehydration and hypothermia.
Aid workers are urging the Polish government to create a humanitarian bridge for those trapped at the border to allow them to enter Polish territory. With temperatures dropping to below freezing in recent days, charities fear more people will die without the necessary medical assistance.
Anna Chmielewska, the coordinator of the Help Center for Foreigners, said: “It is a matter of time when we will be getting more and more tragic news like this.”
EINDE ARTIKEL THE GUARDIAN
[57]
‘”Onze verworvenheden, met onze normen en waarden,is het alles of niets het is geen cafetaria model.Onze manier van leven, we hadden het net over homosexualiteit,we hebben het in Nederland over man en vrouw.We hebben het over onze verworvenheden, die voortkomen uit humanisme, uit Verlichting, die we in honderden jaren hebben opgebouwd”
Pleur op, zou ik in plat Haags zeggen.We hebben in Nederland het recht om te demonstreren, daar maken zij gebruik van.
We hebben ook persvrijheid.
Deze mensen treden die persvrijheid, tredenze met voeten en laat ik het dan misschien meerals minister president zeggen:
Echt klip en klaar
Onze verworvenheden, met onze normen en waarden,is het alles of niets het is geen cafetaria model.
Onze manier van leven, we hadden het net over homosexualiteit,we hebben het in Nederland over man en vrouw.
We hebben het over onze verworvenheden, die voortkomen uit humanisme, uit Verlichting, die we in honderden jaren hebben
opgebouwd
Als mensen van buiten komen-en niemand in Nederland is e rmisschien op die meneer met dat gekke programma na-iser op tegen, dat je vluchtelingen opvangt, mits dieaantallen beheersbaar zijn-…..
De multiculturele samenleving, een woord dat ik haat, echt haat,het woord, dat ervan uitgaat, laat iedereen maar een beetje zijn gang gaan”
Het Poolse parlement heeft intussen ingestemd met ‘pushbacks’: het al dan niet met harde hand terugsturen van vluchtelingen naar Belarus. Dit is tegen Europese regels (want iedereen heeft het recht asiel aan te vragen in de EU), maar daar trekt Warschau zich niks van aan.”
AD
VLUCHTELINGENCRISIS POLEN VERHARDT IN RAP TEMPO: ”WATLOEKASJENKO DOET, GAAT HEEL VER
”In response to a letter from Human Rights Watch,Polish authorities denied that they engaged in pushbacks, separating families, or refusing to consider asylum claims. However, citing a recent amendment to the law in Poland, they said border officials were authorized to immediately return people who crossed the border illegally and, as of November 16, 2021, border officials had prevented 29, 921 from crossing illegally this year.”
(Brussels) – The crisis at the Belarus–Poland border is leading to serious human rights violations against migrants and asylum seekers by both governments, Human Rights Watch said in a report released today.
The 26-page report, “‘Die Here or Go to Poland’: Belarus’ and Poland’s Shared Responsibility for Border Abuses,”documents serious abuses on both sides of the border. People trapped on the Belarus border with Poland said that they had been pushed back, sometimes violently, by Polish border guards to Belarus despite pleading for asylum. On the Belarusian side, accounts of violence, inhuman and degrading treatment and coercion by Belarusian border guards were commonplace.
“While Belarus manufactured this situation without regard for the human consequences, Poland shares responsibility for the acute suffering in the border area,” said Lydia Gall, senior Europe and Central Asia researcher at Human Rights Watch. “Men, women, and children have been ping-ponged across the border for days or weeks in freezing weather, desperately needing humanitarian assistance that is being blocked on both sides.
Human Rights Watch went to both countries in October 2021 and conducted in-depth interviews with 19 people, including single men, families with children, and women traveling alone.
Trapped on the Belarusian side, stranded or lost on the Polish side, people told harrowing stories of trudging through forests, swamps, marshlands, and rivers in freezing temperatures for days and even weeks without food or water. Some said they were forced to drink swamp water or collect rain water in leaves to drink. At least 13 people have died as a result of inhumane conditions, including a 1-year-old Syrian boy.
A 35-year-old man from the Democratic Republic of Congo, traveling with his wife and 3 children, all under 7, said his family was pushed back twice by Polish border guards in October. During the second incident, he said he pleaded with the Polish guards for asylum but that they would not listen: “They said, ‘There’s no asylum, there’s nothing, go back to where you came from!’ They [took us by vans] and made us go back to Belarus, to the neutral zone.”
The mid-November standoff at the Bruzgi border crossing, where thousands of people were trapped, is the culimination of developments since last May following the state hijacking by Belarus of a Ryanair airplane to arrest a passenger. His arrest triggered European Union sanctions against Belarus, to which Belarus president Aleksandr Lukashenko responded by stating that he would open Belarus’ border to migrants by facilitating visas.
Since August, thousands of people, mainly from Syria, Iraq, and Yemen, have traveled to the capital Minsk in Belarus, through Middle East-based holiday tour operators making false claims of easy EU entry.
Three people told Human Rights Watch that Polish border guards separated their families, including parents from their children, when they took those in need of medical care to the hospital, but pushed the other family members back to Belarus. A Syrian woman whom the Polish border guards decided needed medical care was separated from her 5-year-old son in late October, who, together with other family members, was pushed back to Belarus. Still in Poland, she had had no contact with her family since being separated from them.
In response to a letter from Human Rights Watch,Polish authorities denied that they engaged in pushbacks, separating families, or refusing to consider asylum claims. However, citing a recent amendment to the law in Poland, they said border officials were authorized to immediately return people who crossed the border illegally and, as of November 16, 2021, border officials had prevented 29, 921 from crossing illegally this year.
Following Polish pushbacks, interviewees said, Belarusian border guards detained and abused them in “collection sites,” open spaces where migrants were gathered and trapped, without food, water, or shelter and prevented from going back to Minsk or their own countries. Belarusian authorities have not responded to a request from Human Rights Watch to comment on the findings
Until November 18, thousands of people on the Belarusian side were sleeping in a makeshift camp at Bruzgi, one of the major border crossings. Belarusian authorities have dismantled the camp and reportedly accommodated at least some of the people in a warehouse nearby, although the situation and whereabouts of those who had been in the makeshift camp is unknown.
Belarusian and Polish authorities have an obligation to prevent further deaths by ensuring regular humanitarian access to the people stuck in the border area, Human Rights Watch said. Both countries should also immediately halt ping-pong pushbacks and allow independent observers, including journalists and human rights workers, access to currently restricted border areas. In August and September, the European Court of Human Rights instructed Poland to provide food, water, clothing, adequate medical care, and if possible temporary shelter to persons on the border. The European Court does not have jurisdiction over Belarus.
Belarus’ abuse of people at its border amounts at least to inhuman or degrading treatment or punishment, and may in some cases constitute torture, in violation of Belarus’ international legal obligations. The authorities should immediately halt the abusive practices and hold those responsible for abuses to account.
Pushback practices by Polish border guards violate the right to asylum under EU law including the charter of fundamental rights, create a risk of chain refoulement contrary to international refugee law, and expose people to inhuman and degrading conditions, in violation of Polish and EU law.
European Commission has failed to speak publicly about Poland’s responsibility for the abuses and the human crisis at its border, or to clearly call on Poland to stop banning media and humanitarian groups from areas where abuses are taking place.
“The European Commission should start showing solidarity with the victims at the border on both sides who are suffering and dying,” Gall said. “Belarus may have orchestrated the crisis but that doesn’t absolve Poland and EU institutions of their human rights obligations. Brussels should push Warsaw to put preservation of human life at the core of its response.”
EIND STATEMENT HUMAN RIGHTS WATCH
”Belarus is not a safe country for migrants and asylum seekers. By pushing back people to inhuman and degrading conditions in Belarus, where they do not have access to asylum procedures and in some cases are met with violence, and by separating families, Poland is in breach of multiple obligations under EU, human rights, and refugee law including the prohibition on sending anyone to a country where they face a real risk of torture or other prohibited ill-treatment.”
SUMMARY
HUMAN RIGHTS WATCH
RAPPORT
”DIE OR GO TO POLAND”
BELARUS’ AND POLAND’S SHARED RESPONSIBILITY FOR BORDER ABUSES
”“Alle steun aan Polen. De buitengrenzen zullen met Europese steun versterkt worden. “Dit is hét moment voor Europa om tot een krachtdadiger migratiebeleid te komen. Alleen een sterke EU met controles aan de buitengrenzen kan pushbacks en migratiecrisissen voorkomen.”
ROEP OM MUREN LANGS BUITENGRENZEN EU WORDT LUIDER NU LOEKASJENKO MIGRANTEN WEER GEBRUIKT IN GEOPOLITIEK STEEKSPEL
Binnen de Europese Unie stijgt de roep om een betere beveiliging van de EU-grenzen in landen als Polen, Litouwen en Griekenland, bijvoorbeeld met hogere hekken en muren, om te vermijden dat de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko of zijn Turkse tegenhanger Recep Tayyip Erdogan migrantenstromen blijven gebruiken als geopolitiek wapen tegen de EU.
De tactiek van de Wit-Russische president Loekasjenko is cynisch: hij laat migranten overvliegen uit Afrika en het Midden-Oosten, om hen vervolgens Europa in te proberen krijgen. Er zijn daarbij aanwijzingen dat hij daarvoor de steun of, op zijn minst de goedkeuring, krijgt van Rusland (Vladimir Poetin) en Turkije (Erdogan).
“Misdadig spel van Loekasjenko, met migranten die als pionnen op een schaakbord nu verhongeren in Wit-Russische bossen”, zo reageerde staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) via Twitter. “Alle steun aan Polen. De buitengrenzen zullen met Europese steun versterkt worden. “Dit is hét moment voor Europa om tot een krachtdadiger migratiebeleid te komen. Alleen een sterke EU met controles aan de buitengrenzen kan pushbacks en migratiecrisissen voorkomen.”
“We moeten de Poolse regering helpen de buitengrens te beveiligen”, zegt de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer aan het boulevardblad Bild. “Dat zou eigenlijk de taak van de Europese Commissie zijn. Ik roep ze nu op om actie te ondernemen. Alle EU-landen moeten hier samen staan omdat Loekasjenko, met de steun van de Russische president Vladimir Poetin, het lot van mensen gebruikt om het Westen te destabiliseren. Dus nu moeten we samen staan. Polen of Duitsland kunnen dit niet alleen aan.” Seehofer zegt nog de beslissing van Polen te steunen om een muur te bouwen aan de grens met Wit-Rusland.
De nationalistische Poolse regering legt dinsdag de klemtoon op de belangrijke rol die Poolse militairen en grenswachters zullen spelen. De EU is intussen gefrustreerd dat Polen weigerachtig staat om hulp van het EU-grensbewakingsagentschap Frontex te aanvaarden.
In een verklaring roept Commissievoorzitter Ursula von der Leyen de EU-lidstaten op om “eindelijk” de sancties goed te keuren die voorbereid zijn tegen de verantwoordelijken van wat ze “een hybride aanval op de EU” noemt. Ze beschuldigt Minsk van een “cynische instrumentalisering van migranten” en pleegde maandag al overleg met de Poolse eerste minister Mateusz Morawiecki en zijn collega’s uit Litouwen en Letland, de twee andere EU-landen die een grens met Wit-Rusland delen. Een maatregel die Von der Leyen overweegt: de luchtvaartmaatschappijen die de migranten overvliegen op een zwarte lijst zetten.
Artis Pabriks, de minister van Defensie van Letland, roept de EU op om onmiddellijk Europees geld vrij te maken voor “de constructie van moderne grenzen”.
Ook de Verenigde Staten moeien zich ermee. Het VS-ministerie van Buitenlandse Zaken roept het regime-Loekasjenko op “om onmiddellijk te stoppen met zijn campagne om illegale migrantenstromen richting de EU te orkestreren en te forceren”.
EINDE ARTIKEL
”We hebben vandaag nog steeds geen asiel- en migratiepact, met een versterking van de buitengrenzen, dat ons in staat stelt om op een coherente en efficiënte manier om te gaan met migratie. Hierdoor kunnen we zo’n druk niet weerstaan. Dit is een zoveelste wake-up call voor de lidstaten om hier werk van te maken, ook voor Polen. Ik reken er dan ook op dat ze eindelijk constructief zullen meewerken aan zo’n beleid en om in de toekomst ook beroep te doen op Frontex.
”EUROPEES PARLEMENT DEBATTEERT OVER SITUATIEAAN WIT RUSSISCHE GRENS
Brussel – Vandaag debatteert het Europees Parlement in alle hoogdringendheid over de situatie aan de grens tussen Wit-Rusland en Polen. Daar zitten momenteel duizenden migranten en vluchtelingen uit Afghanistan en Irak die door het Loekasjenko-regime naar daar werden overgevlogen als vergelding voor de sancties die de EU zijn land oplegde. Daar werden de mensen van de weg naar het bos geleid om over te steken op plaatsen zonder bewaakte grensovergang.Europarlementslid en lid van de AFET en LIBE Commissie, Hilde Vautmans (Renew, Open Vld) reageert verbolgen: “Loekasjenko blijft migranten smokkelen en uitbuiten als onderdeel van een perverse oorlog tegen de Europese Unie. Dit is afschuwelijk. We moeten daarom naar een volgende fase in de sancties. Het regime moet een onmiddellijke prijs betalen voor deze aanvallen en ook internationaal moet de druk worden opgevoerd tegen Wit-Rusland. De EU mag niet toegeven aan deze chantage. Er moet een einde komen aan de afschuwelijke smokkel van migranten. Daarom roepen wij de Poolse autoriteiten daarnaast op om de Europese asielregels en de hoogste mensenrechtennormen te respecteren. De rechten van de slachtoffers van mensenhandel moeten steeds op de eerste plaats komen en Polen heeft de plicht om degenen die zijn uitgebuit met waardigheid te behandelen. Tot slot is het ook onze verantwoordelijkheid dat tirannen zoals Loekasjenko ons blijven chanteren. We hebben vandaag nog steeds geen asiel- en migratiepact, met een versterking van de buitengrenzen, dat ons in staat stelt om op een coherente en efficiënte manier om te gaan met migratie. Hierdoor kunnen we zo’n druk niet weerstaan. Dit is een zoveelste wake-up call voor de lidstaten om hier werk van te maken, ook voor Polen. Ik reken er dan ook op dat ze eindelijk constructief zullen meewerken aan zo’n beleid en om in de toekomst ook beroep te doen op Frontex.”
De Europese Unie moet de Poolse regering gaan helpen bij de beveiliging van de buitengrenzen, zegt de Duitse binnenlandminister Horst Seehofer maandag in Bild. Langs de grens van Polen met Belarus dreigt een massale doorbraak van vluchtelingen die door het regime in Minsk zijn opgehaald om ze vervolgens door te sturen naar het Westen.
“Polen en Duitsland kunnen het niet alleen aan”, stelt Seehofer tegen de Duitse krant. “We moeten de Poolse regering helpen de buitengrens te beveiligen. Dit is de taak van de Europese Commissie. Ik roep haar op actie te ondernemen.”
Volgens Polen proberen momenteel duizenden migranten uit onder andere Syrië, Irak en Afghanistan de EU binnen te komen. Op sociale media zijn beelden te zien van honderden vluchtelingen die samendrommen aan de grens met Polen. Zij proberen door de grensafscheiding met prikkeldraad te breken, maar worden tegengehouden door de inzet van traangas.
Seehofer zegt het Poolse besluit een muur te bouwen te ondersteunen. “We kunnen ze niet bekritiseren om het feit dat ze Europa’s buitengrenzen beschermen. Niet door vuurwapens te gebruiken natuurlijk, maar met andere middelen die beschikbaar zijn.”
Europa beschuldigt de Belarussische dictator Alexander Lukashenko ervan Europa te willen destabiliseren door migranten uit Afrika en het Midden-Oosten binnen te halen en door te sturen naar het Westen. Rusland zou hem daarbij helpen. Lukashenko ontkent de aantijgingen.
De Poolse regering heeft inmiddels het aantal grenssoldaten opgeschroefd en de noodtoestand uitgeroepen. Eerder besloot buurland Litouwen al om de noodtoestand uit te roepen vanwege het grote aantal migranten dat via Belarus de EU in probeert te komen.
Demissionair minister Ben Knapen (Buitenlandse Zaken) noemde het “van een mensonterende onbeschoftheid” dat het regime in Belarus op grote schaal vluchtelingen de grens met Polen over stuurt. Er gaan volgens Knapen geruchten dat er komende winter tot wel 55 vluchten per week vanuit het Midden-Oosten naar Belarus zullen komen.
Knapen stelde dat de vluchtelingen door Belarus “als een soort kanonnenvoer” worden gebruikt om “als wapen de Europese Unie in verlegenheid te brengen”. De EU-ministers van Buitenlandse Zaken bespreken volgende week hoe het regime van Lukashenko het beste aangepakt kan worden.
Zo’n 80 Oekraïense vluchtelingen die op een boot bij het Java-eiland verbleven, moeten vrijdag vertrekken. De gemeente Amsterdam verbreekt de samenwerking met de eigenaar van de riviercruiser omdat hij alleen vrouwen, kinderen en etnische Oekraïners wil onderbrengen.
Dat bevestigt een woordvoerder van het stadsbestuur. De vluchtelingen verblijven sinds half maart op de boot, het riviercruiseschip Amavenita. De gemeente huurt locaties van vele boot- en hoteleigenaren om voldoende opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen te regelen.
Maar eisen stellen aan de samenstelling van de groep is ‘geen punt voor discussie’, zegt een woordvoerder. “Wij maken geen onderscheid, aan eisen op dit vlak willen en kunnen we niet voldoen. De samenwerking met de betreffende eigenaar is daarom beëindigd.”
Nieuwe locaties
Er worden direct nieuwe opvanglocaties geregeld voor de mensen die moeten vertrekken.
Het is niet de enige boot op het Java-eiland waar vluchtelingen verbleven; in totaal werden 300 mensen op twee riviercruiseschepen ondergebracht. Sommige Oekraïners verhuizen van de ene naar de andere boot, want met de andere eigenaar gaat de samenwerking door. Ook in een leegstaand schoolgebouw op het Java-eiland kunnen sinds deze week 150 mensen terecht.
Rust bieden
De opvang wordt op deze locaties verzorgd door de Regenboog groep. Een woordvoerder laat weten dat de situatie niet ideaal is: “We willen mensen juist rust bieden, en nu moeten ze plotseling vertrekken. Maar het is de enige manier waarop we de opvang kunnen voortzetten zoals we dat willen.”
In totaal zijn er in Nederland 27.000 bedden beschikbaar voor Oekraïense vluchtelingen. Daarvan zijn er vrijdag 17.000 gevuld
EINDE ARTIKEL HET PAROOL
[50]
Zo’n 80 Oekraïense vluchtelingen die op een boot bij het Java-eiland verbleven, moeten vrijdag vertrekken. De gemeente Amsterdam verbreekt de samenwerking met de eigenaar van de riviercruiser omdat hij alleen vrouwen, kinderen en etnische Oekraïners wil onderbrengen.
Dat bevestigt een woordvoerder van het stadsbestuur. De vluchtelingen verblijven sinds half maart op de boot, het riviercruiseschip Amavenita. De gemeente huurt locaties van vele boot- en hoteleigenaren om voldoende opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen te regelen.
Maar eisen stellen aan de samenstelling van de groep is ‘geen punt voor discussie’, zegt een woordvoerder. “Wij maken geen onderscheid, aan eisen op dit vlak willen en kunnen we niet voldoen. De samenwerking met de betreffende eigenaar is daarom beëindigd.”
HET PAROOL
VLUCHTELINGEN NAAR ANDERE PLEK:
EIGENAAR OPVANGBOOTWIL ALLEEN KINDEREN, VROUWEN EN ”ETNISCHE OEKRAIENERS”
