PLANTAGENETCOAT OF ARMS OF EDMUND CROUCHBACK [SON OFKING HENRY III, BROTHER OF KING EDWARD I ANDFATHER OF THOMAS, 2ND EARL OF LANCASTER], THOMAS,EARL OF LANCASTER AND HIS SUCCESSORShttp://www.newworldencyclopedia.org/entry/Thomas_Plantagenet,_2nd_Earl_of_LancasterVENERATION CULTUS OF THOMAS, EARL OF LANCASTER”SAINT THOMAS” [THOMAS THE MARTYR]PICTURE BELOW:
22 MARCH 1322-22 MARCH 2022/THE EXECUTION OF THOMAS OFLANCASTER, REBEL COUSIN OF KING EDWARD II/WARLORD/REFORMER/SAINT READERS Today I want to travel with you to 14th century England again, for it’s aspecial Day!Because it is exactly 700 years ago, that Thomas, Earl of Lancaster, Leicesterand Derby, was executed for treason on the orders of his first cousin, king Edward II [the son of the better known Edward I ”Hammer of the Scots [1]and the father of king Edward III, who started the Hundred Years War betweenEngland and France, the war in which Jeanne d’Arc played her role asheroine of freedom [2]And painful for Thomas:He was executed in his own castle of Pontefract [quite sadistic….] [3]I think a role played too the fact, that Edward II wanted revenge allthose years for Earl Thomas summarily executing [with some othercomrades in evil] his favourite, Piers Gaveston [4] Thomas of Lancaster was a very interesting man, whom I described beforein an extended article [nearly a book!] [5]He was about the Power, fought against his cousin king Edward IV for years,after an initial good and friendly contact [it is not known, why king Edward IIand his cousin Thomas fell out, but suddenly it happened, in november 1308 [6]and then the things went worse and worse.But although he did horrible things [like summarily executing Piers Gaveston,a favourite and close friend of Edward II], he was interesting, not onlybecause he held power for years against his cousin the king [from 1314-1318,when he signed a peace treaty with his cousin the King, the Treaty of Leake,which did not last very long…..[7],.No, he did moreWith Simon de Montfort [8] he laid the groundwork for the later Parliament,as driving power behind the Ordinances [9], which tried to limit the absolute Powerof the King. And can you imagine: This man, this warlord, who eventually rose in open rebellion againsthis cousin and king [10] and was all but a Saint, was venerated as Saintafter his death, first as an outlet for those who opposed the king and hislater favourites the Despensers [11], but later as a real Saint [12], although he wasnever canonized. [13] EARL THOMAS’ BROTHER, EARL HENRY [LATER THE 3RD EARLOF LANCASTER] By the way, his brother, Earl Henry, who later inherited his titles [Thomasof Lancaster had only two illegitimate sons, his marriage was childless and bythe way, unhappy], is a very interesting person too and one of my favourites!For a nobleman, he was a real familyman, who rather stayed with his familythen playing powerpolitics. He was clever too:Because most of the the period that his brother Thomas and king Edward II had their fight for power, he stayed in France [where he had possessions] and when his brother Thomas openly rebelled against Edward II, he did not participate and rather stayed in France, as to prevent that he had to make the painful choice between joining his brother in rebellion and treason or to stay loyal to the king and abandon his brother. [14]That must have been very painful for Earl Henry, but in the period after his brother Thomas’ execution, when his cousin king Edward II ruled with his favourites the Despensers [who were the driving forces behind the executionof Thomas of Lancaster, who rebelled against the king partly for lust ofpower and partly to destroy the Despenser influence on the king] [15], EarlHenry operated very carefully at Court and eventually played a majorrole in the fall of the Despensers, which also resulted in the abdicationand death of Edward II [16]Because his clever and careful manoevres during the Edward II/Despenserreign I called him the ”Mystery Man” [17] By the way, by Earl Henry’s granddaughter Blanche of Lancaster [the daughterof his son Henry of Grosmont, later DUKE of Lancaster], he wasthe greatgrandfather of the later king Henry IV [who, by what nowpeople would call a ”coup” usurped the throne from the lawful kingRichard II, who was his first cousin, both grandsons of king Edward III][18] And by Henry’s daughter Maud of Lancaster [19] he was one of the ancestorsof the present British monarchy [his daughter Maud of Lancaster wasthe mother in law of Lionel of Antwerp, the second son of Edward III andthe maternal greatgreatgrandfather of Richard, Duke of York, who wasthe paternal grandfather of Elisabeth of York, who was the wife of Henry VII, and mother of king Henry VIII and via one of her daughters, thegreatgrandmother of Maria Stuart, from who all subsequent British kings andQueens descended] [20] THOMAS OF LANCASTER, AGAIN But it is about Earl Thomas of Lancaster today!And because it is 700 years after his execution, hereby the ExecutionChapter And to honour a man, who, with all his faults and atrocities, was oneof the groundworkers for the later English parliament, althoughhe, of course, supported the Ordinances [21] in order to servethe interest of the high nobility, and of course his own
The travel Revenge of the King Reception Trial The others Last passage
””Now the king of Heaven give us mercy, for the earthly king has forsaken us!”
The long battle between Thomas and his cousin King Edward II was over. The way to the grisly end was about to begin:
An end, which was not about to bring the King and the [in january returned] Despensers much joy, but would cast a shadow on their lives and reign.
After the devastating end of the Battle of Boroughbridge, resulting in the horrible death of the Earl of Hereford [452], companion till the last of Thomas of Lancaster [and by the way, the brother in law of Edward II] , Thomas of Lancaster found himself prisoner of the King.
The humiliation could begin…….
THE TRAVEL
Thomas was taken by water via York to Pontefract Castle. That was an intent torment and humiliation, since Pontefract Castle was his favourite residence. [His constable had surrendered to the King without a fight] That must have been very bitter for Thomas.
He was forced to wear garments of the striped cloth which the squires of his household wore, an intentional humiliation of a man of high birth and rank. [453]
But that was not enough:
On the way to York, a crowd of people threw snowballs at him, called him a traitor, and shouted “Now shall you have the reward that long time you have deserved!” [454] Interesting though that there must have been among them people, who later revered him……
At the meantime other adherents of Thomas of Lancaster were taken prisoner, who would share his fate, as the story will show.
REVENGE OF THE KING
The King had tried to make it as humiliating as possible for his cousin and long time adversary Thomas. He ”received” his cousin at his own favourite Castle of Pontefract, accompanied by his favourites the Despensers, who must have thought, that it was their moment of joy. Quod non [Latin for: that is not the case] [455] as will the story reveal later [See Chapter 10, Aftermath]
But although sad for Thomas, the satisfaction the King’ undoubtedly felt, now his powerful cousin was at his mercy, is in a way understandable.
It was not only the 10 year long resistance of Thomas, complete with jeering at the King [in 1317 and 1320], and blocking his way with armed guards [456], probably the King’s most important feeling was revenge for the death of Piers Gaveston, since Thomas was one of the responsibles for his [Gaveston’s] murder [457], a cruel and illegal act against a man, who was vain, avaricious and insulting [to the Lords] [458], but further didn’t do the Lords any wrong.
And Edward II had made no secret of his need for revenge! During the siege of Berwick in 1319 [459] in which Thomas had cooperated with Edward [460], he [Edward] made clear what was on his mind by declaring “When this wretched business is over, we will turn our hands to other matters. For I have not forgotten the wrong that was done to my brother Piers.” [461] That threat was obviously aimed at Thomas, who left Berwick later [and right he was!]. [462]
And as I have said before, when it came to revenge, Edward II was true to his word.
RECEPTION
On 21 march, Thomas of Lancaster arrived at his Castle of Pontefract. And what was to be expected, the Despensers couldn’t resist to show their satisfaction in humiliating Lancaster. Thomas was ”contemptuously insulted……to his face with malicious and arrogant words” by the king and the recently returned Despensers” [463] Nice reception in your own castle……
TRIAL
Now rumour had it that Thomas of Lancaster had built a tower in which to hold the king captive for the rest of his life. And, surprise, surprise…… In that very [supposed for imprisonment of the King] tower Thomas was kept prisoner….. [464] The day after Thomas’ arrival, 22 march 1322, his ”trial” took place. I say ”trial” because it didn’t deserve the name at the least.
It was a mock trial, that took place in the hall of Lancaster’s own castle [how bitter…..] and the outcome was a foregone conclusion. Thomas was not allowed to speak in his own defence as his crimes were deemed ‘notorious’ [465]
According to sources he was said to have exclaimed: ” “This is a powerful court, and great in authority, where no answer is heard nor any excuse admitted,” [466] And right he was! The fact that Thomas didn’t grant Piers Gaveston a fair trial too [yet apart from the fact that he had no right to give him a trial anyway], doesn’t excuse his ”judges” to do the same with him.
And there were ”judges”, who undoubtedly would later regret their own injustice…………
See Chapter 10 ”Aftermath”
”Judges”:
The composition of those socalled ”judges” was a laughing stock anyway, were it not so grave an affair, since they consisted of either his enemies, or staunch adherents of the King [or a combination of those two]
The ”judges” were:
Thomas’ first cousin, King Edward II
The Despensers [father and son]
The Earl of Pembroke [Thomas’ first cousin once removed. Originally one of the besiegers of Piers Gaveston in 1312, now he was a staunch adherer of the King, since he was against his will, forced to break his word against Piers Gaveston, who was in his custody and in Pembroke’s absence abducted by the 10th Earl of Warwick, which lead to Gaveston’s execution. His presence at this mock trial was a pity, I have mentioned him several times as a man of honour, who repeatedly tried to reconcile Edward II and Thomas of Lancaster, but perhaps he was forced to become part of this show trial] [467]
The Earl of Kent [halfbrother of King Edward II, and first cousin to Thomas of Lancaster] [468]
The Earl of Richmond [first cousin to King Edward II and Thomas of Lancaster] [469]
The Earl of Arundel [choose the King’s side after the murder of Gaveston, whom he had executed after a mock trial together with Thomas of Lancaster, the 10th Earl of Warwick and the Earl of Hereford, who died at the Battle of Boroughbridge] [470]
The Earl of Surrey , [originally one of the besiegers of Piers Gaveston in 1312 and later a mortal enemy of Thomas. Under his responsibility Thomas’ estranged wife Alice de Lacy was abducted, which lead to a private war between Surrey and Thomas] [471]
The [Scottish] Earls of Atholl and Angus, who had once served in the retinue of Thomas of Lancaster. [472]
The royal justice Robert Malberthorpe, who spoke out the charges against him. [473]
Striking is, that three of the ”judges” [Edward II, the Earl of Kent, the Earl of Richmond] were first cousins of Thomas of Lancaster [474] and one, the Earl of Pembroke, his first cousin removed. [475]
NICE FAMILY……..
Charges:
Thomas was charged [of course] for treason, as he and other Contrariants had invited several of Robert Bruce’s liegemen to England in 1322 to ride with them against their king. [476]
But that was not all:
The list of charges comprised the many grievances Edward managed to dredge up against his cousin, going back to Thomas’s seizure of his possessions at Tynemouth in 1312 [when Lancaster and the other barons were pursuing the King and his favourite Piers Gaveston, after his return from permanent exile. The charge however was unjust, since Lancaster had given the possessions back in 1313] [477] and including Thomas’s jeering at him from the Pontefract battlements in 1317, [478] and Lancaster’s blocking of the roads in an attempt to prevent Edward’s travelling through Yorkshire. [479]
Verdict: A fourtheenth century scandal
One need not to be surprised about the verdict:
Of course Thomas was found guilty, since this was a show trial, containing ”judges”, who were extremely hostile to him.
But to be fair: Even if it WERE a fair trial, the exchanged letters and dealings with the Scots [480] were reason enough to condemn him.
Therefore it was not the CONDEMNATION that was shocking, and caused a scandal, but the fact, that Thomas was condemned to death, which was a break with the convention of the time, not only because of his close kinship to the King [first cousin, Lancaster’s father was the younger brother of King Edward I], but especially because since Waltheof, the Earl of Northumbria was executed in 1076 on the orders of William the Conqueror [481], no English Earl was ever executed. [482] In cases, comparable with Lancaster, an Earl had to suffer ”only” life imprisonment or exile. [483]
I think, that the King perhaps had shown mercy [I mean, not imposing the death penalty], were it not for Lancaster’s involvement in the murder of King’s favourite Piers Gaveston[484], which was not one of the charges, but the underlying reason for the King’s need for revenge. [485]
But there was more: Not only the death penalty was pronounced, Thomas was condemned to the worst form, the traitor’s death: In other words: to be hanged, drawn and quartered…..[486]
But the King was not totally crazy: Executing a [royal] Earl was already a scandal, but to be hanged, drawn and quartered…… Besides, whatever had happened between them, Thomas was the King’s first cousin and of royal blood Therefore the King commuted this verdict to ”merely” beheading……[487]
However, some sources mention, that the King commuted the ”hanged, drawn and quarted” verdict to beheading “for the love of Quene Isabell,”[488], which possibly means, that the King commuted the verdict to beheading as a result of intercession of Queen Isabella [489], who was with King Edward at Pontefract [brrrrrr, horrifying, to accompany one’s husband at the eve of an execution….yet when she really intervened, it was a good thing that she came…..] [490] Queen Isabella was, you remember still,,,, Thomas’ niece, since he was the halfbrother of her mother, Queen Joan I of Navarre] [491]
Of course the phrase “for the love of Quene Isabell” can also
mean, that the beheading verdict was the King”s own decision, but that he considered his and Queen Isabella’s relationship with Thomas of Lancaster……
THE OTHERS
Before we follow Thomas on his last passage, there is a lot to tell about his adherents, who were captured together with him or on other locations around the same time: I mention six knights, who were hanged at Pontefract around or at the same time as Thomas were executed: William Cheyne or Cheney, Warin Lisle, Henry Bradbourne, William Fitzwilliam, Thomas Mauduit and William Tuchet [492]
According to the Flores Historiarum [493], such a lack of humanity was shown, that Thomas had to face their execution before he himself was executed[494] [although the Flores Historiarum mentioned nine of his knights, while other sources give six] [495]
Anyway, Edward II was not satisfied with seven executions [Thomas and the six knights], as a whole at least between 19 and 22 lords and knights were executed and one, Lord Badlesmere [from the Siege of Leeds, see Chapter 7] suffered the traitor’s death. [496] Many were imprisoned, even the wives and children of the rebels [see also Chapter 10, Aftermath] [497] A bloody project of a vengeful King, undoubtedly stimulated by the [with right mentioned so by the rebels!] evil councillors, the Despensers. [498]
LAST PASSAGE
It was on the morning of 22 march, that Thomas of Lancaster heard his verdict, condemned in the Hall of his own Favourite Castle in Pontefract. The same morning, on a cold, snowy day, Thomas was executed. The King, apparently making a holiday of his cousin’s trial and execution, had arrived there on 19 march, together with Queen Isabella and spent there until 25 march…..[499] [strong nerves they must have had…….]
However, rather than have him executed in the castle bailey, Edward II had a painful ”surprise” for Thomas of Lancaster, which showed his desire for revenge on the execution of his favourite, Piers Gaveston: In fact, he arranged a ”parody” on the execution of Piers Gaveston [who was executed on a hill, called ”Blacklow Hill” and also beheaded] [500]
Thomas was taken outside to a small hill, outside of the walls of his favourite Castle Pontefract, mirroring Piers’ 1312 death on Blacklow Hill. He was forced to ride “some worthless mule” and “an old chaplet, rent and torn, that was not worth a half-penny,” was set on his head. A crowd of spectators again threw snowballs at him. Apparently at the king’s order, Thomas was forced to kneel facing towards Scotland, in a pointed reminder of his correspondence with Robert Bruce [which of course had been treason] [501]
Then Thomas uttered the words:
“Now the king of Heaven give us mercy, for the earthly king has forsaken us!” [502]
Two or three strokes of the axe and he was beheaded.
Thomas of Lancaster, Earl of Lancaster, Leicester, Derby, Lincoln and Salisbury, long time adversary of his cousin Edward II and the last to defend the Ordinances [503] was no more………
THOMAS OF LANCASTER, REBEL COUSIN OF KING EDWARD II/FROMWARLORD TO SAINTCHAPTER TEN
THE COUSIN [KING EDWARD II]
THE KING’S SPOUSE [QUEEN ISABELLA OF FRANCE]
THE ARCH ENEMIES [THE FAVOURITES OF THE KING [THE DESPENSERS, FATHER AND SON, WHO PARTLY CAUSED THE TROUBLE IN THE DESPENSER WARS AND ONE OF THE MOTORS BEHIND EARL THOMAS’ EXECUTION]
THE ALLY [ROGER MORTIMER, LATER THE 1ST EARL OF MARCH,
ALLY OF THOMAS IN THE DESPENSER WARS, WHO WOULD PLAY A
[17]THOMAS OF LANCASTER, REBEL COUSIN OF KING EDWARD II/FROMWARLORD TO SAINTCHAPTER TEN
THE COUSIN [KING EDWARD II]
THE KING’S SPOUSE [QUEEN ISABELLA OF FRANCE]
THE ARCH ENEMIES [THE FAVOURITES OF THE KING [THE DESPENSERS, FATHER AND SON, WHO PARTLY CAUSED THE TROUBLE IN THE DESPENSER WARS AND ONE OF THE MOTORS BEHIND EARL THOMAS’ EXECUTION]
THE ALLY [ROGER MORTIMER, LATER THE 1ST EARL OF MARCH,
ALLY OF THOMAS IN THE DESPENSER WARS, WHO WOULD PLAY A
On 21 march, Thomas of Lancaster arrived at his Castle of Pontefract. And what was to be expected, the Despensers couldn’t resist to show their satisfaction in humiliating Lancaster. Thomas was ”contemptuously insulted……to his face with malicious and arrogant words” by the king and the recently returned Despensers” [463] Nice reception in your own castle……”
….’
”LAST PASSAGE
It was on the morning of 22 march, that Thomas of Lancaster heard his verdict, condemned in the Hall of his own Favourite Castle in Pontefract.”
….
….
”Thomas was taken outside to a small hill, outside of the walls of his favourite Castle Pontefract, mirroring Piers’ 1312 death on Blacklow Hill.
He was forced to ride “some worthless mule” and “an old chaplet, rent and torn, that was not worth a half-penny,” was set on his head. A crowd of spectators again threw snowballs at him. Apparently at the king’s order, Thomas was forced to kneel facing towards Scotland, in a pointed reminder of his correspondence with Robert Bruce [which of course had been treason] [501]
Then Thomas uttered the words:
“Now the king of Heaven give us mercy, for the earthly king has forsaken us!” [502]
Two or three strokes of the axe and he was beheaded.”
THOMAS OF LANCASTER, REBEL COUSIN OF KING EDWARD IV,
”Because of their kinship and Lancaster’s royal blood, the King commuted the sentence to beheading, as opposed to being hanged, drawn and beheaded,[4] and Lancaster was executed on 22 March 1322 near Pontefract Castle.”
The Ordinances were an attempt by the Barons to both resolve the problems and differences they had had with Edward I and which had continued into the new reign, and put an end to the crisis caused by Edward II’s reckless favouritism towards Piers Gaveston.
It has been described as ‘oligarchical’; the phrase ‘community of the realm’ doesn’t appear, the ordinances stress the role of the baronage in parliament. In fact, it’s doubtful that the barons had any intention of removing the powers and rights of knights and towns; more that they were simply not present at the parliament where the barons forced acceptance on Edward.
The ordinances have a number of groups of issues they try to address:
Exactions of the king – the vexed questions of impositions such as prise and purveyance
Control of royal officials – such as forest officials, household officers
Legal reform – such as trying to stop malicious accusations
Specific individuals – the ‘evil counsellors’ the barons didn’t like
In the end, the ordinances started a period of conflict – between Thomas, Earl of Lancaster and his supporters, and the king, rather than bringing one to an end. But despite the fact that there are few innovations in the Ordinances, most clauses hark back to the Articles on the Charters of Edward I’s reign, there are significant changes. Never before had the king been required to answer to parliament so comprehensively – such as appointing his officials, or leaving the country, or changing the currency.
The version of the ordinances below is not complete –omissions are marked through lacunae and numbering.
Whereas, through bad and deceitful counsel, our lord the king and all his men have everywhere been dishonoured and his crown in many ways has been debased and ruined, while his lands of Gascony, Ireland, and Scotland are on the point of being lost unless God improves the situation, and his realm of England has been brought to the verge of rebellion through prises and [other] oppressive and destructive measures—which facts are known and proved—our lord the king of his free will has granted to the prelates, earls, and barons, and to the other good men of his realm, that certain persons should be elected to ordain and determine the condition of his household and of his realm, as appears more fully in the commission issued by our lord the king in this connection.
The 21 Ordainers were a mix of churchmen and barons, as in the table below. Edward did his best to get men on the group who were moderate on his side – but had little success. Edward fought as hard as he knew how to stop the Ordinances going forward – but in 1311 he and Gaveston were pretty much on their own.
The Ordainers
Bishops
Earls
Barons
Canterbury
Gloucester
Hugh de Vere
London
Lancaster
Hugh de Courtenay
Salisbury
Lincoln
Robert FitzRoger
Chichester
Pembroke
John de Grey
Norwich
Hereford
William Marshal
St Davids and Llandaff
Warwick
William Martin
(Worcester, later)
Richmond
Henry de Percy
Arundel
Therefore we, Robert, by the grace of God archbishop of Canterbury and primate of all England, and the bishops, earls, and barons elected by virtue of the said commission, do ordain for the honour of God and Holy Church and of the king and his realm in the manner following:—
1. In the first place it is ordained that Holy Church shall have all its liberties as heretofore and as it should have them.
2. Item, it is ordained that the king’s peace shall be firmly kept throughout the entire kingdom; so that everyone may safely go, come, and remain according to the law and custom of the realm. 3. Item, it is ordained that, in order to acquit the king’s debts, to relieve his estate, and the more honourably to maintain it, no gift of land, rent, liberty, escheat, wardship, marriage, or office shall be made to any of the said Ordainers during their [tenure of] power under the said ordinance, or to any other person, without the counsel and assent of the said Ordainers or the majority of them—or of six of them at least—but that all sources of profit shall be improved for the benefit of the king until his estate is properly relieved and some other ordinance may be made for the honour and profit of the king. 4. Item, it is ordained that the customs of the kingdom shall be received and kept by men of the kingdom itself, and not by aliens ; and that the issues and profits of the same customs, together with all other issues and profits pertaining to the kingdom from any source whatsoever, shall in their entirety come to the king’s exchequer and be paid by the treasurer and the chamberlain for maintaining the king’s household and [to be spent] in other ways for his benefit ; so that the king may live of his own without taking prises other than those anciently due and accustomed. And all others shall cease.
An interesting clause. Firstly the echoes of the disputes of Henry IIIrd’s reign still rumble on – Gaveston himself was a Gascon. Secondly, under Edward I the kings wardrobe had become more and more central to the royal finances, bypassing the exchequer. As far as the barons were concerned, this gave the king far too much freedom of action. So here they are saying this must stop – everything goes through the Exchequer, so parliament can control and check it.
And finally the phrase ‘live of his own’ is mighty interesting; it will take a remarkably long time for your average baron to accept that taxation is now part of the weft and warp of government finances; the days of William the Conqueror, where the king owned half the country and could govern without financial assistance were gone for ever.
6. Item; it is ordained- that the Great Charter shall be observed in all its particulars ; so that, if there is any point in the said charter that is doubtful or obscure, it shall be interpreted by the said Ordainers and other men whom they may see fit to call upon for that purpose….
7. And besides, since the crown has been so abased and ruined by numerous grants, we ordain that all grants made to the damage of the king and the impoverishment of the crown since the commission was given to us . . . shall be annulled; and we do annul them entirely, so that they shall not be given back to the same persons without the common assent [of the baronage] in parliament… 9. Whereas the king, on account of the many perils that he and his kingdom may incur, ought not to undertake an act of war against any one, or to go out of the kingdom, without the common assent of his baronage, we ordain that henceforth the king shall neither go out of the kingdom nor undertake an act of war against any one without the common assent of his baronage, and that in parliament. . .
So here’s the point about the role of parliament – far broader than it has been before.
10. And whereas it is feared that the people of the land will rebel on account of the prises and divers oppressions recently established…we ordain that henceforth all prises shall be abolished except the ancient and lawful prises due to the king and to others who are lawfully entitled to them. And if any prises are taken contrary to the ordinance aforesaid by any one whomsoever, no matter of what condition he may be—that is to say, if any one, under colour of purveyance for the use of our lord the king or of someone else, takes grain, wares, merchandise, or other goods against the will of those to whom they belong, and does not immediately .give in return money to the true value [of the goods], unless he thereof has respite by the free will of the seller according to the provision in the Great Charter regarding prises taken by constables of castles and their bailiffs, saving the accustomed prises aforesaid—notwithstanding any commission that may be [issued], pursuit with hue and cry shall be raised against him and he shall be taken to the nearest jail of the king, and the common law shall be enforced against him as against a robber or thief, should he be convicted of sail [wrong-doing].
11. Also, [whereas] new customs have been levied and the old [customs] have been increased upon wool, cloth, wines, avoirdupois, and other things—whereby [our] merchants come more rarely and bring fewer goods into the country, while alien merchants reside longer than they used to, and by such residence things become dearer than they used to be, to the damage of the king and his people—we ordain that all manner of customs and maltotes levied since the coronation of King Edward, son of King Henry, are to be entirely removed and utterly abolished forever, notwithstanding the charter which the said King Edward granted to alien merchants because –it was issued contrary to the Great Charter and contrary to the liberty of the city of London and without the assent of the baronage. . . .
13 And whereas the king, as aforesaid, has been badly advised and guided by evil councillors, we ordain that all the evil councillors shall be put out and utterly removed, so that neither they nor other such persons shall be near him or shall be retained in any office under the king; and that other persons who are fit shall be put in their places. And the same shall be done in the case of domestics, officials, and other men in the king’s household who are not fit.
The barons would soon present a further ordinance to the king, removing a number of specific household officials.
14 And whereas many evils have been incurred through [the employment of] such councillors and such ministers, we ordain that the king shall appoint the chancellor, the chief justices of both benches, the treasurer, the chancellor and the chief baron of the exchequer, the steward of the household, the keeper of the wardrobe, the comptroller and a fit clerk to keep the privy seal, a chief keeper of the forests on this side of Trent and one on the other side of Trent, also an escheator on this side of Trent and one on the other side, as well as the king’s chief clerk of the common bench, by the counsel and assent of the baronage, and that in parliament. And if by some chance it happens that there is need to appoint any of the said ministers before parliament meets, then the king shall make such appointments by the good counsel [of those] whom he shall have near him up to the time of the parliament. And so let it be done henceforth with regard to such ministers whenever there is need.
15 Item, we ordain that the chief wardens of ports and of castles on the sea shall be appointed and installed in the aforesaid manner, and that such wardens are to be of the land itself.
16 And whereas the lands of Gascony, Ireland, and Scotland are in peril of being lost through default of good ministers, we ordain that worthy and fit ministers to keep ward in the said lands shall be named according—to the form set forth in the article before the last [preceding]
17 Moreover, we ordain that sheriffs shall henceforth be appointed by the chancellor, the treasurer, and others of the council who are present; and if the chancellor is not present, let them be appointed by the treasurer, the barons of the exchequer, and the justices of the bench. And such men are to be named and installed as are fit and worthy, and as have lands and tenements through which they may be held responsible for their actions to the king or to the people. And only such persons shall be appointed, and they shall have their commissions under the great seal. . . .
20 Because it is known, and by examination by the prelates, earls and barons, knights and other good people of the kingdom found, that Piers Gavaston has acted badly towards and has badly advised our lord the king and has incited him to do wrong in divers and deceptive ways; in taking possession of for himself all the king’s treasure and sending it out of the kingdom; in drawing to himself royal power and royal dignity, as in making alliances on oath with people to live and die with him against all men, and this by the treasure he acquires from day to day; in lording it over the estate of the king and of the crown, to the ruin of the king and of the people; and especially in estranging the heart of the king from his lieges; in despising their counsels, not allowing good officers to carry out the law of the land; in removing good officers, appointing those of his own gang, as well aliens as others, who at his will and command offend against right and the law of the land; in taking the king’s lands, tenements and bailiwicks to himself and his heirs; and has Caused the king to give lands and tenements of his crown to divers people to the great loss and diminution of the estate of the king and of his crown, and this as well since the ordinance that the king granted to the ordainers to act for the profit of himself and his people as before against the ordinance of the ordainers ; and in maintaining robbers and murderers and getting for them the king’s charter of his peace, in emboldening wrongdoers to do worse, and in taking the king into a land where there is war without the common assent of his baronage to the danger of his person and the ruin of the kingdom, and in causing blank charters under the great seal of the king to be sealed to the deceit and disinheritance of the king and of his crown, and against his homage; and feloniously, falsely and traitorously has done the aforesaid things to the great dishonour and loss of the king and disinheriting of the crown and to the ruin of his people in many ways: And in addition to this we having regard to what was done by the most noble king, the father of the present king, by whose adjudgment the aforesaid Piers abjured the realm of England and whose will it was that our lord the king, his son, should abjure forever his company, and that since by the common assent of all the realm and of the king and of the same prelates, earls and barons it was heretofore adjudged that he should leave the said realm, and he did leave it, and that his return was never by common assent, but only by the assent of some individuals who agreed to it on condition of his behaving well after his return: and now his bad conduct is established beyond doubt, for which conduct and for the great wickednesses aforementioned and for the many others that could befall our lord the king and his people, and in order to foster good understanding between the king and his people and avoid many kinds of discords and dangers, We ordain, by virtue of the commission our lord the king granted us, that Piers Gavaston as the evident enemy of the king and of his people be completely exiled as well from the kingdom of England, Scotland, Ireland and Wales as from the ‘whole lordship of our lord the king overseas as well as on this side, forever without ever returning; and that he leave the kingdom of England and all the aforesaid lands and absolutely all the lordship of our lord the king between now and the feast of All Saints next to come; and we assign to him as port in the way aforesaid Dover and nowhere else for crossing and leaving. And if the said Piers stays in the kingdom of England or anywhere else in the lordship of our lord the king beyond the said day that has been given him for leaving and crossing as is aforesaid, then let there be done with him as would be done with the enemy of the king and of the kingdom and of his people. And let all those who from now on contravene this ordinance with regard to the said exile or the penalty that follows, be dealt with accordingly, if they are convicted of it.
21 Also we ordain that Amerigo and those of the company of Frescobaldi come to the accounting in the way that was ordained and published, notwithstanding the account they say they have rendered, within the fortnight after next Michaelmas and in the meantime let there be arrested all the persons and all the goods of members of the company of Frescobaldi that can be found in the power of the king of England, and that all the lands of the said Amerigo be seized into the hand of the king whereso-ever they are in the said power of the king. And if the said Amerigo does not come within the day assigned, because the aforesaid ordinance has been infringed by him and by his non-appearance he renders himself culpable and suspect we ordain that he be banished from the power of the king and from now on be deemed an enemy and it be done with him as would be done with an enemy of the king and of the kingdom, if he be found anywhere in the power of the king as well overseas as on this side.
22 Also because sir Henry de Beaumont has received from our lord the king to the loss ,and dishonour of the king, since the time of the ordinance of the ordainers to which the king agreed, the kingdom of Man and other lands, rents, liberties and bailiwicks and has caused lands and tenements liberties and bailiwicks to be given to others contrary to this ordinance, and because he has badly advised the king contrary to his oath, We ordain that he be removed from the king’s counsel for ever and that he come no more near the king anywhere — unless it be at the common summons of parliament or in war if the king wishes to have him — save by common assent of the archbishop, bishops, earls and barons and that in full parliament; and all the other lands that he holds within the kingdom of England be taken into the hand of the king of England and held until the king has received from the issues of these lands the value of all the yield that the said sir Henry has had from the lands received co4rary to the said ordinance, and if the said sir Henry in any point contravenes these ordinances let him be disinherited forever of all the lands that he has in England of the king’s gift.
Because it is found by examination by the prelates, earls and barons that the lady de Vescy has caused the king to give to sir Henry de Beaumont, her brother, and to others, lands, liberties and bailiwicks to the loss and dishonour of the king and the evident disinheritance of the crown and also caused to be sent out letters under the urge’ against the law and the intention of the king, We ordain that she go to her house — and that within the fortnight after next Michaelmas — without ever returning to the court to stay there, and that for all these aforesaid things and because it is understood that Bamburgh castle belongs to the crown, we also ordain that this castle be retaken from her into the hand of the king and that it be no more given to her or to another except at the king’s pleasure.
24 And whereas the people feel much aggrieved because of divers debts demanded of them for the king’s use by summons from the exchequer, of which debts, being actually paid, the people have various acquittances . . . ; we ordain that henceforth in the account of every sheriff, or other minister of the king who is answerable at the ex-chequer, such tallies, writs, and franchises as are allowable in the account shall be allowed. . . . And if the treasurer and the barons of the exchequer do not act in the manner aforesaid, the plaintiffs shall enjoy [the right of] recovery through petition in parliament.
25 Whereas ordinary merchants and many others of the people are allowed to bring pleas of debt and trespass in the exchequer, through the fact that they are received by the ministers of the said court more favourably than they should be—whereby accounts and other concerns of the king are greatly delayed and, in addition, a large number of people are aggrieved—we ordain that henceforth no pleas shall be held in the said court of the exchequer except pleas touching the king and his ministers : [namely] those answerable at the exchequer by reason of their offices, the ministers of the court itself, and their subordinates and servants who most of the time are with them in those places where the exchequer may be. And if anybody s received by the said court with permission to plead in the manner aforesaid, those impleaded shall have their [right to] recovery in parliament.
26 Item, whereas the people feel much aggrieved because stewards and marshals hold many pleas that do not pertain to their offices and also because they will not receive attorneys for defendants as well as for plaintiffs, we ordain that henceforth they shall receive attorneys for defendants as well as for plaintiffs, and that they shall hold no pleas of freehold, debt, covenant, or contract, nor any common plea touching men of the people—saving [to their jurisdiction] only trespasses of the household itself other trespasses committed within the verge [i.e. the area distinguished by the king’s presence and thereby set apart from common law], and contracts and covenants which anyone of the king’s household may make with another of the same household within the household itself and not elsewhere. . . .
28 Whereas the people feel much aggrieved because men are emboldened to kill and rob by the fact that the king, through evil counsel, so lightly grants them his peace against the provisions of the law; we ordain that henceforth no felon or fugitive shall be protected or defended in any sort of felony by the king’s charter granting his peace, except only in case the king can give grace according to his oath, and that by process of law and the custom of the realm. And if any charter is henceforth made and granted to any one in any other manner, it shall be of no avail and shall be held as null. And no recognized malefactor against the crown and the peace of the land is to be aided or maintained by any one
29 Whereas in the king’s court persons find their cases delayed because a party alleges that in the king’s absence answer should not be made to demands, and [whereas] also many persons wrongfully suffer injuries from the king’s ministers, with regard to which injuries one can secure recovery only in common parliament; we ordain that the king shall hold a parliament once a year, or twice if need be, and that in a convenient place. And [we ordain] that in those parliaments pleas which are delayed in the said manner, and pleas wherein the justices are of different opinions shall be recorded and settled. And likewise those bills which are brought to parliament shall be settled as heretofore in accordance with law and right.
30 Whereas all the people suffer greatly in many ways whenever a change of money is made in the kingdom, we ordain that, when there is need and the king wishes to make a change, he shall do so by the common counsel of his baronage, and that in parliament
31 Item, we ordain that all statutes which were made in amendment of the law and for the benefit of the people by the ancestors of our lord the king shall be kept and maintained as heretofore in accordance with law and right, provided that they are not contrary to the Great Charter or to the Forest Charter or to the ordinances by us made. And if any statute is made contrary to what has been said, it shall be held as null and as utterly void
32 Whereas, to the great injury of the people, the law of the land and common right have often been delayed by letters issued under the king’s privy seal, we ordain that henceforth neither the law of the land nor common right shall be delayed or disturbed by letters under the said seal. And if, through such letters issued under the privy seal contrary the right or to the law of the land, anything is done in any session of the court of our lord the king, it shall be of no avail and shall be held as null.
33 Whereas many of the people other than those known to be merchants feel much aggrieved and injured by the Statute of Merchants made at Acton Burnell, we ordain that hereafter this statute shall hold only as between merchant and merchant and with regard to dealing made between them. . .
38 Item, we ordain that the Great Charter of Liberties and the Forest Charter issued by King Henry, son of King John, shall be observed in all their particulars, and that points in the said charters of liberties which are doubtful shall be explained in the next parliament after this by the advice of the baronage, the justices, and other persons learned in the law. And this is to be done because we are unable to attend to the matter during our term [of office].
39 Item, we ordain that the chancellor, the Treasurer, the chief justices of both benches, the chancellor of the exchequer, the treasurer of the wardrobe, the steward of the king’ household, and all justices, sheriffs, escheators, constables, investigators for any cause whatsoever, and all other bailiffs and ministers of the king, whenever they receive their offices and bailiwicks, shall be sworn to keep and observe all the ordinances made by the prelates, earls, and barons for that purpose elected and assigned—[to maintain] every one of those [ordinances] without contravening them in any particular.
40 Item, we ordain that in each parliament one bishop, two earls, and two barons shall be assigned to hear and determine all plaints of those wishing to complain of the king’s ministers, whichever they may be, who have contravened the ordinances aforesaid. And if the said bishop, earls, and barons cannot all attend, or are prevented from hearing and determining the said plaints, then two or three of them shall do so. And those who are found to have contravened the said ordinances, in the interest of the king and in the interest of the plaintiffs, shall be punished at the discretion of the persons thus assigned.
41 Item, we ordain that the aforesaid ordinances are to be maintained and observed in all their particulars, and that our lord the king shall cause them to be issued under his great seal and sent into every county of England, to be published, held, and strictly kept as well within franchises as without. . . .
These ordinances, having been shown to us and published on Monday next before the feast of St. Michael just past, we agree to, accept, and confirm. And we will and grant, for us and our heirs, that all and several of the said ordinances, made according to the form of our letters aforesaid, shall be published throughout our entire realm, henceforth to be strictly maintained and observed. In testimony whereof we have caused these our letters patent to be drawn up. Given at London, October 5, in the fifth year
Published online by Cambridge University Press: 12 September 2017
Summary
Medieval England was rife with national and local, official and unofficial cultic centers, drawing pilgrims up, down, and across the country. ‘From every shires ende/ Of Engelond, to Caunterbury they wende’, as well as to Durham, Oxford, Walsingham, Evesham, and a multitude of towns and villages in between. Medieval Christianity cleaved to a strong belief in the curative power of relics and places and the simple efficacy of the pilgrimage act. Every church and cathedral housed a relic of some saint or holy person, and claims of miracle cures wrought by the saint via their relic lured the pilgrims with their open coin purses to the shrine. Stories of saints, relics, and miracles passed along the pilgrimage roads and were discussed as hotly as any other gossip of the day. The number of popular pilgrimage centers multiplied throughout the thirteenth and fourteenth centuries, including officially sanctioned cults and the cults of unofficial political saints like Simon de Montfort and Thomas of Lancaster.
Thomas, earl of Lancaster, was executed for rebellion on 22 March 1322, and there arose a cult almost immediately at his execution site at Pontefract in Yorkshire. Devotees were drawn by rumors of miracles at the site and were surely intrigued by the immediacy of the act; this was not some long-dead holy man, but a high-ranking noble of their own time. Edward II endeavored to curtail the reverence paid to his executed cousin; however, his actions may only have prompted an increase in the popular devotion. Politics often played a part in pilgrimage, and during the civil disorder of the later 1320s Thomas of Lancaster became the saintly focus for those opposed to Edward II and the Despenser regime. Although he was never canonized, Lancaster was venerated as a saint who stood against an oppressive and unjust king.
Reacties uitgeschakeld voor Notes 1 t/m 13/Execution of Thomas of Lancaster
I’ve learnt with astonishment about the assumption of a number of European newspapers that the publication of the Danish cartoons by the Jylands Posten, picturing the prophet Mohammed as a terrorist, is being considered as freedom of opinion. In the first place, freedom of opinion is not absolute but is limited by local and European legislation, which forbids verbal or public insulting utterances against the religion of a group of people. In the second place, editions of newspapers are to be expected to show an elementary respect regarding the religious values of minority groups, living in their countries.
Evidently the official Arab and Iranian government reactions, boycotting Danish products and asking the Danish government to justify itself, are not only extra-proportional, but also deny the fact that a government is not responsible for the management policy of a paper edition.
Apart from the publications of the cartoons, the outbursts of violence must also be seen in the light of the common feelings of powerlessness and humiliation regarding the European support for the British-American occupation of Iraq and the growing anti-Islam climate in Europe.
Seen in this light, I consider the republishing of the Danish cartoons by a number of European newspapers not only provocative but also contrary to the fundamental human rights principles, which are based on respect for all human beings, regardless of descent or religion.
Amsterdam
Reacties uitgeschakeld voor Publication in the Baltic Times/2015/About the Muhammad cartoons
The recent verdict of the Israeli High Court, which states that the building of the Israeli Wall at the West Bank must be adjusted with 30 kilometers because of the violations of human rights is not only a partial fullfilling of the humanitarian needs of the Palestinian population, but is also in contarily with International Law.
In the first place the motivation for the verdict is being based on the fact that because of the building of the Wall the inhabitants of the Beit Surik community had no entrance to their agricultural grounds and schools, but in the named verdict the Court doesn’t refer to the other Palestinian inhabitants of the West Bank [85.000 people], who are likewise excluded from their agricultural grounds.
In the second place the Israeli building of the Wall is as such a violation of International Law, because it cuts deeply in the occupied Palestinian areas which is a violation of UN Security Council Resolution 242 dd 1967 by which Israel was summoned to withdraw from the in the june-war occupied Palestinian areas.
Further the building of the Wall is being made possible by hugh Palestinian landownings which is yet apart from the flagrant injustice a violation of International Law [the 4th Geneva Convention] which forbids land and house-ownings of ”protected people” [people who are living under an occupation] It is therefore highly recommendable, that the Israeli High Court adjusts its vedict according to the principles of International Law.
Like most people who respect international law, I condemn Russia’s attack on Ukraine. The UN General Assembly, the US and European Union are also right to condemn the invasion. However, the EU’s hypocrisy over the tragedy also stands out.
First, its sanctions against Russia go too far. They are causing ordinary people in Russia, who have nothing to do with Vladimir Putin’s war policies, to suffer. Such collective punishment is not fair.
Even more dangerous is the fact that the EU and individual European countries are sending all sorts of military weaponry to Ukraine. This is provoking Russia and risks setting off a bigger war.
Putin’s reaction to EU sanctions has been to put his nuclear forces on high alert. This is no joke. He may also decide to turn off the gas tap to Europe, with disastrous consequences. The EU should stop putting peace at risk with such cowboy-like behaviour.
European countries have expressed their solidarity with the Ukrainian people. But while they are rightly doing everything they can to help Ukrainian refugees, what about the Afghan, Iraqi and Syrian refugees who were trapped last year between the borders of Belarus and Poland, brutally pushed back by Polish border guards and abandoned to die in the winter cold?
The EU supported Poland in “defending” its borders. The same Poland that welcomes Ukrainian refugees is at this very moment building a wall to prevent refugees from the Middle East from entering. This is inhumane and also contrary to international law.
It’s very good that the EU is condemning the Russian invasion in Ukraine, but European countries must also stop provoking Russia by sending weaponry to Ukraine and start treating refugees from the Middle East as humanely as they do the Ukrainian refugees.
Astrid Essed, Amsterdam, the Netherlands
Reacties uitgeschakeld voor Published in the South China Morning Post!/EU welcoming of Ukrainian refugees in stark contrast with those from Middle East
Onderstaand stukje schreef ik voor Konfrontatie, waar het dus al staat. Het is een reactie op een artikel dat ik daar las. Nu dus ook hier.
Rob Lubbersen houdt op de website van Konfrontatie Digitaal een pleidooi voor NAVO-ingrijpen tegen Rusland.(1) In Konfrontatie! Een magazine dat wortels heeft in een linkse beweging voor wie anti-imperialisme ooit iets betekende. Volgens Lubbersen is NAVO-interventie echter een noodzakelijk en zinnig antwoord op de bloedige Russische aanval op Oekraïne. Ik ben het daar niet mee eens, om meerdere redenen. Maar eerst moet me van het hart dat Rob Lubbersen slordig omgaat met feiten. Deels is dat een kwestie van selectiviteit. Deels is het een kwestie van echte onjuistheden.
Selectief is zijn verwijt aan NAVO-landen dat ze van te voren zeiden dat ze militair niet in zouden grijpen, waarmee Poetin als het ware groen licht kreeg. Op zichzelf is die vaststelling juist. Maar wat de auteur niet vermeldt is dat met name de VS zelf bijdroeg aan de spanning door Poetins eisen – vooral ‘Oekraïne nooit in de NAVO’ – bij voorbaat onbespreekbaar te maken. Terwijl tegelijk glashelder was dat … Oekraïne nog heel lang geen NAVO-lid zou worden. Dat de Russische veiligheidselite niet blij is met een steeds grotere NAVO steeds dichter bij Moskou, vind ik trouwens niet raar. En ook als we de NAVO-uitbreiding alleen als voorwendsel en smoes voor Poetins aanval zien, dan nog had de NAVO best wat beter zijn best kunnen doen om Poetin dat voorwendsel niet op een dienblad te komen presenteren. De Westerse weigering om serieus te praten droeg bij aan de catastrofe die Poetin vervolgens ontketende. Poetin draagt de volle verantwoordelijkheid voor zijn agressie, Lubbersens verontwaardiging is terecht! Maar dat ontheft de NAVO niet van haar verantwoordelijkheid.
Wat bijvoorbeeld ook niet hielp is de wel degelijk steeds nauwere militaire samenwerking tussen Oekraïne en NAVO-landen. De Westerse wapenstroom richting Oekraïne is bepaald niet pas op 24 februari begonnen. Zo heel erg onvoorbereid was Oekraïne helemaal niet. Dat blijkt trouwens ook wel uit het verloop van de strijd. Het enige waar het Russische leger goed in is, is het verwoesten van steden en het vermoorden van mensen. Als het op daadwerkelijk vechten aankomt, is het de Oekraïense kant die effectief is. Niet de Russische.
Lubbersen ziet dat ook, hij noemt Poetin niet voor niets een prutser. Dat maakt zijn pleidooi ook wat wonderlijk, want de kans dat Poetin deze oorlog gaat winnen als de NAVO niet actief ingrijpt lijkt me eigenlijk heel erg klein. Daarvoor is de bevolking in Oekraïne veel te vastberaden en op dit punt eensgezind, de gevechtskracht van Oekraïense strijdkrachten – leger, territoriale milities en allerlei vrijwillige eenheden – veel te groot, en het Russische leger inderdaad veel te veel een zootje dat wordt aangestuurd door prutsers. Intussen gonst het in Rusland zelf van protest, soms tot in de nieuwsstudio aan toe.
Als Poetin te lang doorgaat met zijn misdadige maar ook nog eens mislukkende oorlog, verspeelt hij niet alleen elke kans op Oekraïne, maar ook nog Rusland zelf. NAVO-ingrijpen voegt daar weinig aan toe, maar vergroot wel de kans dat Russen zich juist meer achter Poetin gaan scharen. Precies niet de kant die ik op zou willen. Ik zie Poetin liever ook vandaag dan morgen ten val gebracht worden, door een boze bevolking. Het helpt niet als de NAVO die bevolking verder in de armen van dictator Poetin drijft, met militair in grijpen of met economische oorlogsvoering die dan ‘sancties’ wordt genoemd.
Dan een enkele onjuistheid. Lubbersen beklaagt zich over dat konvooi bij Kiev dat nog steeds niet is weggevaagd. Als hij de frontberichten volgt, dan had hij kunnen weten dat dit konvooi intussen is opgesplitst en als groot konvooi dus niet meer bestaat. ‘De gelegenheid om het konvooi te vernietigen is voorbijgegaan, aangezien het zich verspreid heeft en nu deel uitmaakt van de Russische inspanning om de stad in te nemen’, Kiev dus. Lubbersen zegt dat er volkenrechtelijk er niks mis zou zijn met zo’n actie’, want de ‘wettige regering vraagt er om’. Klopt dat wel? Die Oekraïense regering vraagt om een no-fly zone. Maar een verzoek om dat konvooi te vernietigen heb ik die regering niet horen doen. Misschien heb ik hier iets gemist.
Overigens is Lubbersens pleidooi om dat konvooi weg te vagen gewoon een pleidooi voor massamoord. Hij geeft zelf toe dat het de vraag is of ‘het ze lukt’ om weg te komen als de NAVO ze die gelegenheid via een ultimatum zou geven. Het lukt ze dus waarschijnlijk niet, zo’n ultimatum is dus een wassen neus, en de Russische soldaten maken dus geen enkele kans. Mij doet de optie denken aan wat Amerikaanse luchtaanvallen deden met uit Koeweit vluchtende Iraakse militairen aan het eind van de Golfoorlog in 1991. Wil Lubbersen echt een Highway of Death 2.0?
Er is waarschijnlijk een reden dat dit konvooi zo lang daar heeft rondgehangen: onwil van de Russische soldaten om oorlog te voeren tegen Oekraïners. Van die onwil zijn steeds meer tekenen, tot en met georganiseerde weigering van eenheden om naar het front te gaan.(3) Daar ligt volgens mij ook een reden voor de brute aanpak van de Russische militaire macht. Bereidheid om daadwerkelijk te vechten ontbreekt bij heel veel Russische soldaten. Meer dan van grote afstand steden in puin schieten weet Rusland nauwelijks te presteren. Die strategie is bepaald geen teken van Russische kracht. En juist die onwillige soldaten – potentiële muiters tegen Poetins moordmachine – zouden NAVO-doelwit moeten worden?
Daarmee kom ik weer op de zin en onzin van een NAVO-ingrijpen zelf. In de eerste plaats: ook Lubbersen ziet dat de NAVO en haar leden vaak genoeg kwaad hebben aangericht. Hij noemd zelf voorbeelden, van Vietnam tot en met Nicaragua en Irak. Een club die keer op keer crimineel geweld pleegt, noem ik een criminele bende. De NAVO en haar lidstaten hebben keer op keer crimineel geweld ontketend en vormen dus een criminele bende. Lubbersen vraagt dus aan criminelen en hun bende om in te grijpen tegen een andere criminele bende, de Bende van Poetin. Volgens mij komt er uit een strijd tussen criminele bendes alleen maar een grote gangster-oorlog. Geen vrijheid en al helemaal geen vrede, maar meer dood, verwoesting en verderf.
Lubbersen heeft intussen wel degelijk gelijk in zijn volledige en felle afwijzing van Poetins agressie-oorlog. Lubbersen heeft ook volledige gelijk waar hij zoekt naar een passend antwoord daarop. Maar hij zoekt bij de NAVO op de verkeerde plek: die is deel van het oorlogsprobleem, van de context die tot oorlog heeft geleid. En zelfs al zou een NAVO-ingrijpen zoals Lubbersen dat bepleit volkenrechtelijk in orde zou zijn – wat best zou kunnen – dan heb ik toch twee bezwaren. Een: sinds wanneer houden we ons als linkse activisten vast aan wat het volkenrecht ons zegt? Het volkenrecht is deel van precies die rechtsorde waarvan krakers in 1980 al zeiden dat die de onze niet was. Dat iets juridisch toegestaan is, betekent nog niet dat het een goed en juist en rechtvaardig idee is.
Twee: een no-fly zone betekent rechtstreeks actief oorlog voeren, door NAVO-staten, aan Oekraïense zijde. Het betekent Russische vliegtuigen neerhalen. Het betekent Russische raketinstallaties beschieten, ook in Rusland zelf. Denken we nu echt dat Rusland daarvoor gaat wijken? Wat gaat de NAVO doen als Russische militairen hun raketinstallaties verdedigen en daarbij dan Amerikaanse bommenwerpers neerhalen? Wat wordt de volgende stap, als Rusland haar oorlog blijft voeren, maar nu ook rechtstreeks tegen NAVO-staten en de mensen die daar wonen? Wat heb je aan een abstract juridisch recht tot interventie, als de uitkomst ervan de dood wordt, niet alleen van enkele tienduizenden Oekraïners, maar mogelijk ook van vele tientallen miljoenen mensen in een hele reeks Midden-Europese landen en mogelijk ook elders? Wat hebben die dode mensen aan het volkenrechtelijke gelijk van Rob Lubbersen?
Ik denk dat Lubbersens pleidooi tot NAVO-ingrijpen wortelt in woede en frustratie. Ik deel die gevoelens. Kwaad op Poetins agressie, gefrustreerd omdat ik er zo weinig aan kan doen. Maar dat ik er weinig aan kan doen, is toch nog geen argument om mee te gaan met ‘oplossingen’ die de ellende nog veel groter dreigen te maken?
THE RUSSIAN INVASION IN UKRAINE/PUTIN, WARCRIMES AND
THE EU HYPOCRISYLETTER TO THE EDITOR
Dear Editor,
As most people, who have a fundamental respect for International Law,I condemn the Russian attack on the Ukraine as a violationof the sovereignty.Therefore international condemnations, like those of the United NationsGeneral Assembly, the USA and the European Union, are the right thing to do.The Russian army also bombed with internationally forbidden clustermunitions,which by the way the US and Great Britian also did in Iraq and Afghanistan.In both cases-The Russian and the USA-it costed civilian deaths, which makes it a warcrime. However there are more sides on this case, among else the EU hypocrisy regarding the Ukrainian tragedy.But firstly the EU economic sanctions against Russia::They go too far, sincethe common Russian man and woman, who have nothing to do withPutin’s war policies, are suffering from them.That’s close to a collective punishment and not fair at all!Even more dangerous is the fact, that different EU countries are sendingall sort of military weaponry to the Ukraine, since it is provoking Russia and brings a major war closer and closer.Very irresponsible, because Putin’s first reaction on those EU sanctions-to order his nuclear forces on high alert-is no joke.
He also can decide to turn off the gas tap to Europe, with desastrousconsequences.
Therefore EU should stop putting peace at risk by such cowboylike behaviour. But there is more:Because with all those seemingly sympathetic EU actions, aiming toexpress ”solidarity” with the Ukrainian people, the EU is full of hypocrisy: Because, when the USA and the EU really respected International Law,as they claim to do in the Ukraine case, why they never sanctioned Israel,that is a champion in violating International Law with its illegaloccupation of the Palestinian territories and their illegal settlement policy? And to stay closer at the USA and EU: What about their own violations of International Law, like the thenBritish-American invasion of Iraq, which was contrary with International Law?And perhaps the most bitter part of all:
The refugee issue:
While EU countries are doing everything they can to help Ukrainianrefugees-which is the right thing to do-last year, Afghan, Iraqi and Syrian refugees, who were trapped between the border of Belarus and Poland,were brutally attacked and pushbacked by Polish military guards, sometimes shooted at and abandoned in the wintercold to die there. With the blessing of the EU, that supported Poland in ”defending it’s borders”The same Poland, that welcomes Ukrainian refugees, is on this very momentbuilding a Wall to prevent refugees from the Middle East to enter it’s border.Inhumane and also contrary with International Law!
So very good, that the EU/USA combination [united in the NATO] is condemning the Russian invasion in Ukraine, but EU, stop provoking Russia by sending weaponry to the Ukraine and treat the remaining or future refugees fromthe Middle East as humane as now the Urkrainian refugees.
Otherwise the EU is sinning against their own EU Treaties!’ Astrid Essed
Amsterdam
The Netherlands
Reacties uitgeschakeld voor [Adapted to new developments]/The Russian invasion in Ukraine/Putin, warcrimes and the EU hypocrisy
RUTTE GEVAARLIJKE GEK, DEEL TIEN/PERSCONFERENTIE CORONAMAATREGELEN 15 FEBRUARI 2022/NEDERLAND, LUISTERNAAR DE DERDE WERELD! Het heeft even geduurd, vanwege alle Perikelen rond de door oorlogverscheurde Oekraine [1], maar nu ten lange leste Astrid’s commentaar opde laatste Coronamaatregelen [of liever gezegd het gebrek daaraan], genoemdin de Persconferentie op 15 februari 2022.En als ik zo kijk naar de meeste maatregelen, die hieraan voorafgingen,dan wil ik nog duidelijker uitroepen ”Rutte, Gevaarlijke Gek” [2],omdat er vaak onnodig en onverantwoord werd versoepeld, er teweinig werd opgetreden tegen lieden, die bewust lak hadden aande maatregelen [bijv de ”strand en parkgekkies] [3] en dat het kabinet[demissionair en missionair] vaak van de Hak op de Tak sprong,met soms gevaarlijke gevolgen.Want wie herinnert zich niet toenmalig minister de Jonge’s [van Volksgezondheid] gevaarlijke uitglijder ”Dansen met Jansen” [4], wateen niet onaanzienlijk deel van dansende jongeren opzadelde metCorona [5] en de absolute idiotie van het [demissionaire] kabinet Rutte,dat september vorig jaar de anderhalve meter en de mondkapjesplicht[behalve voor het OV] afschafte om het bij de daaropvolgende Persconferentieopnieuw in te voeren vanwege de oplopende besmettingen! [6]
PERSCONFERENTIE 15 FEBRUARI En nu dan deze alweer een maand geleden gehouden persconferentie[lijkt veel langer, doordat onze wereld toch een beetje op zijn kop isgezet door alle Ellende rond Oekraine] [7], te weten op 15 februari, twee maanden nadat Rutte op 18 december 2021 een totale lockdown had afgekondigd. [8]Nu kun je over die Lockdown denken, hoe je wil, maarop dat moment leek de Omikron dreiging zeer substantieel, vooral vanwege de hoge besmettelijkheidsgraad [9], al bleek later het gevaarlijkheidskarakter mee te vallen [10]Maar is dat wel zo?Daarover straks meer Eerst naar de meest recente Persconferentie op 15 februari, die weer eenshet Land op zijn Kop zette PERSCONFERENTIE 15 FEBRUARI 2022/FREE FOR ALL/BIJNA ALLE MAATREGELEN OPGEHEVEN….. Ik sla even de persconferenties van 14 januari en 25 januari over [11] en skip direct door naar de Persconferentie waar het mij om gaat, de meestrecente, van 15 februari 2021, die ik tegen het Licht wil houden [12][Zie ook Persconferentie in Eenvoudige Taal, noot 13] GOED!Als we die Persconferentie [14] beschouwen, dan zien we, dat Rutte, Gevaarlijke Gek [en met hem uiteraard het hele kabinet] heeft besloten,vrijwel alles weer open te gooien.Bezoekers ontvangen zoveel als je wilt.Uitgaansgelegenheden open tot 1 uur [vanaf 18 februari]1,5 meter vervalt, een mondkapje hoeft op de meeste plaatsen, bijvoorbeeld inwinkels, niet meer op [vanaf 25 februari], ook niet in cafe’s, en ga zo maar door,behalve dan in het Openbaar Vervoer.Het is allemaal na te lezen op Rijksoverheid, waar de Persconferentie isgepubliceerd. [15] En ik heb het al eerder gezegd:Waarom nu die 1.5 meter afgeschaft?Waarom niet gewacht tot het laatste ogenblik, aangezien het een vande eerste maatregelen was, die werd ingevoerd?En wie herinnert zich nog, dat Rutte reeds eerder, in september 2021, de 1.5 meter en het mondkapje in de ban had gedaan, om ze in november opnieuw in te voeren…… [16]Bovendien:Winkels,. cafe’s zijn drukke locaties.Het is toch van de gekke om daar de mondkapjes niet meer verplicht testellen?En dan die idiotie om het Carnaval toch door te laten gaan? [17]Geen wonder, dat daarna de besmettingscijfers opnieuw opliepen, vooral onder jongeren….[18]EN OP 8 MAART STOND HET R GETAL OP 1! [19]Daarover schrijft Het Parool:”Het zogeheten reproductiegetal staat nu precies op 1. Dat is het hoogste niveau sinds eind januari. Het cijfer geeft aan hoe snel het virus zich verspreidt. Als het onder de 1 is, daalt het aantal besmettingen. Hoe verder het erboven komt, hoe sneller het aantal positieve tests stijgt.” [20]Ziet dat er gunstig uit?IK vind van niet.Toch wil, naar ik vernomen heb, dit idiote kabinet hoogstwaarschijnlijk alle Coronamaatregelen afschaffen! [21] WAT LOERT ER?CORONA LOERT ER! Ondanks het opgewonden Euforiegekletter van het kabinetwordt er van verschillende kanten gewaarschuwd, dat detoekomst nog erg onzeker is, dat er nieuwere en gevaarlijkere varianten kunnen opduiken en dat voorzichtigheid geboden is [22]Maar niet luisteren en maar stug doorgaan, dat lijkt hetmotto van het kabinet te zijn, dat kennelijk teveel hetoor te luisteren legt bij anti Coronaschreeuwers, die,niet gehinderd door enige werkelijke kennis, hethoogste woord hebben [hoe luidt het spreekwoordook alweer? Holle Vaten Klinken het Hardst]Trouwens, volgens de RIVM bron, is het laatst bekendereproductiegetal nog hoger dan in Het Parool artikelwerd aangegeven [zie hierboven], namelijk 1.29! [23]Daarbij staat:”
Reproductiegetal
1,290,29 hoger dan de waarde van 21 februari
Aantal mensen dat besmet wordt door één besmettelijke persoon.”
[24]
Ziet er niet best uit, naar mijn oordeel, ook al was het een cijfer
van donderdag 24 februari [zie voor Uitleg, noot 25] DERDE WERELDYOU BETTER LISTEN!HET GEVAAR VAN EGOISME En dan de Derde Wereld,.Die versmade Derde Wereld.Die Derde Wereldlanden hebben geen geld voordure Coronavaccins en beschermingsmiddelen, daaromis via het programma COVAX toegezegd, dat die armelanden met vaccins etc geholpen zouden worden doorde rijke landen. [26]Maar ja, theorie en praktijk he.Want in de praktijk komen al die mooie beloftenlang niet altijd uit:De leveranties aan Derde Wereld landen [vooral Afrika]werden vertraagd, het zijn er te weinig [27] en in een NOSartikel staat te lezen:”In het onderzoek, A Dose of Reality, worden toezeggingen die farmaceuten en wereldleiders sinds het begin van de pandemie hebben gedaan tegen het licht gehouden. Het blijkt dat sinds het begin van de pandemie maar 0,7 procent van alle geproduceerde vaccindoses naar lage-inkomenslanden is gegaan, aldus het rapport.”[28]Ook wordt er bericht, dat in Afrika slechts 2,6 procent van de gehele bevolking is gevaccineerd. [29] Dat is gevaarlijk en kwaadaardig egoisme entekent wel de relatie tussen de Rijke landen en de DerdeWereld, waarbij ook nog gevaarlijke desinformatie verspreid wordt, als zouden Afrikaanse landengeen vaccins willen?Nonsens en ontkracht door Oxfam-Novib [30] Ik noem die vaccin houding tegenover de Derde Wereldlanden gevaarlijk en kwaadaardig egoisme, maar hetis nog dom en kortzichtig ook, zoals de intelligentelezer zal aanvoelen:Want als in grote delen van de wereld zo’n klein percentage van de bevolking is ingeent, blijft Coronavoortwoeden, kunnen mutaties, de een gevaarlijk, de ander wellicht minder, zich blijven vermenigvuldigenen verspreiden en is het een kwestie van tijd, of hetbereikt Europa.Er hoeft maar een reiziger/vakantieganger daar besmette worden en hier, in Europa, hebben we de Poppen aan het dansen!Dat alleen al zou een reden moeten zijn, om als de wiedeweerga voor voldoende vaccins in arme landente zorgen.En zolang dat niet het geval is, zijn verregaande versoepelingen hier en wel helemaal het afschaffenvan ALLE Coronamaatregelen, een levensgevaarlijkeGok.WEER spelen Rutte, Gevaarlijke Gek en zijn kabinetRussische Roulette met de volksgezondheid! En daarom zeg ik:”Nederland, luister naar de Derde Wereld”tekent wel de relatie tussen de Rijke landen versus DerdeWereld, het is nog dom en kortzichtig ook:Want wanneer de pandemie nog in andere delenvan de wereld woedt [en dat woedt zij, wanneer noggeen 3 procent van een bevolking is gevaccineerd], hoelang duurt het dan, voordat een reiziger of een vakantieganger een nieuwe variant van het Coronavirusmeeneemt naar Europa?Met andere woorden:Inwoners in Europa zijn niet veilig, als de rest van dewereld dat niet ook is.Niet voor niets zegt de Wereldgezondheidsorganisatie:”
With a fast-moving pandemic, no one is safe, unless everyone is safe”
[31]Dat zou Europa, dat zou Nederland ter harte moeten nemenMet andere woorden:Nu vrijwel geheel versoepelen of zelfs afschaffing van alleCoronamaatregelen is een Gevaarlijk Spel!
EPILOOG Het Verhaal gaat dus, dat het kabinet voornemens is,per 23 maart alle coronamaatregelen af te schaffen [32]Het enige, dat dan nog overblijft is een mondkapje in het vliegtuig[lijkt me nogal benauwd, zeker op een lange vlucht] en alleen de elementaire basisregels gelden dan nog, zoals handen wassen en hoesten in de elleboog [33] [ook iets, dat je zo lekker kunt controleren op naleving]Een Persconferentie zou dan as dinsdag 15 maart niet komen:Het is bedoeling dat minister Kuipers van VWS een korte toelichting geeft na het kabinetsberaad. [34] Zo gaat het Verhaal Wel zou het OMT nog met een advies komen, maar datis op het moment. dat ik dit neerschrijf, al gebeurd [35]en het is sowieso de Vraag, of het kabinet dat advies zouopvolgen, ook al zou dat afradend zijn. Opvallend is ook, dat alle maatregelen worden afgeschaft, ondanks het oplopende aantal besmettingen,omdat de zorg niet lijkt te worden overbelast [36]Wat voor een regering is dat, die zich kennelijk nietdruk maakt om het gevaar van en leed door besmettingen, zolang de zorg maar niet wordtbelast?Asociaal, inhumaan en onacceptabel naar de eigenbevolking, zo noem ik dat!Boodschap dus:Coronazieken kunnen BARSTEN, zolang de zorgmaar niet wordt overbelast!! Ja…..bij het scheiden van de markt leert men deKoopman kennen……Nog minder verbaast dan het Egoisme naar de DerdeWereld toe! Ik heb al aangetoond, waarom deze afschaffing vanalle maatregelen, in deze Corona onzekere tijden[mogelijk nog gevaarlijke varianten, een groot deel van de Derde Wereld niet of nauwelijks gevaccineerd], spelenmet Vuur is. De Tijd zal het leren, maar we hebben hier niet met dossiers te doen, maar levende mensen, met wie geenregering een dergelijk risico zou moeten willen nemen. En het Egoisme, dat het Westen voor de zoveelste keerheeft getoond tav de Derde Wereld, hier door hetgebrek aan bereidwilligheid om deze van voldoendevaccins te voorzien, zou nog weleens gevaarlijkkunnen blijken. We hebben elkaar nodig, in deze Wereld:
”With a fast-moving pandemic, no one is safe, unless everyone is safe”
[37] Hoe waar is dat NEDERLAND, LUISTER NAAR DE DERDE WERELD! ASTRID ESSED NOTEN
”Bovendien is het HET sein voor wat ik al eerder heb aangeduid als ”strand en parkgekkies” [41] om weer ongeremd los te gaan, net zoals vorige zomer, met een
”Ik noem als voorbeeld ”strand en parkgekkies” [de drukte op stranden en in parken, illegale feesten, steeds minder mensen, die zich aan de 1,5 meter hielden [9], niet zelden gebrek aan handhaving of onduidelijkheid daarin [10], kortom, voorwaarden om het aantal besmettingen snel te laten stijgen”
PERSMOMENT RUTTE/IS RUTTE EEN GEVAARLIJKE GEK? ASTRID ESSED
Het is vandaag Hemelvaartsdag, veel mensen zijn vrij en het is lekker weer. Die drie dingen zorgen ervoor dat het op sommige plekken behoorlijk druk is. Vooral richting stranden en plassen staan lange files.
Sommige wegen en drukke plekken zijn afgesloten omdat het te vol was.
Bij het weerstation in de Bilt was het voor het eerst dit jaar 25 graden. Daarmee is het de eerste officiële zomerse dag.
Bij het strand van Noordwijk staan alle parkeerplaatsen vol. Mensen die nu nog komen, moeten omdraaien en terug naar huis. Ook bij de Galderse meren in Breda mogen geen nieuwe mensen meer komen. De toegangsweg naar het strand van Wijk aan Zee is al eerder op de dag afgesloten.
Ook in Limburg is het druk. Veel Duitsers komen naar Limburg om te winkelen.
Rij voor het park
Ook in parken is het druk. Een park in Amsterdam was zelfs zo vol dat de hekken dicht moesten. Pas als anderen naar buiten gaan, mogen nieuwe bezoekers naar binnen. Daar staan veel mensen voor in de rij:
Omdat het zo druk was, konden mensen op sommige plekken geen 1,5 meter afstand houden. Volgens een aantal gemeenten moeten er op zomerse dagen in de toekomst strengere regels komen om te zorgen dat het niet weer zo druk wordt.
Op veel buitenplekken in Amsterdam is het op deze zonnige Hemelvaartsdag erg druk. Bij verschillende parken en stranden waren zelfs zoveel mensen dat iedereen werd weggestuurd.
Het is de perfecte dag om het park op te zoeken: zomerse temperaturen en bijna iedereen vrij van werk. Maar op een aantal plekken in de stad is het té druk. Bij de Bogortuin, Gaasperplas, het Sloterstrand, Park Somerlust en het Marineterrein werden mensen donderdagmiddag verzocht om te vertrekken. In het Vondelpark is de maximale capaciteit bereikt.
Op die plekken was het onmogelijk om nog 1,5 meter afstand van elkaar te bewaren. Daarom heeft politie en handhaving ingegrepen. Bij de Bogortuin werden mensen via luidsprekers op een politiebusje verzocht te vertrekken: ‘Wij verzoeken jullie vriendelijk de Bogortuin te verlaten. Als jullie dat niet doen, moeten we een boete uitdelen van bijna vierhonderd euro. Dat zou toch zonde zijn!’
Het Marineterrein had zich voorbereid op de toestroom aan recreanten. Hekwerken en toegangspoorten werden geplaatst en er stonden hosts. Op het grasveld bij het terrein, dat privébezit is, mogen maximaal achthonderd mensen, zegt een woordvoerder. “Al snel na het middaguur lag het helemaal vol. Toen het ook bij de toegangspoorten erg druk werd, hebben we iedereen gevraagd om weg te gaan, ook omdat mensen niet genoeg afstand namen. Dat verliep heel soepel.”
Geen boetes
Bij Park Somerlust was het niet de eerste keer dat handhavers hebben ingegrepen. Een kleine twee weken geleden werden al honderden mensen weggestuurd.
In het Vondelpark zijn alleen de twee hoofdingangen open, meldt een gemeentewoordvoerder. Er mogen alleen nog mensen het park in zodra iemand vertrekt.
Om ervoor te zorgen dat het in het Westerpark niet te druk wordt, heeft de gemeente markeringen aangebracht om bezoekers te herinneren aan de 1,5 meterregel.
De gemeente heeft een online kaart waarop te zien is op welke plekken het druk is. “Maar die kaart is niet realtime,” waarschuwt een gemeentewoordvoerder.
Voor zover bekend zijn er geen boetes uitgedeeld.EINDE ARTIKEL HET PAROOL
[4]
”Door middel van reclamespotjes, prik-evenementen met dj’s en de door De Jonge geuite slogan ‘Dansen met Janssen’, moedigde het ministerie jongeren bovendien aan om direct na hun prik naar feestjes te gaan.”
NOS
JONGEREN, DIE GINGEN DANSEN MET JANSSEN KUNNEN CORONASCHADE VERHALEN OP STAAT
Verschillende jongeren die kort na een Janssen-prik gingen feesten, zeggen dat het ministerie van Volksgezondheid ze bewust in een onveilige situatie heeft gebracht, zonder duidelijk te zijn over de risico’s. Ze voelen zich misleid, omdat demissionair minister Hugo de Jonge nu zegt dat het doel van ‘Dansen met Janssen’ was om zoveel mogelijk jongeren tot vaccinatie aan te sporen.
Urgenda-Advocaat Marijn Kingma zegt dat als deze jongeren langdurige coronaklachten ontwikkelen (long covid), een zaak tegen de regering kansrijk is. “Ik zou zo’n zaak wel aandurven. Ze mogen me bellen.”
“
Als de minister zegt dat het veilig is, dan ga ik ervan uit dat het veilig is.
Het Janssen-vaccin werkt pas optimaal na twee weken, maar het ministerie verstrekte al één dag na de prik een QR-code waarmee jongeren de disco in konden. Testen was dan niet meer nodig, en binnen werd de 1,5 meter-afstandsregel losgelaten. Europese buurlanden hanteerden wél de veertien dagen inwerktijd, maar De Jonge vond zijn aanpak “verantwoord”.
Nieuwsuur sprak verschillende jongeren die kort na het Janssen-vaccin gingen dansen en corona opliepen. Zij zeggen dat het voor hen niet duidelijk was dat het Janssen-vaccin nauwelijks bescherming biedt de eerste dagen. “Als de minister van Volksgezondheid zegt dat het veilig is, en je krijgt zo’n QR-code, dan ga ik er vanuit dat het veilig is om te gaan dansen”, zegt Harm.
Door middel van reclamespotjes, prik-evenementen met dj’s en de door De Jonge geuite slogan ‘Dansen met Janssen’, moedigde het ministerie jongeren bovendien aan om direct na hun prik naar feestjes te gaan.
Advocaat Marijn Kingma, die namens Urgenda de klimaatzaak tegen de staat aanspande en won, zegt dat wanneer sprake is van een bedreiging van de volksgezondheid de overheid de plicht heeft om burgers te informeren over risico’s. Dat heeft de overheid hier niet voldoende gedaan. Volgens Kingma hebben jongeren ook een eigen verantwoordelijkheid om op zoek te gaan naar informatie, maar vertrouwden zij in dit geval op uitlatingen van “nota bene de minister van Volksgezondheid”.
Het Janssen-vaccin beschermt de eerste 14 dagen nog nauwelijks tegen ziek worden en doet dan nog helemaal weinig tegen besmettelijkheid. Dat wisten de jongeren naar eigen zeggen niet. “Ik wist dat ik een risico kon lopen, maar als ik had geweten dat het risico zo hoog was, dan was ik nooit uitgegaan”, zegt Anne.
‘Ineens is long covid een probleem’
Jongeren voelen zich misleid omdat De Jonge nu zegt dat het achterliggende doel van de ‘Dansen met Janssen’-aanpak was om meer jongeren aan te sporen zich te laten vaccineren. “Ik vind dat echt verwerpelijk”, zegt Anne. “Dan speel je dus met mijn gezondheid om het vaccin aan te smeren bij mensen.”
Harm: “Voor mijn gevoel zei hij in het begin juist dat het wél veilig was, en niet dat het alleen maar ging om jongeren een prik te laten nemen. Dat neem ik hem kwalijk.”
De jongeren zijn ook verbaasd dat Rutte en De Jonge op de afgelopen persconferentie plotseling wezen op de gevaren van long covid voor jongeren. “Het was eigenlijk de eerste keer dat ik hoorde dat long covid een groot probleem was”, zegt Harm. “Apart dat ze dat blijkbaar al wel wisten.”
Advocaat Kingma beaamt dat de overheid tot nu toe vrij weinig informatie over langdurige coronaklachten heeft gegeven. “Jongeren konden dus niet weten dat ze dat risico liepen, en daarmee heeft de overheid haar informatieplicht geschonden.”
Als jongeren die kort na het Janssen-vaccin zijn gaan dansen long covid-klachten ontwikkelen, kunnen ze de schade, bijvoorbeeld bij het gedeeltelijk arbeidsongeschikt raken, verhalen op de staat, meent Kingma.
Geen onderzoek naar vaccinatiebereidheid
Minister De Jonge noemt de ‘Dansen met Janssen’-aanpak verantwoord gezien het lage besmettingsniveau van destijds, en stelt bovendien dat het een positief effect had op de vaccinatiebereidheid. “Door op deze manier Janssen aan te bieden hebben heel veel méér mensen zich laten vaccineren dan ze anders zouden hebben gedaan”, zei De Jonge onlangs.
Maar op vragen van Nieuwsuur op welk onderzoek hij deze uitspraak baseert, zegt het ministerie dat er geen onderzoek naar is gedaan. De uitspraak heeft dus geen basis.
Een woordvoerder van het ministerie wijst nog wel naar eerder gedragsonderzoek waaruit zou blijken dat ’toegang door vaccinatie’ een reden kán zijn voor mensen om zich te laten vaccineren. Maar ook dat blijkt niet te kloppen. Want in dit onderzoek blijkt ’toegang’ te gaan over de fysieke toegang tot de vaccinatielocatie, en staat er verder juist dat het “nog niet bekend is in hoeverre de invoering van de CoronaCheck-app, waarbij een vaccinatiebewijs toegang zou geven tot evenementen (…), invloed heeft op de vaccinatiebereidheid”.
De jongeren betwijfelen ook of het waar is. “Ook zonder ‘Dansen met Janssen’ stond ik te popelen om een vaccin te krijgen”, zegt Herman. De andere jongeren die Nieuwsuur sprak, beamen dit.
‘Dansen kan verantwoord’
Het ministerie van Volksgezondheid zegt dat er in de publieksvoorlichting altijd op is gewezen dat het vaccin pas na twee weken optimaal zou werken. Op een webpagina van de Rijksoverheid staat dit inderdaad vermeld.
Maar op 1 juli zei een woordvoerder van het ministerie tegen de NOS nog dat men “direct na de vaccinatie” zodanig “goed beschermd” was dat het ministerie het “verantwoord” vond om mensen binnen te laten.
EINDE BERICHT NOS
[5]
ZIE NOOT 4
[6]
”NOG GEKKER:PERSCONFERENTIE 14 SEPTEMBER/AFSCHAFFING 1.5 METER
Maar het kan altijd idioter:Op de Persconferentie van 14 september werd aangekondigd, dat de1.5 meter werd afgeschaft, met andere woorden:Niet meer verplicht gesteld [33]Schrijfster dezes vond dit niet alleen de grootste idiotie totnu toe, omdat je een van de eerste en meest elementaire maatregelenin de pandemie bestrijding, natuurlijk pas als laatste afschaft, maar ooklevensgevaarlijk, hetgeen zij formuleerde in 10 vragen aan Rutte [34]En natuurlijk pakte dit niet goed uit en begonnen de besmettingenweer te stijgen.Het was dan ook niet verwonderlijk, dat vanaf 24 november anno Domini 2021, de anderhalve meter weer verplicht werd gesteld. [35]Wat een geblunder, wat een geknoei, wat een levensgevaarlijkSpel met de volksgezondheid!
VII
PERSCONFERENTIE 2 NOVEMBER/MONDKAPJE WEER VERPLICHT Ook de met zoveel aplomb aangekondigde afschaffing van het verplichtemondkapje in onder andere supermarkten op de persconferentie van 18 juni anno Domini 2021 [36] werd teruggedraaid op de persconferentie van 2 november anno Domini 2021! [37]Zouden er nog mensen zijn, die er NIET van overtuigd zijn, dat ditdemissionaire kabinet maar wat heeft gedaan en Russische Rouletteheeft gespeeld met de volksgezondheid?”
Minister-president Rutte, minister De Jonge en Jaap van Dissel van het Outbreak Management Team (OMT) leggen uit waarom het kabinet heeft besloten dat Nederland in ieder geval tot en met vrijdag 14 januari 2022 in lockdown gaat.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goedenavond. Ik, wij, we staan hier vanavond met een somber gemoed. En ik denk dat veel mensen die nu zitten te kijken dat ook precies zo zullen voelen. Want een ingelaste persconferentie op zaterdagavond, vier dagen na de vorige persconferentie, dat belooft natuurlijk niet veel goeds. In één zin samengevat: Nederland gaat vanaf morgen nog een keer in lockdown. Nederland gaat nog een keer op slot. Dat is onvermijdelijk vanwege de vijfde golf die met de omikronvariant op ons afkomt. Omikron verspreidt zich nog sneller dan we al vreesden. En dus moeten we nu ingrijpen om zoveel mogelijk erger te voorkomen. Uit voorzorg. Dat is het ingewikkelde verhaal dat we vanavond hebben te vertellen. Daarom hebben we Jaap van Dissel gevraagd er vanavond bij te zijn, als voorzitter van het Outbreak Management Team, het OMT. Hij zal uitleggen waarom we niet kunnen wachten. En ook waar we vanwege omikron rekening mee moeten houden in de ziekenhuizen. Ik zal daarna zo kort mogelijk toelichten wat deze nieuwe lockdown concreet inhoudt. En vervolgens komt Hugo de Jonge aan het woord over wat er wordt voorbereid en klaargezet om deze vijfde golf zo goed mogelijk voor te blijven en te doorstaan. Maar nu eerst het woord aan Jaap van Dissel.
Inleidend statement Van Dissel
Dank u wel. Goedenavond dames en heren. Het OMT acht de huidige situatie zorgelijk en hecht er aan om hier uitleg te geven van het OMT-advies. De afgelopen twee jaar hebben we gezien dat verschillende virusvarianten van het coronavirus golven van infectie veroorzaakten in Nederland. En zoals u weet was de laatste variant die dat deed, was natuurlijk de deltavariant en we hebben dagelijks nog enkele tienduizenden infecties ten gevolge van die variant. Toch lijkt de piek van deze golf achter ons te liggen en dat komt natuurlijk niet in het laatst door de maatregelen die getroffen zijn enige tijd geleden door het kabinet. We zien daar nu de gunstige effecten van op het aantal nieuwe infecties. Tegelijkertijd realiseren we ons dat de bezetting van de ziekenhuizen nog steeds heel erg hoog is, dat de druk op de huisartsenzorg hoog is, dat de druk op de verpleeghuizen hoog is. En ofschoon we zien dat de getallen dalen, zijn we er nog niet. Desalniettemin, ondanks dat het OMT zich realiseert dat we dus over die piek van de deltagolf heen zijn, maakt het zich zorgen over de omikronvariant en de opkomst daar van. Die variant die zorgt momenteel nog maar voor een klein deel van de infecties in Nederland, maar we weten dat dat door z’n zeer snelle verspreiding dat aandeel snel zal toenemen. En het is zo dat in Nederland, op grond van de eerste gegevens, we zien dat de toename ongeveer een verdubbeling inhoudt van het percentage dat aan omikron kan worden toegeschreven van zo’n 2 tot 3 dagen. In Amsterdam ligt het percentage omikron, dat heeft u misschien ook gisteren gehoord, al rond de 25%. En waarschijnlijk vandaag weer wat hoger. En als je naar andere grote steden in Europa kijkt, van Londen weten we dat dat inmiddels al zo’n 70% is, dus we gaan er vanuit dat die omikronvariant zich snel zal verspreiden, ook in Nederland. En eigenlijk dat we voor, zo tussen kerst denken we, en de jaarwisseling, de omikronvariant ook dominant zal zijn. En dominant betekent in dit geval dat de meerderheid van de infecties in Nederland ten gevolge van die omikronvariant optreedt. En dat betekent ook dat de deltavariant daarmee verdrongen is. Het punt met de omikronvariant, behalve dat we weten dat het zich heel snel kan verspreiden en daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn, weten we ook een aantal dingen nog niet. We weten wel dat, en daar kom ik zo natuurlijk verder op terug, wat we wel weten is dat die omikronvariant zich kan onttrekken aan opgebouwde afweer ten gevolge van een doorgemaakte infectie, of een eerdere vaccinatie. Zeker als dat enige tijd terug is en dat biedt dan uiteindelijk minder bescherming om die weer op te lopen. En waarom komt dat? Dat komt eigenlijk omdat die omikronvariant te veel afwijkt van het virus waarmee dat vaccin destijds gemaakt is. U moet het vergelijken: iemand trekt plotseling een andere jas aan en dan herken je hem niet meer. Dat is eigenlijk wat er gebeurt. Het afweersysteem kan hem eigenlijk niet goed herkennen, omdat die omikronvariant aan de buitenzijde een ander gedaante aanneemt. En op zich nog verder hetzelfde vermogen heeft om de cel te infecteren. Dat die omikronvariant dat kan, en dat we dus zien dat de opgebouwde afweer daar onvoldoende tegen beschermt, of in ieder geval veel minder dan tegen de huidige deltavariant, dat is natuurlijk een flinke tegenvaller. Dat zult u begrijpen, want dat zet ons toch weer een beetje terug. Tegelijkertijd weten we ook dat boostervaccinaties, dus het geven van een derde vaccinatie na een volledige vaccinatiereeks van twee, tenzij je het Janssenvaccin natuurlijk gegeven is, dat dat een opfrissing geeft van het afweersysteem en ook maakt dat na die booster de bescherming tegen de omikronvariant weer belangrijk toeneemt. Dus niet alleen moet ik misschien toevoegen bescherming tegen infectie, maar ook bescherming tegen ernstige ziekte verwachten we. En dan is het op zich, begrijpt u, heel goed nieuws, dat vorige week al besloten is, natuurlijk een beetje vooruitkijkend, omdat die omikronvariant z’n schaduw vooruit wierp, om die boostervaccinatiecampagne zeer sterk te versnellen, omdat dat momenteel natuurlijk heel erg belangrijk is. En dat betekent dat, hoop ik, dat iedereen daar ook gebruik van maakt, want we zijn als land het meest gebaat bij een hele grote opname van die boostervaccinatie. Ga die vooral halen. Maar ook denk ik een oproep aan diegenen die nog niet gevaccineerd zijn, om dat alsnog te doen, want twee initiële vaccinaties helpen ook, beschermen ook tegen de omikronvariant. Nou omdat die variant nieuw is, weten we ook een aantal dingen nog niet. Een van de meest belangrijke zaken waar we graag inzicht in zouden willen hebben is hoe ziek je er nou van kan worden. Maar dat kan helaas nog enige tijd duren voordat we daar echt robuuste data over hebben. En dan zult u zich afvragen: waarom is dat dan zo? Want het is toch eigenlijk, je hoeft maar om je heen te kijken, en die infecties die zijn er, dat moet niet zo ingewikkeld zijn. Toch ligt dat iets complexer. Bijvoorbeeld we zien in Engeland een hele snelle toename van die omikronvariant. Inmiddels al in Londen al zo’n 70%. U kunt zich voorstellen dat je dan kan kijken hoeveel ziekenhuisopnames zijn er ten gevolge van die variant en daar zit natuurlijk altijd een zekere vertraging in omdat je eerst ziek wordt en dan ongeveer een week, ietsje later, naar het ziekenhuis eventueel gaat. Het probleem is dat die variant zich niet vanaf het begin af aan even verdeelt over de populatie, dus over de bevolking. En als initieel meer jongeren dan ouderen die omikronvariant oplopen, dan kunt u zich voorstellen dat de getallen hoog zijn, maar dat je eigenlijk hele lage ziekenhuisopnames krijgt, domweg omdat dat reflecteert dat de patiënten jong zijn. Dus voordat je voldoende verspreiding in de bevolking hebt, bijvoorbeeld in Engeland die natuurlijk toch op Nederland voorloopt en kan zien wat er gebeurt als kwetsbaren de ziekte krijgen, dat gaat gewoon even enige tijd kosten en die tijd hebben we in Nederland nodig want je wilt voor de modellering natuurlijk heel graag weten hoe je dat moet invullen en dat kunnen we momenteel simpelweg niet. Die onzekerheid die maakt dat onze modelleringen heel erg afhankelijk worden van aannames en dat als we nu die modelleringen uitvoeren, dan zien we eigenlijk dat we, als je natuurlijk hele milde getallen invoert, dan gaat het, maar als je minder optimistische getallen invoert en deels aanneemt dat die omikronvariant eigenlijk op dezelfde wijze als het deltavirus toch ook personen ziek kan maken, dan zien we gewoon nu dat het aantal zieken wat we dan zullen krijgen vanwege de zeer snelle verspreiding van het virus, zo hoog is dat het de eerste golf in Nederland kan overstijgen. En dat zou dus betekenen dat we door de omikronvariant weer meer ziekenhuisbedden bezet zien door ernstig zieke patiënten en misschien ook meer ic-bedden als we in de eerste golf hebben gehad. U kunt zich voorstellen dat dat met alle onzekerheden die we nu hebben toch tot grote zorg leidt en dat je daar graag het maximale aan wilt doen om dat te voorkomen. Dat is dan eigenlijk ook de reden dat het OMT natuurlijk na een prelude vorige week nu opnieuw het kabinet adviseerde. In dit geval om aanvullende maatregelen te nemen, behalve de boostercampagne die natuurlijk al een week geleden ernstig of belangrijk versneld is, om aanvullende maatregelen te nemen en die maatregelen die kunnen eigenlijk niet anders zijn dan een intensivering van de huidige maatregelen en dan kom je al snel terug op een situatie als we vorig jaar rond kerst hebben gehad. U kunt zich het misschien goed herinneren toen kwam de alfavariant als een duveltje uit het doosje. In dat geval uit Engeland en moesten we plotseling ook intensiveren omdat die alfavariant ten opzichte van de toen circulerende variant besmettelijker is. Dus ja, eigenlijk samengevat, met zoveel onzekerheden over de eigenschappen van de omikronvariant. Onzekerheid natuurlijk ook hoeveel personen uiteindelijk ingaan op de dringende oproep om toch die booster te halen. Onzekerheden met betrekking tot hoe ziek je er van wordt, maar toch in potentie de grote impact van dit virus en zijn zeer snelle verspreiding zodat je veel zieke mensen krijgt en naar verwachting dus ook relatief veel ernstig zieke patiënten, maakt dat het OMT uit voorzorg heeft geadviseerd om aanscherping van de maatregelen te gaan doen. Die maatregelen die nemen we dan om verspreiding van omikron te vertragen. Daar kopen we als het ware tijd mee, en in die tijd kunnen we gebruik maken om ons verder voor te bereiden. Natuurlijk ook om iedereen de kans te geven van de boostervaccinatie gebruik te maken, maar tevens gaat het niet alleen om een vertraging. Het gaat er ook om dat we denken dat we de huidige zorg die toch nog vanwege de hoge aantallen opgenomen patiënten erg onder druk staat, dat we ook die nog meer ruimte kunnen bieden en meer lucht kunnen geven totdat deze volgende golf naar alle waarschijnlijkheid er toch aankomt. Veel onzekerheden nog, dat wil ik benadrukken. Het kan ook wel ’s mee zitten, maar dat hebben we helaas met het coronavirus nog niet vaak gehad. Maar in ieder geval een situatie die nu in de ogen van het OMT vroeg voor extra maatregelen. En u kunt er natuurlijk ook vanuit gaan dat als het beeld, op grond van informatie die we in Nederland gaan verkrijgen, maar ook vanuit het buitenland gunstiger blijkt dan de aannames waarmee we nu hebben gerekend, en we denken dat het meevalt, dan is het duidelijk dat het OMT als eerste ook weer het kabinet zal adviseren om de maatregelen af te bouwen. Daarbij wilde ik het laten, dank u wel.
Extra uitleg minister-president Rutte
Heel veel dank voor deze heldere uitleg. Dat was het waarom. En dan nu over het hoe en het wat. De nieuwe lockdown gaat in per morgenochtend zondag 19 december 5 uur ’s morgens en duurt in principe tot en met vrijdag 14 januari. In de dagen voor 14 januari zullen we op basis van de situatie dan opnieuw wegen wat er nodig is en wat er op dat moment misschien weer wel kan. En natuurlijk, als de cijfers de komende weken meevallen, dan komen we eerder bij jullie terug. Maar u hebt het Jaap van Dissel net ook horen vertellen: er zijn gewoon nog veel onzekerheden. Wat betekent de lockdown concreet? Het betekent om te beginnen dat de norm voor thuisbezoek naar 2 gaat. Dus ontvang thuis maximaal 2 gasten vanaf 13 jaar. Buiten wordt 2 mensen de maximaal toegestane groepsgrootte, behalve als je met het eigen huishouden naar buiten gaat en met uitzondering van kerstavond, eerste en tweede kerstdag en de jaarwisseling. Op die dagen geldt maximaal 4 gasten thuis ontvangen en ook buiten een maximale groepsgrootte van 4 mensen. De lockdown betekent vervolgens dat alle winkels de deuren sluiten. Bestellen en afhalen aan de deur – het eerdere click en collect – is wel toegestaan. Supermarkten, drogisterijen en andere essentiële winkels blijven open tot uiterlijk 8 uur ’s avonds. En ook essentiële diensten als tankstations, bibliotheken en apotheken die blijven geopend. Het onderwijs sluit de deuren, van groep 1 in het basisonderwijs tot en met de universiteiten, en in het verlengde daarvan sluit ook de buitenschoolse opvang. Voor kwetsbare leerlingen en studenten en voor kinderen van mensen met cruciale beroepen blijft noodopvang beschikbaar. Voor het onderwijs stellen we de einddatum van de lockdown op zondag 9 januari, omdat iedereen na de kerstvakantie natuurlijk meteen weer terug wil naar het onderwijs, in de klas of in de collegezaal. Dat is gewoon heel belangrijk. Maar met alle onzekerheden vragen we alle scholen en instellingen wel om zich voor te bereiden op het geven van afstandsonderwijs in die eerste week na de vakantie. Dat is de week van 10 januari. Daarover, of de scholen helemaal open kunnen of niet, daar zullen we op maandag 3 januari duidelijkheid over geven. En wat sowieso door kan gaan zijn het praktijkonderwijs, het onderwijs aan kwetsbare jongeren, de lessen voor examenleerlingen en tentamens en examens – met inachtneming van alle geldende veiligheidsregels natuurlijk. De musea, theaters, bioscopen en concertzalen zijn gesloten. Net als pretparken en dierentuinen. En net als de horeca en de evenementensector. Afhalen in de horeca is toegestaan. Voor sommige evenementen, zoals warenmarkten, geldt een uitzondering. En uitvaarten en huwelijken zijn onder voorwaarden natuurlijk mogelijk. Alle niet-medische contactberoepen gaan dicht. Zoals kappers, nagelstudio’s en schoonheidsspecialisten. Fysiotherapeuten en andere medische contactberoepen kunnen wel doorwerken. Tot slot gaan alle binnensportlocaties dicht en worden alle sportcompetities stilgelegd. Sportlocaties buiten zijn overdag open van 5 tot 5, overdag. Onder de 18 zijn onderlinge partijtjes mogelijk, ook op minder dan anderhalve meter afstand. Boven de 18 geldt maximaal 2 personen samen, op anderhalve meter afstand en eventueel met een instructeur. Professionele sport kan wel doorgaan, maar zonder publiek, zoals nu ook al het geval is. Zwemlessen voor diploma’s kunnen doorgaan tot 5 uur ’s avonds. En ik onderstreep dat het iedereen natuurlijk vrij staat te wandelen, te fietsen, een rondje te rennen of wat dan ook. Want sporten is goed, gezond en dus belangrijk. En om meteen veel vragen voor te zijn: als je op vakantie gaat, dan hou je je dan aan de regels van het land waar je bent, ook als dat land Nederland is. U merkt, ik formuleer alle regels van de lockdown bewust zo kort mogelijk en met zo min mogelijk uitzonderingen en details. Die staan zo meteen weer op rijksoverheid.nl. Natuurlijk blijven ook de basisregels heel belangrijk: handen wassen, afstand houden, testen bij klachten en zorg binnen alsjeblieft voor voldoende frisse lucht. De ventilatie. Natuurlijk zijn er financiële regelingen voor bedrijven, voor culturele instellingen en sportorganisaties, en voor tegemoetkoming aan ouders van de eigen bijdrage voor buitenschoolse opvang. En natuurlijk blijven de bestaande regels gelden, bijvoorbeeld voor afstand houden en mondkapjes. Maar het gaat vanavond om deze hoofdboodschap: omikron dwingt ons het aantal contacten zo snel mogelijk en zo veel als maar kan te beperken, en daarom gaat Nederland vanaf morgen op slot. En ik hoor heel Nederland inmiddels zuchten: dit allemaal precies 1 week vóór Kerstmis. Weer een kerst die totaal anders is dan we zouden willen. Weer heel slecht nieuws voor al die ondernemers en culturele instellingen die het juist van de feestdagen moeten hebben. Weer een domper voor alle jongeren voor wie het leven ineens weer een stuk saaier wordt, of voor ouderen voor wie het sociale contact tijdens de feestdagen extra belangrijk is. We kennen allemaal wel iemand die deze dagen wat extra aandacht nodig heeft. Laat ons een beetje op elkaar blijven letten. Kerst is het feest van hoop en van licht in het donker. En we hebben eerder met elkaar bewezen dat we als samenleving veel aankunnen. Met elkaar komen we ook deze periode weer te boven. Daar ben ik absoluut van overtuigd.
Inleidend statement minister De Jonge
Hoe zwaar onze boodschap ook is, we weten wat ons te doen staat. Ja, we blijken minder goed beschermd tegen de omikronvariant. Maar boosteren helpt dus enorm. En daarmee brengen we onze bescherming tegen de omikronvariant weer op peil. En dat is dus wat we kunnen en moeten doen. Dat is ook wat perspectief geeft. Voor nu kunnen we geen risico nemen. Voor nu moeten we met deze maatregelen de verwachte omikrongolf verlagen en vertragen. Want daarmee kopen we tijd. Tijd om meer te leren over de impact van de omikronvariant. Vooral over hoe ziek we er van worden. Tijd om de golf van de Deltavariant waar we nu nog inzitten verder te laten afnemen, zodat er weer meer ruimte komt in de zorg. En tijd om iedereen die boosterprik te kunnen geven. De GGD en het RIVM leveren een ongekende prestatie om alle 18-plussers zo snel mogelijk een booster te geven. Met hulp van Defensie en het Rode Kruis. Met hulp van ziekenhuispersoneel. Van de huisartsen. Van artsen in instellingen. En van vele vrijwilligers. Het gaat om tienduizenden mensen. Het is alle hens aan dek. Ruim 1,5 miljoen boosterprikken zijn gezet. We hebben er dus nog 9,5 miljoen te gaan. Als tenminste iedereen een booster neemt. En dat moet. Anders bent u niet genoeg beschermd tegen omikron. Komende week zetten we 1 miljoen prikken, de week daarna gaan we richting de anderhalf miljoen prikken per week. We zetten alles op alles om de snelheid verder te maximeren. Nog meer prikken per locatie, nog meer uren per dag, nog meer mensen. Zoveel mogelijk 60-plussers kunnen nog voor de jaarwisseling hun boosterprik halen. En als u nog geen afspraak heeft, maak die dan alsnog, online. Omdat we elke dag blijven uitbreiden, komen er elke dag nieuwe afspraakmogelijkheden bij. Dus lukt het vandaag of morgen niet om voor de jaarwisseling nog aan de beurt te zijn, probeer het dan een dag later nog eens. Een deel van de 60-plussers heeft op dit moment een afspraak staan in januari. Zit u bij die groep en komt er eerder plek vrij, dan krijgt u van de GGD in de loop van volgende week een sms waarmee u de afspraak kunt vervroegen. Zo bieden we zoveel mogelijk 60-plussers de gelegenheid om nog voor de jaarwisseling aan de beurt te komen. En dat is ook de reden dat we even pas op de plaats hebben gemaakt met het uitnodigen van de 60-minners. Vanaf begin volgende week nodigen we de eerstvolgende geboortejaren weer uit. En: alle 18-plussers krijgen uiterlijk 7 januari de oproep een afspraak voor hun booster te maken. En dat betekent dat we in de tweede helft van januari klaar zijn met dit boosteroffensief. Dan hebben alle volwassenen die langer dan 3 maanden geleden zijn gevaccineerd of een covid-infectie hebben doorgemaakt, de kans gehad om het boostervaccin gehad te hebben. Het is een enorme klus. En dat is ook de reden waarom ik u vraag de afspraak online te maken. Zo helpt u de GGD om deze mega-operatie zo snel en soepel mogelijk te laten verlopen. Bent u niet handig met de computer, vraag dan gerust hulp aan kinderen of aan kennissen of aan buren. Ook bij de bibliotheek zijn mensen die u kunnen helpen. En wat staat ons verder te doen? Intussen bereiden we ons, met de zorg, voor op verschillende scenario’s. Is die snel verspreidende omikronvariant even ziekmakend als de deltavariant? Dan leidt dat tot een druk op de ziekenhuizen die we niet eerder hebben gezien. En niet alleen op de ziekenhuizen. Op de hele zorg. Is deze variant minder ziekmakend maar gaat het wel om heel grote aantallen patiënten? Dan kan dat door de snelle verspreiding nog steeds leiden tot een hele grote druk op zorg. In de ziekenhuizen, maar ook in de huisartsenzorg, de thuiszorg, in de verpleeghuizen, eigenlijk in de hele zorg. We doen er alles aan dat die scenario’s geen werkelijkheid worden. Maar we willen er wél klaar voor zijn. Zodat ook onder de zwaarste omstandigheden de zorg beschikbaar blijft voor iedereen die dat dringend nodig heeft. Dat is het doel. En dit is wat u kunt doen: Houd u zich aan de maatregelen, wees extra voorzichtig. Blijf thuis als u klachten heeft, zorg dat u niet bijdraagt aan de verspreiding van het virus. Bent u ouder dan 70, heeft u een zwakke gezondheid of werkt u met kwetsbare mensen? Doe als u klachten heeft dan een test bij de GGD. En valt u niet onder die groepen? Dan kunt u ook een zelftest doen. Maar is die zelftest positief, ga dan altijd naar de GGD. En nogmaals: zodra uw geboortejaar aan de beurt is: haal die boosterprik. Bent u langer dan 3 maanden geleden volledig gevaccineerd en denkt u: ik zit wel goed? U bent niet genoeg beschermd tegen de nieuwe omikronvariant. Háál die boosterprik. Bent u deels gevaccineerd, of heeft u al corona gehad en denkt u: Nou, ik zit wel goed? U bent niet genoeg beschermd tegen de omikronvariant. Dus haal die boosterprik. Bent u deels gevaccineerd of heeft u al corona gehad en denkt u: ik zit wel goed? U bent niet genoeg beschermd tegen de omikronvariant. Haal die boosterprik. En bent u nog helemaal niet gevaccineerd? Dan bent u dus helemaal niet beschermd. En dit is dan echt het moment om twijfels overboord te gooien. Omikron verspreidt zich zo snel dat het risico op besmetting nu nog groter is. Dus aarzel niet langer en haal die prik. En laten we allemaal de moed erin houden in deze moeilijke tijd. We hebben eerdere golven doorstaan. En we weten wat ons te doen staat. We kunnen dit. Als we het ook nu weer samen doen.
Beantwoording van vragen
VRAAG (NOS)
Premier Rutte, met een lockdown vraagt u weer veel van NL. Snapt u dat mensen daar moedeloos van worden?
RUTTE
Totaal, totaal. Het is echt verschrikkelijk dat dit nodig is. Wij waren allemaal echt totaal uit de stoel geblazen toen wij vorige week vrijdag voor het eerst hoorden dat er grote zorgen leefden bij het OMT. Het OMT heeft die week gebruikt om verder te preciseren, in kaart te brengen precies, beter te begrijpen wat er aan de hand is. En gisteren hebben zij ons gezegd, luister, we weten nog niet alles, maar het ziet er zeer zorgelijk uit. Zouden we wachten tot we wel alles weten dan ben je een week tot tien dagen verder en als dan blijkt dat onze zorgen waar zijn dan is het te laat om in te grijpen. Dus doe het nu. Vandaar dat we gisteravond ook alles gevolgd hebben en vandaag de besluitvorming hebben gehad. Maar ik vind het echt verschrikkelijk. Het is verschrikkelijk voor het hele land, voor 17 miljoen mensen, voor al die bedrijven, voor al die jongeren, voor al die ouderen, voor iedereen die eenzaam is. Voor iedereen die gewoon ook naar de Kerstdagen toekeek en gewoon wil genieten van het leven, dat we nu al bijna twee jaar in deze ellende zitten. Het enige dat je kan zeggen: we zijn niet de enige. Het is heel Europa. Maar dat is natuurlijk geen troost.
VRAAG
Nederland is in vergelijking met andere landen relatief laat begonnen met de boostercampagne. Is die harde lockdown van nu in dat licht nog wel uit te leggen?
RUTTE
Nou ja weet u, we zijn inderdaad, we zitten niet bovenaan het lijstje qua boosteren, dat klopt absoluut daar heeft u helemaal gelijk in. We zijn het nu wel heel snel aan het inhalen. Maar het is ook weer niet zo dat landen die wel heel veel geboosterd hebben geen problemen hebben. In Denemarken bijvoorbeeld zijn de scholen al dicht vanaf 15 december. In Engeland, waar inmiddels zo’n 40 procent geboosterd is, worden deze dagen de besluiten voorbereid om vergaande maatregelen te nemen, om het openbare leven te beperken. Dus ja, wij zijn later begonnen met boosteren en we zijn nog niet zo ver als die anderen, we halen dat nu in. Maar het is niet zo dat die andere landen dus geen zware maatregelen hoeven te nemen.
VRAAG
En hebben wij in de afgelopen maanden niet te veel risico genomen waardoor ziekenhuizen nu vol liggen en we nu totaal geen buffer meer hebben om die opkomende omikronvariant op te vangen?
RUTTE
Nou daar is ook de situatie hier natuurlijk vergelijkbaar met heel veel andere landen in Europa. Toen de aantallen opliepen, het aantal besmettingen, hebben we ook steeds, als we door die grenswaarde heengingen hebben we maatregelen genomen op basis van alle advisering. Je ziet ook dat het werkt. Want het rare vandaag is natuurlijk dat Nederland zal zeggen, maar luister Rutte, die aantallen besmettingen zijn aan het dalen, zie je dat dan niet? Het aantal mensen dat opgenomen wordt in de ziekenhuizen is aan het dalen. Dat klopt. Dat is het goede nieuws, dat de maatregelen werken. De avondlockdown, die tot en met vanavond, tot morgenochtend 5.00 uur geldt, als we naar die volledige lockdown gaan, die werkt. Die heeft effect. In de ziekenhuizen liggen nog veel mensen maar ook daar begint de druk nu af te nemen. Al een aantal dagen dat het echt heel fors lager is, althans de instroom fors lager is. Maar het punt is dat we natuurlijk nu aan zien komen, die enorme golf van omikron en dat die ertoe kan leiden dat je zo vanaf begin januari onbeheersbare situaties krijgt als je niet nu maatregelen neemt.
VRAAG
Ja misschien voor u meneer De Jonge, is de wrange conclusie van nu niet dat we nu tijd hebben moeten kopen met een harde lockdown om de achterstand in de boostercampagne in te kunnen lopen?
DE JONGE
Ik denk dat je het zo ook weer niet kunt zeggen. Want zoals Mark Rutte net zegt, je ziet eigenlijk in alle landen, ook landen die verder zijn met die boosterprik, dat er op dit moment maatregelen zijn genomen of worden genomen die toch wel erg vergelijkbaar zijn ook met datgene wat we in Nederland doen. Dat geldt überhaupt, als je een beetje uitzoomt dan zijn alle landen in Europa, maken ongeveer dezelfde ontwikkeling door, nemen ook ongeveer dezelfde maatregelen met ongeveer dezelfde effecten. Het kan eens een week meer, eerder of later zijn maar het is toch wel behoorlijk vergelijkbaar. Het is wel waar dat het hard nodig is om tijd te kopen. Tijd te kopen allereerst om te leren: hoe ziekmakend is die omikronvariant eigenlijk? Je zou kunnen zeggen: dat gaan we dan ontdekken de komende weken, maar punt is dat als je een aantal weken verder bent, dat je dan niet meer de maatregelen kunt nemen die je nu nog wel kunt nemen. Dan niet meer het effect kunt sorteren dat je nu nog wel kunt sorteren. Tweede reden is inderdaad tijd te kopen voor die booster, dat is waar. Het is noodzakelijk om zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen te prikken. En daarbij hoop ik ook dat we uitkomen op een hoger percentage dan de percentages zoals we die nu leren uit de gedragsonderzoeken. Wat we nu leren is dat zo’n 80 procent bereid zou zijn om die boosterprik te nemen. En dat is te weinig. We moeten echt zorgen dat iedereen die zijn eerste twee prikken heeft genomen ook die derde prik gaat halen. En eigenlijk moeten we er natuurlijk ook voor zorgen dat die 11 procent die überhaupt nog geen prik heeft genomen ook alsnog overtuigd raakt om die prik te nemen. Want hoe beter we gevaccineerd zijn, hoe beter we ook deze omikronvariant te lijf kunnen gaan.
VRAAG (RTL)
Vraag voor premier Rutte. Ik heb een beetje mee zitten schrijven. U zegt: er is vrij veel onzeker of u met zijn drieën zegt dat, over de omikronvariant. Aan de ene kant zegt u: het kan tot een hoge piek in de ziekenhuisopnames en IC-opnames leiden. Maar het kan ook zijn dat de belasting op de zorg juist lager uitvalt. En het zou ook nog kunnen zijn dat de omikron minder ziekmakend blijkt te zijn. Kan het dan ook zo zijn dat we het hele land nu op slot gooien zonder dat dat eigenlijk nodig blijkt te zijn?
RUTTE
Dat lijkt onwaarschijnlijk, want wat het OMT gedaan heeft is natuurlijk gekeken naar de kennis die er nu is. Uit Zuid-Afrika, uit Engeland, Denemarken, Noorwegen, andere landen. En ze hebben natuurlijk ook een netwerk, misschien kan Jaap van Dissel daar zo iets meer over zeggen. En dan zie je dat niet alles bekend is, maar dat er heel grote reden is in die cijfers, om zeer bezorgd te zijn. Maar als u mij vraagt, weet je al heel precies hoe het zit? Dat was mijn antwoord net aan de NOS, aan meneer Breedveld, nee dat weten we niet. Daar heb je echt nog een week tot tien dagen voor nodig, minstens, om nog meer te achterhalen. Maar je hebt die tijd niet. Want als je pas over een week of tien dagen zou besluiten om te doen wat we nu doen, en het zou dan blijken dat wat nu gevreesd wordt, en dat is niet een vrees in de lucht zo van ‘het zou weleens…’, nee dat is dus echt op basis van allerlei aannames dat men zegt: luister dit kan leiden tot zeer forse IC-bezetting, zeer forse ziekenhuisbezetting. Dat leidt echt tot een overstroming van onze zorg die we niet aankunnen, als dan zou blijken dat dat waar is dan kun je niet meer ingrijpen. Maar misschien kan Van Dissel iets zeggen over hoe hij …
VRAAG
Nou ik had nog een aanvullende vraag aan de heer Van Dissel, want u zei net, op een gegeven moment weten we of het meevalt of niet met die omikronvariant. Wanneer weten we dat? Is dat dan over tien dagen? Krijgen we dan bericht van: oh het valt toch mee, we kunnen weer open?
VAN DISSEL
Nou kijk wat wij doen is gewoon dagelijks bijhouden, want letterlijk komt die informatie dagelijks beschikbaar, wat er in de andere Europese landen speelt. We hebben natuurlijk ook een aantal dingen ingericht in Nederland zelf. Bijvoorbeeld in Amsterdam wordt zeer intensief gemeten. Maar we hebben ook, met de kiemsurveillance kijken we ernaar. Dan houd je oog op het virus. Wat we gewoon zien is dat de verspreidingssnelheid, is echt heel erg hoog. Vele malen hoger dan wat we tot nu toe gewend zijn van bijvoorbeeld ook het deltavirus, wat natuurlijk alweer besmettelijker was dan het zogenaamde alfavirus. Als je zo snel zo’n verspreiding krijgt, dan kun je ook eigenlijk, dan weet je eigenlijk ook zeker dat je heel snel veel infecties krijgt. Want dat volgt elkaar natuurlijk met een bepaalde proportie, en omdat het zo snel gaat, bouwt het gewoon heel snel op. Krijg je mogelijk ook snel ernstige ziektegevallen en belasting van de zorg. Dus het is met name die snelheid die ons zorgen baart, en wat je …
VRAAG
Nee ik begrijp dat het u zorgen baart. Maar wanneer kunt u nou inzien wat het effect is?
VAN DISSEL
Nou dat kunnen we zien als we voldoende vanuit de Nederlandse gegevens, voldoende generaties met het virus hebben waarbij ook de hele bevolking is aangedaan. Want u kunt zich voorstellen, als het alleen maar in een groep van jongeren rondgaat, en dat is momenteel in een aantal landen gaande, die hebben natuurlijk ook veel contacten, dan is de eerste conclusie: nou ja, we zien er niet zo veel ziekenhuisopnames van. Maar dat hebben we natuurlijk in Nederland ook niet van de delta en de andere gehad. Dus je moet toch hebben dat dat virus nog breder is rondgegaan om uiteindelijk te weten of ook met name de kwetsbaren natuurlijk wel ernstig ziek worden en naar het ziekenhuis moeten. Dat neemt gewoon tijd. Hoeveel tijd, dat hangt af van: hoe snel gaat het in Engeland, hoe snel gaat het in Denemarken, wat kunnen we daarvan leren? Er zijn wat eerste rapporten van, maar die rapporten die zijn nog onvoldoende robuust om daar al een conclusie aan te verbinden. Dus dat zullen we toch nog gewoon de komende week weer moeten aanzien.
RUTTE
Als we nu een datum konden noemen dan deden we dat, maar ik heb vanmorgen ook Jaap van Dissel gevraagd, hij heeft mij verzekerd, hij zei joh, desnoods komen wij ’s nachts bij elkaar, ’s morgens bij elkaar, in de kerstdagen, zodra er meer informatie is dan wordt onmiddellijk op de knop gedrukt en dan zit iedereen aan zijn computer en dan worden er adviezen uitgebracht. Dus Nederland hoeft ook niet bang te zijn dat we inmiddels denken: het is niet meer zo hard nodig, maar het is Kerstmis dus we vergaderen niet. Meteen wordt er ingegrepen.
VRAAG
Sorry ik heb nog twee vragen. Nog eentje voor de heer Van Dissel. Vindt u dat u een inschattingsfout heeft gemaakt met de noodzaak voor de boosterprik? Het feit dat we een beetje achterlopen als Nederland?
VAN DISSEL
Nou ja kijk, voor de duidelijkheid, als je twee jaar adviseert dan is het volgens mij onmogelijk om nooit een keer een fout te maken. Dus dat even terzijde. En ik wil ook niet een administratief antwoord geven in de zin van dat de boosterprik niet bij het OMT ligt, maar dat ligt niet bij het OMT. Dus als u zegt: heeft de hele wetenschappelijke familie van Nederland daar misschien een inschattingsfout gemaakt, dat kan. Maar ik wil u wel herinneren dat je natuurlijk toch moet, naar mijn idee althans hoor, u zult daar een eigen mening over hebben, dat je dit moet evalueren op grond van de kennis die je op een bepaald moment had. We hebben natuurlijk in de zomerperiode, dat is dan vooral de Gezondheidsraad, maar ik geef even hun gedachtegang weer ook, gezegd: de effectiviteit van de vaccins tegen ziekenhuisopnames is momenteel nog heel erg hoog. Ja, ga je dan boosteren? Waarvoor doe je dat dan? Dus we hebben toen grenzen afgesproken, dat als dat daalt dat we dat uiteraard snel zouden doorgeven. En we hebben gezorgd dat de organisatie klaarstond om dat binnen een bepaalde tijd te doen. Nou ik kan u vertellen, die grens hebben we nog niet eens bereikt. Dus met andere woorden, die boostercampagne is al eerder opgestart. Ook op grond van andere gegevens, zoals opnieuw hoeveel gevallen er waren, wellicht ook door het seizoenseffect wat het virus een zetje in de rug gaf, wat er uiteindelijk toe leidde dat de boosters versneld zijn. Ja is dat dan een fout? Ik weet het niet, u zult het misschien als fout typeren. Ik denk, we hebben gewoon integer op dat moment gekeken: waaraan wil je voldoen om te gaan boosteren? En dat moment heeft zich niet voorgedaan. Er is iets anders gebeurd waardoor uiteindelijk natuurlijk, of uiteindelijk, waardoor door is gegeven: het is nu verstandig. En vervolgens is het allemaal gaan rollen omdat we het hadden voorbereid.
VRAAG
Een hele korte vraag nog aan de heer Rutte. Afgelopen dinsdag was er ook nog een persconferentie. Er is nu weer een persconferentie. Sommige mensen typeren dat als jojobeleid. Bent u bang dat u draagvlak verliest?
RUTTE
Dat draagvlak is niet heel groot. Dat weten we. Maar niet vanwege deze week. Want we hebben (afgelopen) dinsdag heel precies gezegd: wat we nu weten is dat de avondklok daarom moet worden voortgezet. En we hadden gezegd tegen Nederland, we zullen jullie dinsdag laten weten, dat was afgelopen dinsdag. En ik heb ook toen gezegd: intussen maken we ons ook zorgen over de omikronvariant. Het OMT brengt daar vrijdag advies over uit en naar aanleiding daarvan kunnen Hugo de Jonge en ik bij Nederland terugkomen. Dus dat hebben we dinsdag gezegd. Dus in algemene zin zal ik niet zeggen dat het beleid altijd volstrekt het rechte pad vaart en is er ook wel ’s een draagvlakissue. Dat zie ik ook, maar niet door deze week.
VRAAG
Maar vindt u dat er nu een draagvlakissue is, denkt u dat mensen nog meegaan in deze lockdown?
RUTTE
Daar ben ik absoluut van overtuigd, omdat volgens mij, dat merk ik echt ook uit mijn omgeving, waarin de afgelopen maanden ik ook veel kritiek hoorde, zeggen nu mensen: luister, we maken ons zeer grote zorgen over omikron. We zien al die berichten. Kijk vandaag gewoon op de buitenlandse websites, maar ook NOS, RTL, overal, je ziet: alle kranten schrijven er over. En terecht, want het gaat zo snel met dat virus, en er zijn zulke grote risico’s dat dat daardoor mis kan gaan. Dus ik denk dat Nederland begrijpt dat dit nu nodig is, het verschrikkelijk vindt, zoals ik het zelf ook verschrikkelijk vind, maar het absoluut snapt. Dus ik denk dat waar dat draagvlak absoluut een issue is, dat dat niet per se door deze week komt. Ik denk dat deze week redelijk consistent was.
VRAAG (SBS 6)
Meneer Rutte, wij hebben dat draagvlak vandaag onderzocht en slechts 30% van de Nederlanders steunt deze harde lockdown. Ik vraag me af of mensen met kerst zich nog aan de adviesregels gaan houden. Ik denk dat veel mensen zoiets hebben van: ik ga gewoon met mijn familie afspreken.
RUTTE
Ik zag uw onderzoek, maar ik zou heel benieuwd zijn hoe dat onderzoek eruit ziet na vanavond.
VRAAG
Het is een representatief onderzoek.
RUTTE
Ja, maar dat is van voor deze persconferentie. Nu heeft Jaap van Dissel, er kijken misschien wel 6 of 7 miljoen mensen naar deze persconferentie, en die hebben net gehoord…Ik denk omdat mensen nu heel precies, en daarom is het zo belangrijk dat Jaap van Dissel er zelf ook bij is, de wetenschap, de nationale dokter, dat hij hier staat en zegt: jongens, luister er is echt iets serieus aan de hand. En ik merk de afgelopen dagen in mijn omgeving een totaal ander beeld rondom corona dan de afgelopen maanden, waarbij mensen dachten: is het nou allemaal zo heel erg? Dus ik zou heel benieuwd zijn als jullie dat onderzoek nog ’s doen de komende dagen. Misschien heb ik ongelijk hoor.
VRAAG
U staat aan die kant, ik zit aan deze kant en ik luister. Volgens mij was dit de meest verwarrende persconferentie die we tot nu toe hebben gehad, samenvattend, daarbij ook nog Nederland is te laat met boosteren. De zorg is al te lang overbelast. En het vertrouwen in het coronabeleid bleek vorig week ook uit RIVM-onderzoek, is nog nooit zo laag geweest. Bent u de controle kwijt?
RUTTE
Nee, en ik zal u ook zeggen dat ik het niet met u eens bent. Dat mag, wij kunnen daarover van mening verschillen in vriendschap en vanuit respect vanuit onze verschillende rollen. Ik heb steeds gezegd vanaf het begin: we zitten als wereld, als Europa, als Nederland, in een ongelooflijk ernstige gezondheidscrisis. En wij hebben iedere keer gezegd tegen Nederland: als wij nieuwe feiten hebben, als wij nieuwe informatie hebben, er moeten dingen gebeuren, dan zullen we niet aarzelen. Ik zeg niet dat de afgelopen twee jaar een foutloos parcours zijn geweest. Dat is nergens in de wereld, maar zeker ook niet in Nederland. Er zijn ook fouten gemaakt. Maar deze informatie over omikron is zeer alarmerend. Als mensen dan precies willen weten vanavond, van de wetenschap, ik wil nu van A tot Z exact weten hoe het is, dat kan soms niet, want we zitten met een gezondheidszorgcrisis, en ik vind het juist goed dat wij elkaar serieus nemen en dat Jaap van Dissel precies uitlegt: dit weet ik wel, dit weet ik niet. Maar ik weet een ding zeker zegt Jaap van Dissel: als ik ga wachten tot ik zeker weet wat ik moet weten, dan is het te laat. Als blijkt dat wat wij vrezen uit zal komen, want dan zijn die ziekenhuizen niet meer onder controle te krijgen. En dat risico kunnen we als Nederland niet nemen en dat snapt, is mijn overtuiging, Nederland. Ik kan ongelijk krijgen, maar ik ben razend benieuwd naar uw onderzoek begin volgende week na vanavond.
VRAAG
Als ik zeg: de meest verwarrende persconferentie, dan bedoel ik ook: het leek net een technische briefing in de Tweede Kamer. Ik vraag me echt af of Nederlanders buiten deze Haagse bubbel begrijpen wat hen net gezegd is.
RUTTE
Dan is mijn samenvatting voor Nederland als iemand het niet zou hebben begrepen: er is een zeer groot risico met de variant die er nu is, een. Twee, we weten niet alle details, maar we weten een ding zeker: als we gaan wachten tot we alles weten is het te laat. En dus uit voorzorg, en vanuit het voorzorgsbeginsel moet de regering nu deze maatregel nemen en ik denk, en nogmaals hoor, daar verschillen wij over van mening denk ik, maar daarom ben ik zo benieuwd naar uw volgende onderzoek, dat Nederland dat snapt.
VRAAG
Morgen weer een onderzoek. Heeft u wel rekening gehouden vandaag ook met de impact van deze lockdown op de samenleving?
RUTTE
Man, ik heb vannacht niet geslapen. Wij hebben allemaal niet geslapen. Dit is zo verschrikkelijk wat hier gebeurt. Ik ben vorige week vrijdag natuurlijk toen wij de eerste berichten kregen, en dat het OMT zei: we hebben nog een week nodig om echt een scherper advies neer te zetten. Waardoor wij ook dinsdag gezegd hebben: wij zullen Nederland bijpraten. Dat er een mogelijk donkere wolk boven de toch al ellende van corona hangt. En toen wij gisteren natuurlijk hoorde: het is echt zeer ernstig. Hebben we ook alle gesprekken naar voren gehaald, zodat we gisterenavond konden beginnen met plannen voor vandaag. Maar het is echt verschrikkelijk dat al die fantastische ondernemingen, en al die mensen en al die ouderen en jongeren die er helemaal klaar mee zijn, dat die nou weer te maken hebben met een aantal weken lockdown. Het is, de tranen springen je in de ogen. Het is echt verschrikkelijk. Maar als we niet doen, dan nemen wij niet onze gezamenlijke, collectieve verantwoordelijkheid als Nederland. En ik ben van een ding overtuigd, dat komen wij samen te boven. Maar dit is in de hele crisis misschien wel het zwaarste moment na die eerst tv-toespraak in maart vorig jaar.
VRAAG (BNR)
Meneer Rutte, ik besef dat als u maatregelen neemt en u bent de horde wat voor dat wij als journalisten massaal zeggen: is dat niet wat voorbarig? En als u afwacht, dan zeggen we massaal: waarom bent u nou toch te laat? Maar toch is er een trendbreuk zichtbaar, want de afgelopen tijd zagen we toch dat het kabinet vaak zei: we wachten even af, we willen echt zien wat de cijfers doen voordat we dit soort vergaande maatregelen nemen. Nu bent u een stap voor. Wat is er veranderd? Wat is er nou specifiek gebeurd dat u nu deze stap wel zet?
RUTTE
Luister, ik snap heel goed wat u zegt, en het is waar dat bijvoorbeeld het pakket van begin november gewoon te weinig leek te doen en we daardoor ook de noodzakelijkheid hadden om later in november tot die avondlockdown over te gaan. Maar we hebben steeds gezegd, Hugo de Jonge heeft dat precies gepresenteerd hier, en ook in de Kamer en overal op alle websites, dat we zouden kijken, luister, als op intensive care bedden en op ziekenhuizen je door bepaalde cijfers heen schiet, bepaalde van die signaalwaarden, dus bepaalde aantallen opnamen gemiddeld per week, dan zullen wij maatregelen nemen. Dat hebben we gedaan begin november. Dat hebben we gedaan eind november toen bleek dat het niet voldoende afremde. Gelukkig remt het nu wel goed af. Ik heb die discussie ook met de Kamer gehad. Ik geloof dus niet dat wij te laat waren. Vorig jaar waren er wel een paar moment dat wij te weinig hebben gedaan, niet zozeer te laat, maar te weinig hebben gedaan. Ik geloof dat we dat nu wel deden, maar het is nu niet zo dat je altijd zeker weet dat het pakket wat je doet, dat dat ook precies doet wat je wilt. Het moet ook proportioneel zijn, want als je veel meer zou doen dan nodig is, op dat moment naar de inschatting, is dat ook heel schadelijk voor de economie, voor mensen, noem maar op. Dus het moet proportioneel zijn. Nu is het anders. Nu zit je eigenlijk, want die deltavariant wordt nu weggeduwd. Het probleem nu is dat er een golf op ons af dreigt te komen die je nog niet in de cijfers ziet, maar waarvan alle voorspellingen zeggen, ook het buitenland nu laat zien, dat die er is. En als je nu niet zou ingrijpen, dan ben je wel te laat. En dus moet je dat nu doen, waarbij je nog niet alles weet. En dat is natuurlijk het probleem bij een ziekteverschijnsel of een nationale gezondheidszorgcrisis als corona, dat je niet altijd alles weet. Je blijft een beetje altijd nog in de mist varen. Niet zo veel als in het begin, toen was het 50%, maar ook nu met omikron zit je eigenlijk weer voor een stuk in de mist te varen. Maar je weet een ding zeker nu: als we dit nu niet doen, en je ziet in heel Europa die discussie, in Duitsland is die vandaag heel heftig losgebarsten. In Engeland zijn vandaag de adviezen uitgebracht in deze richting. Denemarken heeft de scholen al een week geleden gesloten. Je ziet gewoon in heel Europa dat dit nu gaande is. Frankrijk, Castex, de premier, heeft gisteren een toespraak gehouden hierover, dus je ziet in heel Europa die discussie.
VRAAG
U zei net: als u op vakantie gaat, houdt u dan aan de maatregelen die gelden in het land waar u naar toe gaat. Mag ik daar uit opmaken dat dit kabinet vindt dat mensen gewoon op vakantie mogen gaan of kunnen gaan? Dit was een vraag aan de heer Rutte.
RUTTE
Jawel, maar we hebben natuurlijk een beetje de taken verdeeld, dus dit doet Hugo de Jonge.
VRAAG
Meneer De Jonge, mogen mensen gewoon op vakantie gaan?
DE JONGE
Ja, maar het belangrijkste is: hou je aan de regels. Hou je aan de regels die in het land gelden waar je naar toe gaat. Hou je aan de regels in Nederland als je in Nederland op vakantie bent. Dus zorg dat je ook daar niet bijdraagt aan de verspreiding. Wat daarnaast zo is, is dat als je, dat hangt even af van het land waar je naar toe gaat, dat het zou kunnen zijn dat je daar met extra inreisregels te maken krijgt. Wat ook zo kan zijn, is dat je bij het terugreizen met extra regels te maken krijgt. Want dat is op dit moment in beweging. We zijn in Europa bezig om die reisregels verder aan te scherpen. Wat we nu zien is dat te veel landen daar een eigen pad kiezen en dat moeten we weer in gezamenlijkheid doen. dus de reisregels moeten we met de EU27 vaststellen en dat begint met reisregels voor derde landers, dus voor mensen van buiten Europa die naar Europa komen. Daar geldt op dit moment alleen voor de zeer hoog risico landen dat daar een test moet worden gedaan. Een dubbele test moet worden gedaan als er sprake is van een heel ernstige variant van het virus. Dus dat geldt op dit moment voor Zuidelijk Afrika, maar wij willen eigenlijk dat voor alle landen van buiten Europa een test gaat gelden, 48 uur voor een PCR-test en 24 uur voor een antigentest. Dat wil ik komende weken in Europa afspreken. Nederland laat dat ingaan vanaf aanstaande woensdag. Dat is een. Twee is: het testbeleid binnen de Europese Unie, daar waar nu alleen een DCC genoeg is, een digital covid certificate, genoeg is om te reizen, ook daar voor geldt dat het best denkbaar is om daar een test aan toe te voegen, sowieso voor iedereen, maar daar wil ik echt optrekken met de 27, dat gaan we niet alleen als Nederland doen. Ook daar voor hebben we de komende weken een aantal overleggen om te zorgen dat we daar als Europa weer op een lijn komen. Ten aanzien van de quarantaine, quarantaineregels voor mensen die van buiten komen, daar is nu voor gevaccineerden een uitzondering op de quarantaine, daarvan willen we dat de quarantaineplicht voor alle derde landers gaat gelden. Dus alle mensen van buiten Schengen en dat maakt dus uit voor mensen bijvoorbeeld uit het VK die naar Nederland komen. Het kost even voordat dat is ingeregeld en dat betekent dat aanstaande woensdag we van deze regels gebruik kunnen gaan maken.
VRAAG
Even een verduidelijkende vraag: als u bedoelt derde landers, daar zitten ook Nederlanders bij die uit die landen terugkomen of alleen…
DE JONGE
Excuus, derde landers wil zeggen niet-Schengen. Dus alle landen die van buiten de Europese Unie, buiten het Schengengebied, dat zijn de derde landers.
VRAAG
Maar dus een Nederlander die daar net op vakantie gaat en terugkeert, krijgt die er dan ook mee te maken?
DE JONGE
Met de testregels zeker.
VRAAG
Dan heb ik nog een vraag. Die is toch voor meneer Rutte. Die supermarkten tot 20.00 uur, waarom is dat nog nodig, want je zou dan denken: dan maak je die uren, minder uren, dat is meer mensen in de uren dat ze wel open zijn? Dan wordt het toch drukker in de uren dat ze wel open zijn, de supermarkten?
RUTTE
Maar daarom is het tot 20.00 en niet 17.00, om dat juist te voorkomen.
VRAAG
Mijn supermarkt was normaal gesproken tot 22.00 uur open.
RUTTE
Ja oke, dat kan ook, maar u woont dan in een deftige grote stad, maar voor de meeste Nederlanders gaan supermarkten wat eerder dicht en tot 20.00 uur, dat hebben we ook vorige keer gedaan, dat betekent dat je na het werk nog naar de supermarkt kan.
VRAAG
Maar wat maken die twee uur dan uit?
RUTTE
Ik zou het niet weten, maar we hebben het vorige keer ook zo gedaan, dus tot 17.00 uur is in principe moet alles wat open mag, moet dicht zijn. Er mag heel weinig open, maar voor de essentiële dienstverlening, voor de winkels sorry, geldt tot 20.00 uur, zodat mensen na het werk nog even boodschappen kunnen doen.
VRAAG (DE TELEGRAAF)
Ik heb een vraag voor meneer De Jonge over de boostercampagne. Wat is er eigenlijk op tegen nu we hebben vastgesteld dat het een race tegen de klok is om dag en nacht te gaan prikken?
DE JONGE
Niets, als je de mensen om daadwerkelijk te prikken. Dus wat we op dit moment doen, is zoveel mogelijk mensen erbij betrekken. Er is een stevig beroep gedaan op de ziekenhuizen om zoveel mogelijk mensen te leveren aan de GGD-prikstraten. Dat doen de ziekenhuizen. Daar is vandaag over overlegd. Morgen gaan we daarover weer verder. De dag daarna gaan we er weer over verder om te zorgen dat we zoveel mogelijk mensen in iedere regio toe kunnen voegen aan de GGD-prikstraten. En als dat voldoende mensen geeft om het aantal uren sterk te verlengen, dan zullen we dat zeker doen. Dus op locatie wordt het aantal priklijnen vergroot en wordt ook gekeken of je de tijden verder kunt uitbreiden, net zover als dat het gaat.
VRAAG
Zou het niet kunnen zijn dat het voor handen zijn van het aantal vaccins eigenlijk een obstakel is? Ik meen dat Pfizer vanaf december 2,5 miljoen vaccins per maand levert. Moderna zal nog iets leveren. Zijn er wel genoeg vaccins voor handen om iedereen voor eind januari te boosteren?
DE JONGE
Vaccins is niet een remmende factor.
VRAAG
Dat leveringsschema dat ik zojuist noemde. 2,5 miljoen vaccins per maand. Dat herkent u niet?
DE JONGE
Er is veel over te zeggen. Er is natuurlijk ook nog voorraad. We hebben Pfizer en Moderna. We hebben daarnaast mogelijkerwijs ook nog Janssen in te zetten ook als booster. Dus er zijn veel vaccins voor handen. Dus vaccins is niet een remmende factor. Wat mogelijkerwijs een remmende factor is, is het aantal mensen dat kan helpen prikken. Dat is een remmende factor. En in de organisatie is een belemmerende factor de snelheid waarmee afspraken gemaakt kunnen worden met name omdat een callcenter vrij snel overbelast is. Toen ik hier afgelopen dinsdag zei dat alle 60-plussers konden op dat moment al een afspraak maken als hun laatste prik 6 maanden geleden was, maar dat ook alle 60-plussers wiens laatste prik 3 maanden geleden was een afspraak konden maken en dat overigens dat sowieso alle 60-plussers een afspraak moesten maken, hadden we de volgende dag een miljoen telefoontjes. Er is geen callcenter te organiseren überhaupt dat een miljoen telefoontjes kan opnemen. En ook vandaag hadden we er nog steeds 250.000 ‘gebouncede’ telefoontjes die gewoon niet opgenomen kunnen worden en dus in de wacht komen te staan of zelfs niet aangenomen kunnen worden. Kortom: met name dat is een knelpunt. Met name het aantal prikkers is een knelpunt. Het aantal mensen dat kan administreren op locatie is een knelpunt. Dus het is echt vooral bemanning, niet vaccins.
VRAAG
Nog een vraag. Het is de laatste tijd veel gegaan over de lange termijnstrategie. We zitten nu eigenlijk al in een situatie van een soort ontsnappingsmutant. Wat zegt dat nou eigenlijk over het perspectief voor de wat langere termijn?
DE JONGE
Scherpe vraag, omdat we natuurlijk in de afgelopen maanden hebben wij onze aanpak ontwikkeld op basis van de aanname dat in een bepaalde periode eigenlijk iedereen die niet gevaccineerd was ziek zou gaan worden. Dus dat we te maken zouden krijgen met opleving. We wisten niet exact hoe hoog die opleving zou gaan worden en hoe snel dat allemaal zou gaan, maar dat iedereen die niet gevaccineerd was ziek zou gaan worden, en mogelijkerwijs zo ziek dat er zelfs ziekenhuisopname aan te pas zou komen. Dat wisten we. Daar was onze aanpak op ingericht. Wat destijds, een aantal maanden geleden minder waarschijnlijk werd geacht is een versnelde gang naar een endemische situatie, maar ook een dusdanige escape-mutatie, of dusdanig onttrekken moet ik zeggen aan de opgebouwde immuniteit, dat deze interventie nodig is. Wat we nu zien is dat dat wel op dit moment aan de hand is. En dat betekent dat je in ieder geval, als het gaat over perspectief, moet zorgen dat je zo snel mogelijk iedereen boostert, want daarmee herstel je die bescherming weer. Dat is het eerste dat je moet doen. Het tweede wat, vind ik toch ook, perspectief zou kunnen bieden, dat is dat we steeds meer leren natuurlijk over de eigenschappen van die omikronvariant. En dat we dus ook te ontdekken hebben hoe ziekmakend die is. En daarmee weten we ook meer ten aanzien van de maatregelen die we te nemen hebben. Derde is, nadat wij die booster hebben gezet, hoop ik dat het niet heel erg lang meer gaat duren voordat ook de vaccinontwikkelaars daadwerkelijk een vaccin ontwikkelen tegen ook weer deze variant van het virus. Een nieuwe variant, dus ook een nieuwe variant van het vaccin. De prognoses daarop van Pfizer zijn dat dat in het tweede kwartaal zou moeten kunnen. Men zegt nu in het eerste deel van dat tweede kwartaal. Wat we natuurlijk hebben gedaan als EU-27 is met de fabrikanten afgesproken dat wij zo snel mogelijk zo veel mogelijk geleverd krijgen. Dat alle leveranties die we daarna krijgen, dat het ook van het nieuwe spul zal zijn. Dus als het nodig is, dus stel dat deze booster, zetten we heel erg snel, stel dat ook daarvan weer de effectiviteit zou afnemen over de loop van de tijd, en stel dat dat best ook wel snel gaat, dan is dat ook onderdeel van het perspectief, namelijk weer een nieuwe variant van het vaccin. En ik denk dat dat nodig is. Ik denk dat we sowieso steeds meer zullen leren over de mate waarin ook telkens weer opnieuw geboosterd zal moeten worden. Ook voor de verschillende leeftijdsgroepen, voor de verschillende risicogroepen. En dat zal onderdeel moeten zijn van de lange termijnaanpak, van het perspectief voor de komende periode.
VRAAG (NIEUWSUUR)
Meneer Rutte, is deze lockdown het bewijs dat de QR-samenleving mislukt is?
RUTTE
Nee, dat kun je niet zeggen. Het punt is dat, precies wat Van Dissel schrijft, het virus trekt een ander jasje aan, wordt minder herkenbaar, en daar heb je dan op te reageren.
VRAAG
Maar alles waar je een QR-code moest laten zien gaat nu toch dicht?
RUTTE
Ja, omdat op dit moment de situatie zo ernstig is dat je het aantal contacten tussen mensen wil beperken. Dat we zien dat ook mensen die gevaccineerd zijn hiervoor kwetsbaar zijn, lijkt het in belangrijke mate, vandaar dat die booster zo belangrijk is. En eigenlijk onze belangrijkste boodschap vanavond: als je niet gevaccineerd bent, alsjeblieft doe het wel, in het belang ook van je omgeving. En twee: haal die booster als je wel gevaccineerd bent.
VRAAG
Ja, maar die QR-code ging Nederland open houden? En dat is toch de belofte? En iedereen ziet nu: ja het maakt dus niet uit. Die QR-samenleving is daarmee toch klaar dan? Dat kan toch voorlopig bij het grofvuil?
RUTTE
Nee kijk, als het aantal besmettingen beheersbaar is, dan heb je waakvlammen nodig. Het coronatoegansbewijs (CTB), 2G, al die zaken zijn allemaal de waakvlammen die je dan nodig hebt. Op dit moment is het aantal besmettingen nog te hoog door delta, dat is gelukkig aan het dalen. Dus vandaar dat ook de discussie in de Kamer was: 2G, dat pakken we in januari weer op. Het CTB dat is er. Het DCC voor internationaal reizen wordt gebruikt. Dat zijn allemaal middelen om de waakvlam goed te laten branden. Maar het feit is dat hoewel delta nu afneemt, en je dus terug zou kunnen op een gegeven moment naar waakvlammen, dat er een nieuw probleem ontstaat dat zo groot is dat je überhaupt moet zeggen: jongens, ook omdat gevaccineerde mensen hiervoor kwetsbaar zijn als ze niet geboosterd zijn, je moet gewoon extra maatregelen nemen om dat contact tussen mensen te beperken. Daarmee kun je niet zeggen, is die QR-code onzin, alleen op dit moment zijn er te veel plekken waar je hem niet kan gebruiken.
VRAAG
Praktisch voorbeeld erbij: een restauranthouder, waarom zou hij nog of zij nog een restaurant willen hebben, als je dus ziet dat je in de winter dicht gaat? Is daar nog toekomst voor, restaurants?
RUTTE
Maar je kunt toch niet zeggen dat dat dan vanaf nu iedere winter is, dat zou toch ook idioot zijn. Je mag er toch vanuit gaan dat ook een virus als corona een zekere ontwikkeling kent. En er zijn ook theorieën die zeggen: omikron is een voorbode van juist een wat uitvlakkerend virus. Dat weten we allemaal niet, dat moeten we allemaal zien. Op dit moment weten we wel dat het heel besmettelijk is. Ook mensen nog steeds ziek maakt. We weten niet hoe erg, maar omdat zo veel mensen zo snel besmet worden en misschien ziek worden, ook al zou het minder ziekmakend zijn, heeft het enorme gevolgen voor de zorg die we niet aankunnen.
VRAAG
Meneer De Jonge, bij die boostercampagne, waarom verstuurt u geen open uitnodiging, zoals in Engeland gebeurt? Wil je een booster, kom hem nu halen. Waarom gebeurt dat in Nederland niet?
DE JONGE
Dat leidt niet tot meer prikcapaciteit op locatie. Dus wat de bottleneck is, is de prikcapaciteit op locatie. Overigens, die wordt geweldig snel opgeschaald. Als je kijkt, volgende week zetten we een miljoen prikken, de week erna zo’n 1,5 miljoen prikken.
VRAAG
Maar zou u dat willen?
DE JONGE
Nee, want de toeloop heel rommelig laten verlopen, daarmee ga je niet sneller prikken. Dus: de prikcapaciteit op locatie bepaalt de snelheid waarmee je kunt prikken, en de toeloop probeer je juist zo geordend mogelijk te doen om te zorgen dat alle capaciteit die er op locatie is, in ieder geval goed wordt gebruikt. Dus een vrije inloop ben ik niet voor. Dat is eventjes geprobeerd vorig week in een van de GGD-regio’s. Overigens, het is fantastisch dat ze dat hebben geprobeerd, alleen dat bleek tot zulke ongelofelijke lange files te leiden, dat is niet per se winst.
VRAAG
Deskundigen zeggen tegen ons om juist die snelheid te verhogen, stop met de regel dat je na je prik 15 minuten moet blijven zitten, dan kun je de boel enorm versnellen. Gaat u daarmee stoppen?
DE JONGE
Nee, daar ga ik niet mee stoppen. En trouwens, juist de deskundigen zeggen: doe dat ook niet. Ook internationaal is dat niet gebruikelijk om dat te doen. Ik weet dat een aantal huisartsen dat zeggen, dat is omdat het dan voor hen makkelijker zou zijn om in een huisartsenpraktijk dat te kunnen doen. Maar kijk, massa maak je echt op die grotere locaties. Wat we aan de huisartsen vragen is om ons te helpen op die locatie, dat doen ze ook trouwens. Wat we daarnaast aan de huisartsen vragen is, mensen die niet mobiel zijn, niet naar de prikstraten komen uit hun praktijk, om die zo snel mogelijk te prikken, dat is al een geweldige klus voor de huisartsen. Wat we daarnaast aan ze vragen is om te zorgen dat die mensen die in een geclusterde woonvorm wonen zonder eigen medische dienst, om die te helpen prikken. Dat is ook wat de huisartsen doen. Dat is al een geweldige klus en daarnaast: huisartsen kennen hun mensen vaak heel goed en weten dus ook wie er nog niet gevaccineerd is, die 11 procent, daarover hebben we ons nog steeds de meeste zorgen te maken want zij zijn nog het minst beschermd dekomende periode en met name de 50-plussers van die 11 procent. Ik zou tegen de huisartsen willen zeggen, ga daar achteraan want die hebben we nodig. Dat zijn vier klussen die op het bordje liggen van de huisartsen die niemand anders voor hen kan doen. Dus alsjeblieft beste huisarts, doe het.
VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, een jaar geleden voorspelde u vanuit het Torentje dat 2021 het jaar van hoop en licht aan het eind van de tunnel zal worden en van het vaccin. We zitten nu in een lockdown met een vaccin. Wat voor jaar hoopt u dat 2022 wordt?
RUTTE
Ik ben even gestopt met voorspellingen doen. Ik weet wel dat Hugo de Jonge heel precies net schetste en dat klopt ook, volgend vaccin zal ontwikkeld worden, zonder twijfel over deze variant plus dat we zicht hebben boosteren helpt om dit soort dingen mesnen weer extra beschering te bieden tegen de risico’s van deze variant. Dus op zich goed nieuws. Wat we natturlijk niet weten is of er nog andere varianten komen hierna en hoe lang het allemaal nog duurt. Dat kun je echt niet precies voorspellen. Dus ik denk dat we gewoon tegen elkaar moeten zeggen: luister, corona is voorlopig nog niet weg, dit is een ontzettende tegenvaller, dat dit nu gebeurt maar het geld voor de hele wereld. We zien overal in Europa nu een hele heftigheid uitbarsten en dat moeten we met elkaar het hoofd bieden, want we kunnen niet hebben dat dadelijk te veel mensen ziek worden, overlijden, dat de ziekenhuizen het niet aankunnen etcetera.
VRAAG
Ja, maar omdat corona nog lang niet weg is moeten ziekenhuis capaciteit niet veel meer omhoog? Als je kijkt naar de Britten, die hebben anderhalf keer zoveel IC-capaciteit als in het begin van de crisis. Daar lopen we hopeloos achter.
DE JONGE
Het wordt veel gedacht. Dat een hogere ziekenhuis capaciteit dan betekent dat je dan geen maatregelen of bijna geen maatregelen moet nemen, maar dat is natuurlijk niet zo. Met de versnelling van de verspreiding van deze omikronvariant even als voorbeeld van twee en een halve dag verdubbeling, nou dan puilt natuurlijk de ziekenhuisopname evenwijdig erachteraan, maar laten we zeggen een hele snelle exponentiële groei. Dan kan je hooguit of een paar dagen of een week of tewee weken misschien helpen in het moment dat je toch exact dezelfde maatregelen zult moeten nemen. Dus, de omvang van de zorg capaciteit, dat is niet zozeer het punt. Waarom wil ik het wel anders gaan organiseren naar de toekomst toe en waarom hebben we dat ook onderdeel gemaakt van de lange termijn aanpak waarop we ons voorbereiden? Omdat we zien dat het opschalen van zorg in de ziekenhuizen nu ook meteen betekent het afschalen van heel veel andere zorg. Eigenlijk alle ziekenhuizen zijn ook zonder die omikronvariant, in de afgelopen maanden, eigenlijk met volle aandacht bezig geweest met die Covidpatiënten. En wat je eigenlijk zou willen is dat het opschalen van de zorg, misschien bijvoorbeeld door nadere concentratie van die covidzorg, niet onmiddellijk ook hoeft te betekenen dat je zoveel andere zorg hoeft af te schalen. Dus het anders organiseren naar de toekomst toe, dat moet zeker. Daarvoor hebben we een expertteam aan de slag gezet, dat ons eind januari voor het eerst zal adviseren over hoe die langetermijnaanpak zou zijn vorm te geven. En overigens hopen we ook in de tweede helft van deze winter al een aantal van dat type pilots – er gebeurt al heel erg veel moois in de regio – een aantal van dat type pilots te doen.
VRAAG
Nog een vraag voor meneer De Jonge. Is het mogelijk dat scholen straks eerder opengaan dan andere sectoren als die cijfers de goeie kant op lijken te gaan?
DE JONGE
Nou we hebben nu al afgesproken dat alle scholen nu in ieder geval voor de kerstvakantie en tot en met de kerstvakantie dicht zijn. We hebben ook gezegd: bereid je nou voor op online onderwijs daarna. Stel dat je nog langer dicht moet blijven, dat je in ieder geval die voorbereidingen al hebt getroffen. Maar op 3 januari willen we laten weten hoe het verder moet met de scholen en we hopen natuurlijk dat alle scholen gewoon open kunnen in de week na de kerstvakantie. Dus dat zou zijn op de 10e inderdaad en dat is dus al eerder dan de 14e en dat is de einddatum voor überhaupt dit pakket aan maatregelen. Op de 14e staan we hier weer met een nieuwe persconferentie om ons besluit toe te lichten van dat moment.
VRAAG (NRC)
Meneer Van Dissel, omikron is dus omringd door een heleboel onzekerheden. Er is wel één zekerheid en dat is dat het heel snel verspreidt. Nou zijn er wat regels voor het aantal mensen dat iemand thuis mag ontvangen, die worden dan met de Kerst, mag dat aantal verdubbeld worden. Nou dan heb je kerstavond en Eerste Kerstdag en Tweede Kerstdag en tegenwoordig ook Derde Kerstdag, iedere dag vier mensen, is dat verstandig vanuit uw perspectief?
VAN DISSEL
Nou ik denk dat dat meer een vraag voor beleid is, in alle eerlijkheid.
VRAAG
Ja, maar voor de bestrijding.
VAN DISSEL
Maar in z’n algemeenheid, nee dus even mijn algemene antwoord is natuurlijk dat ook omikron – ook al gaat het heel erg snel – is uiteindelijk afhankelijk van contacten tussen mensen. En die contacten hebben een intensiteit, die hebben een duur en die hebben een frequentie. Nou dat bepaalt uiteindelijk hoeveel mogelijkheid tot overdracht er is. Dus als daar meer mensen samenkomen, dan hebben we overigens ook nog allerlei basisregels waar je toch hoopt dat men die respecteert omdat die de klachten en de intensiteit van het contact weer omlaag brengen, dat balanceert elkaar dan weer een beetje uit, maar in z’n algemeenheid is het natuurlijk zo dat: ja, hoe minder contacten, hoe beter. Maar er zijn natuurlijk afwegingen en die afwegingen liggen niet zozeer bij de adviseur, maar bij het beleid, die maken dat je in speciale omstandigheden als Kerst toch voor andere aantallen kiest.
VRAAG
Ik hoor u zeggen: dat is dus niet mijn keuze.
VAN DISSEL
Het is niet mijn keuze, maar het is ook niet een vraag die bij mij ligt, voor de duidelijkheid. Dus wij geven algemene adviezen aan beleid, zo moet het denk ik ook zijn, en er is op grond van allerlei maatschappelijke impact, economische factoren, sociaalpsychologische factoren, moet daar een afweging zijn: waar kies je uiteindelijk voor? En dat is niet iets wat vanuit de epidemiologisch-medische achtergrond moet volgen, dat moet echt een brede beleidsafweging zijn.
RUTTE
Wacht even, één ding: er is geen Derde Kerstdag in onze voorstellen, dus in onze adviezen. Dus ik begrijp dat die er is, maar er zijn dus vier dagen waar alles van twee naar vier gaat, dat is: 24 december, 25 december en 26 december en op 31 december. En daarbij geldt ook: blijf thuis bij klachten en test jezelf of laat je testen, doe voor je op bezoek gaat – dat geldt trouwens voor alle dagen – altijd een zelftest, houd de anderhalve meter afstand en zorg voor voldoende frisse lucht. En voor 70-plus hebben we ook dinsdag gezegd, dat geldt nog steeds: beperk je contacten, ook helaas met je kleinkinderen en kinderen en hou sowieso – als het onvermijdelijk is dat er toch iemand even langs komt – anderhalve meter afstand. Ik wou het toch maar even aanvullend gezegd hebben.
VAN DISSEL
Nee nee zeker, er is altijd sprake van de mogelijkheid, heeft iedereen altijd om aan risicoreductie te doen. En daar gaat het natuurlijk om. We kunnen niet alles naar nul brengen, maar we kunnen het wel in belangrijke mate omlaag brengen.
VRAAG
Maar dan hoor ik hier, toch eventjes: de risicoreductie vanuit uw oogpunt zeg maar is dus zo min mogelijk en dat is dan vastgesteld…
VAN DISSEL
Ja maar we kunnen niet allemaal als monnik gaan leven. Dus laten we nou niet… Weet je, het gaat juist om risicoreductie. Dat betekent dat je een heleboel dingen nog wil toelaten, terwijl je het risico zo laag mogelijk maakt en daar moeten we allemaal, hebben we daar een rol in.
VRAAG
Ja. M’n volgende vraag gaat over de boostercampagne. Iemand die gevaccineerd is en nu z’n booster haalt, is die dan net zo goed beschermd de komende maanden als iemand die eerst ongevaccineerd was en nu besluit toch maar wel dat vaccin te nemen en er dus maar één heeft?
VAN DISSEL
Ja, dat is een interessante vraag. Daar hebben we nog niet een definitief antwoord op helaas. Een kleine studie uit Engeland, met wel enkele honderden patiënten, die laat duidelijk zien dat als iemand nu een primaire vaccinatie krijgt, met name dan bijvoorbeeld met een mRNA-vaccin zoals Pfizer, dat twee weken na de tweede vaccinatie – en daar zit meteen de bottleneck, want dat heeft dus een heel traject nodig om tot dat moment te komen – dat de afweer tegen omikron eigenlijk net zo goed is initieel als wanneer je een boostervaccinatie geeft op de situatie dat iemand drie tot zes maanden geleden gevaccineerd is. Maar die boostervaccinatie heeft natuurlijk heel snel effect, want dat noem je niet voor niets een booster: je pept dan in wezen bestaande afweer op. Dus waar een boostervaccinatie eigenlijk binnen dagen tot een week, twee weken maximaal meteen effect heeft, is dat natuurlijk bij een primovaccinatie, waar een periode tussen de eerste en de tweede vaccinatie, ja daar zit natuurlijk weken tussen en dan duurt het dus langer.
VRAAG
Ik heb nog een laatste vraag, meneer De Jonge die is voor u en die gaat over de zorg. U had het in het debat over corona over noodscenario’s in ziekenhuizen, nu lees ik in het persbericht van VWS dat er voorbereidingen getroffen worden met als doel dat er ook onder de zwaarste omstandigheden voor iedereen die dat dringend nodig heeft zorg beschikbaar blijft. Wat gaat er gebeuren als de ziekenhuisopnames weer stijgen terwijl de ziekenhuizen nu al zo vol liggen? En dat ziet er nu wel zo naar uit.
DE JONGE
Wat we te doen hebben nu, is allereerst die scenario’s verder uitwerken en dat betekent dat we heel goed op basis van de prognoses van het RIVM proberen door te vertalen in: hoe groot wordt dan de vraag? En dan moeten we uitgaan van een aantal uitgangspunten: wat nou als die omikronvariant ongeveer even ziekmakend blijkt te zijn als de deltavariant, wat nou als dat heel veel minder is? Maar ten aanzien van de boostervaccinatie: wat nou als 80 procent die booster neemt, wat nou als 100 procent die booster neemt? Ten aanzien van de snelheid van de verspreiding: wat nou als dat zich met 2,5 dag ongeveer blijft verdubbelen de komende periode en wat nou als dat zich ook gaat doorvertalen in mate van ernstige infectie? Nou dat type aannames, zoals die op dit moment uit de prognoses naar voren komen van het RIVM, moeten we vertalen naar: wat betekent dat dan voor de druk op de zorg? En dan wordt vaak gedacht aan de IC’s, dat is ook begrijpelijk want daar zit een belangrijke bottleneck in de bovengrens van de capaciteit. Maar wat best ook denkbaar is, is dat dat virus minder ziekmakend is maar niettemin door te grote aantallen toch een enorme druk geeft op de zorg. En dat zal dan misschien zich wat minder op de IC’s voltrekken, maar wel in de kliniek in de ziekenhuizen, maar zeker ook in de verpleeghuizen, in de thuiszorg, bij de huisartsen, op de SEH. En dat betekent dat we voor dat type scenario’s een uitwerking moeten hebben en vervolgens moeten inventariseren: al die plannen die er nu zijn in de regio, die fase 3-plannen zoals ze dan heten in de techniek, die er nu zijn in de regio om meer capaciteit te maken om te zorgen dat mensen toch zorg krijgen als de vraag naar zorg heel erg veel groter wordt, is dat voldoende om bestand te zijn tegen dat type scenario? Nou ga er maar van uit dat dat bij de wat somberder scenario’s zeker niet voldoende zal zijn en vervolgens is dan het derde deel: wat betekent dat dan voor het aanvullend organiseren van bedden? Aanvullend bijvoorbeeld organiseren van: hoeveel mensen zou je thuis kunnen helpen en hebben we voldoende zuurstof daarvoor bijvoorbeeld om mensen thuis te helpen, kunnen we dat organiseren ook met de wijkverpleging die dan daar z’n aandacht op richt, kan de huisarts dat aan, hoe kunnen we de zorgcoördinatie inrichten als dat nodig…?
VRAAG
Wanneer verwacht u deze scenario’s af te hebben?
DE JONGE
We zijn daar gewoon alle dagen mee aan het werk.
VRAAG
Ja dat snap ik, maar als wij horen dat tussen Kerst en Oud & Nieuw de deltavariant inmiddels al verdrongen kan zijn en we weten dat omikron die ziekenhuisopnames omhoog duwt…
DE JONGE
De komende dagen, komende weken zijn we daarmee bezig. En wat er af is, is er af en daar gaan we mee aan het werk. We gaan niet eerst heel lang zitten studeren en dan met een hele dikke stapel papier komen. We zijn gewoon aan het werk. Dit is het alledaagse werk van alle ROAZ-regio’s (Regionaal Overleg Acute Zorgketen) op dit moment, om zich te prepareren op datgene wat eraan komt. En om dat werk te ondersteunen, worden op dit moment deze scenario’s uitgewerkt. En dat doen we onder andere met Defensie, doen we onder andere met de mensen, vertegenwoordigers uit de zorg, bereiden we dit soort scenario’s voor.
Meneer Van Dissel, u had het over de metafoor dat omikron een andere jas aan heeft en twee prikken van het vaccin helpen daar dus niet tegen, maar een booster dan weer wel terwijl dat dezelfde prik is. Hoe zit dat?
VAN DISSEL
Ja, dat is een hele interessante vraag, het korte antwoord is: dat weten we nog niet. Het wat meer uitgebreide antwoord is dat – daarom is het mooi dat u de vraag stelt – dat een beetje de mening leeft, althans dat hoor ik vaak van: er is allemaal afname van immuniteit en dergelijke. En dat wil ik eigenlijk hier dus niet bestrijden, maar juist aangeven: dat het niet zozeer afname van immuniteit is, maar afname van het doel van de immuniteit. En blijkbaar is het zo dat je met een booster toch nog dermate die afweer weer kan stimuleren, dat je uiteindelijk voldoende kruisreactie krijgt, waardoor het toch weer werkt. Het tweede punt wat ik nog wilde noemen, is dat de afweer bestaat niet alleen uit antistoffen. En daar lees je eigenlijk het meest over. Dat komt omdat dat is eigenlijk het simpelst, de simpelste laboratoriumproeven oplevert, experimenten. T-celexperimenten zijn veel complexer, nemen meer tijd, dus dat komt pas mondjesmaat vrij. Wat daar eigenlijk uit volgt is dat die T-celgemedieerde afweer, dus meer de zogenaamde cellulaire afweer, dat dat veel meer geconserveerd is. Dus dat de afweer die je met Pfizer of AstraZeneca of Janssen met name hebt opgeroepen, dat dat eigenlijk ook nog een goeie reactie geeft tegen omikron. De vraag is natuurlijk uiteindelijk: is allemaal mooi die laboratoriumexperimenten, wat gebeurt er nou in de praktijk? En ja, dat is dan het punt. Ik heb net iets genoemd tegen de dame van de NRC, maar daar leren we van en dat beeld is gewoon nog incompleet.
VRAAG
En meneer De Jonge suggereerde net dat, of suggereerde hij, hij zei dat er een nieuw vaccin moet komen, komt. Is het dan zo dat we nu, met dat boosteren, een soort, ja een slecht vaccin aan het vaccineren zijn voor omikron?
VAN DISSEL
Nou kijk wat natuurlijk een beetje de paradox: dat het vaccin is gericht tegen een virus wat eigenlijk al nergens meer is, misschien nog in een paar vriezers in laboratoria maar niet meer circulerend. Het werkt gelukkig heel redelijk tegen die alfa en tegen die delta, maar tegen die delta zien we het verloop. Dus daar zie je eigenlijk al dat het niet een optimaal vaccin is. En ik denk waar we naartoe moeten, is eigenlijk een situatie dat we de tijdspanne tussen een nieuw variantvirus en het beschikbaar hebben van vaccins, dat we dat gewoon, ja wereldwijd maar ook in Nederland, belangrijk gaan terugbrengen om te zorgen dat we veel sneller kunnen reageren als dat nodig is. En dat is natuurlijk een van die perspectieven die je naar de toekomst hebt: dat je veel sneller wil kunnen anticiperen op een nieuw virus. De isolatie is makkelijk, de uitwisseling van gegevens gebeurt tegenwoordig razendsnel, maar dat moet nog worden omgezet naar: hoe kunnen we zo snel mogelijk een vaccin krijgen om meteen in te grijpen? Nou dat is een van die punten op de horizon waar we naartoe willen.
VRAAG
Tot slot voor meneer Rutte, is een avondklok eigenlijk overwogen?
RUTTE
Nee.
VRAAG
Waarom niet?
RUTTE
We hebben bedacht dat het verstandig was om het pakket wat we vorig jaar hadden in december, ik dacht de tweede week december, vanaf de tweede tv-toespraak, dat dat pakket hier het meest effectief is en aansluit op het OMT-advies. Waarbij we wel daarin verwerkt hebben, de ‘lessons learned’, de inzichten die we daarna hebben opgedaan. Bijvoorbeeld in maart dit jaar is er een discussie geweest over bibliotheken en buurthuizen openstellen voor jongeren die anders echt in grote problemen komen. Dus dat soort aanvullingen hebben we hier allemaal in opgenomen. Dus eigenlijk het pakket van vorig jaar december plus dat soort, dat zijn niet hele grote aanpassingen, maar kleinere aanpassingen, op basis van de inzichten.
VRAAG
Of wordt het achter de hand gehouden om nog iets te kunnen als er nog meer nodig blijkt te zijn?
RUTTE
Wij menen dat op basis van wat het OMT ons adviseert, dat dit het verstandige pakket voor nu is.
VRAAG (ANP)
Ook een vraag aan meneer Rutte. U benadrukte net hoe moeilijk het was om dit besluit te nemen en wat voor enorme druk dit zal leggen op de samenleving. Maar u noemt daarbij geen maatregelen om bijvoorbeeld bedrijven extra te ondersteunen of het geestelijk welzijn van mensen te ondersteunen.
RUTTE
Ja. Nou eerst over de bedrijven geldt dat de steunpakketten natuurlijk al verlengd zijn. En we kijken ook heel specifiek nu bijvoorbeeld naar de buitenschoolse opvang, die heb ik even genoemd in mijn verhaal ook. We kijken naar culturele instellingen die nu extra geraakt worden. Maar de brede, laat maar zeggen, de grote programma’s, de NOW en de TVL en de bijstand voor zelfstandigen via de gemeenten, dat zijn de grote stromen aan geld die naar de economie gaan als dit soort dingen gebeuren. Die stonden al open, alleen daar zal veel meer gebruik van gemaakt gaan worden dan wij dachten. Maar dat betekent niet dat die per se anders eruit hoeven te zien. Die moeten ook zo simpel mogelijk blijven in hun ontwerp, want anders is het voor de uitvoering ondoenlijk, dat weten we, om het te doen. En die hebben dat heel succesvol gedaan, het UWV en de andere uitvoeringsorganisaties hebben dat fantastisch gedaan en de gemeentelijke sociale diensten, maar dan moet je het wel simpel houden. Dus die lopen door en die, daar zal meer gebruik van gemaakt worden omdat nu niet vanaf 17.00 uur maar de hele dag heel veel sectoren gesloten zijn. En we kijken dus heel specifiek waar we moeten aanvullen. Waar het gaat om bijvoorbeeld jongeren, is afgesproken dat we daar ook een aanvullend steunpakket maken om hun mentale gezondheid en gezonde leefstijl te ondersteunen. Juist ook weer in zo’n lockdown. Dat gaan we samen met gemeenten uitwerken. Dat is natuurlijk allemaal vandaag besloten, dus dat is er nu nog niet allemaal. Maar we hebben natuurlijk wel ervaring opgedaan de vorige lockdown van december tot later ook in dit jaar. En dan denk je dus ook aan laagdrempelige online en offline ontmoetingen, zeker ook voor mentaal kwetsbare jongeren en sport- en spelactiviteiten. Dus daar wordt ook weer gepoogd om de lessen mee te nemen uit de vorige lockdowns en daar hebben we natuurlijk heel veel inzichten opgedaan wat wel en niet werkt.
VRAAG
Ik heb het meer denk ik over het algemene uithoudingsvermogen wat er nog is in Nederland. Dat ondernemers bijvoorbeeld gewoon na zo’n lange tijd maatregelen door hun reserves heen zijn, dat het vlees van de botten is, dat ze het moeilijker aan kunnen nu. Dan zijn die steunregelingen er wel, maar dat is niet 100% van de kosten die ze maken natuurlijk.
RUTTE
Nee, dat snap ik, maar daar voor geldt dat we steeds gezegd hebben: die hoofdregelingen zijn er. Waar we zouden kunnen stuiten, ook in overleg met de vakbonden en werkgevers, op gaten in die regelingen of dingen die we niet zien of wat u terecht opmerkt, dat door de duur er misschien aanvullende problemen ontstaan, bijvoorbeeld met afbouw eigen vermogen, of opbouw van schuldposities, dan gaan we daar natuurlijk weer naar kijken. Maar in ieder geval wat ik nu al gezegd wil hebben is dat die hoofdregelingen voorzien en die ademen mee, dus er zal veel meer gebruik van gemaakt worden, maar natuurlijk zijn we steeds in gesprek met werkgevers en werknemers om te kijken wat er nog meer nodig is.
VRAAG
Hetzelfde geldt in zekere zin voor mensen die het moeilijk vinden dat het nu nog een keer op slot gaat, dat de boel op slot gaat. Met kerst nota bene. Denkt u ook na over manieren om ons geestelijk welzijn als land weer een beetje een boost te geven?
RUTTE
Ja, maar goed, daar ligt ook een rol voor de gemeente. Die pakken die rol ook. We hebben natuurlijk een land met, na Denemarken, zijn we wereldkampioen vrijwilligerswerk. Dat nieuwe regeerakkoord ‘Omzien naar elkaar” dat doen we hier natuurlijk al een paar 100 jaar. Daarom ben ik ook, sloot ik ook af met mijn overtuiging dat we hier doorheen komen, ook de oproep opnieuw aan mensen: let een beetje op elkaar. Bruno Bruins zei dat op die zondag voor mijn eerste tv-toespraak half maart vorig jaar en dat is toen een soort van gevleugelde uitspraak geworden, maar het staat ook voor Nederland, dat we naar elkaar omzien. Voor zover er dan natuurlijk toch problemen ontstaan, weten we dat in de straat, in de buurt, er zo’n rijke geschakeerde verenigings en vrijwilligerswerk is en dat gemeenten daar zoveel aan doen. Op zichzelf zal dat voor heel veel opvang leiden van deze problemen, maar dat neemt niet weg dat je nog steeds natuurlijk heel veel ouderen, heel veel jongeren, heel veel mensen zult hebben die om allerlei redenen en misschien ook omdat het ook nog ’s een keer komt bovenop andere problemen die ze al hadden, misschien ook geestelijke problemen die ze al hadden, of misschien ook niet, maar er gewoon gevoeliger voor zijn, of anyway er helemaal klaar mee zijn. Dat is echt iets wat we met z’n allen moeten doen. Dat kan niet het kabinet doen. Wij kunnen niet, we mogen niet knuffelen, maar het liefst zou ik iedereen een enorme knuffel geven en zeggen: we houden allemaal van elkaar. Maar dat zal toch echt ook die gemeente moeten doen en die verenigingen en al die vrijwilligers. En dat doen ze ook. Dat is Nederland.
